Արագ Ընթերցում
- Կալիֆոռնիայի ընտրողները ընդունեցին «Պրոպ 50»-ը, որով օրենսդիրները կվերահսկեն ընտրատարածքների քարտեզագրումը մինչև 2030 թվականը։
- Նախաձեռնությունը կարող է մինչև հինգ Հանրապետական կոնգրեսական մանդատ անցնել Դեմոկրատներին 2026-ի ընտրություններում։
- Նահանգապետ Գավին Նյուսոմի հաղթանակը նրան դարձնում է 2028-ի նախագահի ընտրության առաջատար թեկնածու։
- «Պրոպ 50»-ի քարոզարշավը հավաքել է մոտ 130 մլն դոլար՝ զգալիորեն գերազանցելով Հանրապետականների ֆինանսավորումը։
- «Ոչ գաղտնի ոստիկանություն» օրենքի ընդունումը ևս ընդգծում է Նյուսոմի հակազդեցությունը Թրամփի վարչակարգի քաղաքականությանը։
«Պրոպ 50». Քաղաքական ռիսկ՝ մեծ հաղթանակով
2025-ի նոյեմբերի 4-ին Կալիֆոռնիայի քաղաքական դաշտը հիմնովին փոխվեց մեկ վճռական քվեարկությամբ։ Նահանգապետ Գավին Նյուսոմի «Պրոպ 50» նախաձեռնությունը, որը պատասխան էր Հանրապետականների «գերիմանդրինգի» ջանքերին, մեծամասնությամբ ընդունվեց ընտրողների կողմից՝ նշանավորելով շրջադարձային պահ ոչ միայն Կալիֆոռնիայի, այլև ամբողջ երկրի համար։
«Պրոպ 50»-ը սովորական նախաձեռնություն չէր։ Դա Նյուսոմի արձագանքն էր Դոնալդ Թրամփի և MAGA շարժման ներգրավվածների՝ ընտրատարածքների սահմանները փոխելու և 2026-ի միջանկյալ ընտրություններում Ներկայացուցիչների պալատում վերահսկողությունը պահպանելու փորձերին։ Նախաձեռնության ընդունմամբ Կալիֆոռնիայի Դեմոկրատական մեծամասնություն ունեցող օրենսդիրները ստանում են ընտրատարածքների քարտեզագրումը վերահսկելու իրավունքը՝ փոխարինելով անկախ հանձնաժողովին։ Արդյունքում՝ մինչև հինգ Հանրապետական կոնգրեսական մանդատ կարող է անցնել Դեմոկրատներին՝ ազդելով Վաշինգտոնի ուժերի հարաբերակցության վրա։
Կալիֆոռնիայի ընտրողները վերաձևում են քաղաքական քարտեզը
Նախաձեռնության հաղթանակը հայտարարվեց վայրկյաններ անց՝ ընտրատեղամասերի փակվելուց հետո. CNN-ն ու Fox News-ը գրեթե միաժամանակ ազդարարեցին արդյունքը։ Լոս Անջելեսում, որտեղ «Պրոպ 50»-ը միակ հարցն էր հատուկ ընտրություններում, հետևանքներն արագ երևացին։ Ընտրողները ոչ միայն վերաձևեցին քարտեզները, այլ նաև փոխեցին առաջիկա տարիների քաղաքական պայքարի կանոնները Կալիֆոռնիայում։
Դեմոկրատական ալիքը տարածվեց նաև Կալիֆոռնիայից դուրս։ Հաղթանակները Վիրջինիայում, Նյու Ջերսիում, ինչպես նաև Նյու Յորքի նոր քաղաքապետ Զոհրան Մամդանիի ընտրությունը ընդգծեցին ազգային միտումը, սակայն ամենաուժեղ արձագանքը Նյուսոմի հաղթանակն էր։ Տերմինային սահմանափակումներով նահանգապետը հայտնվեց ազգային ուշադրության կենտրոնում՝ դառնալով 2028-ի նախագահի ընտրության առաջատարներից մեկը։
Նյուսոմի հավակնությունները և Թրամփի հակազդեցությունը
Նյուսոմի քաղաքական հավակնությունները երբեք թաքցված չեն եղել։ Հոկտեմբերի վերջին նա բացահայտ խոստովանեց, որ «կսուտ խոսեր», եթե չմտածեր 2028-ին նախագահի թեկնածու լինելու մասին։ Նա իր ապագան ներկայացնում է որպես կախված տվյալ քաղաքական պահից՝ ասելով. «Սպասում եմ, թե ով է ներկայանալու 2028-ին և ով է պատրաստ լինելու այդ պահին, և դա հարց է ամերիկյան ժողովրդի համար»։ Շատերի համար սա փաստացի առաջադրման ազդանշան էր՝ առանց պաշտոնական հայտարարության։
Նահանգապետի դիրքորոշումը ամրապնդվում է Թրամփի դեմ ուղղված գործողություններով։ Դատական հայցերը՝ ICE-ի կողմից դիմակավորված գործողությունների, Լոս Անջելեսում դաշնային զորքերի տեղակայման դեմ, ինչպես նաև սեպտեմբերին ընդունված «Ոչ գաղտնի ոստիկանություն» օրենքը (Սենատի թիվ 627 օրենսդիր նախաձեռնություն), Նյուսոմին ներկայացնում են որպես ժողովրդավարական արժեքների պաշտպան։ Օրենքը, որը ուժի մեջ է մտնում 2026-ի հունվարի 1-ից, արգելում է ICE-ի և այլ գործակալությունների աշխատակիցներին թաքցնել իրենց ինքնությունը՝ առաջին անգամ ԱՄՆ-ում։ Թրամփի վարչակազմը օրենքը որակեց անիրագործելի, սակայն դրա խորհրդանշական նշանակությունը մեծ է՝ հատկապես Կալիֆոռնիայի բնակիչների համար, ովքեր զգուշանում են դաշնային միջամտությունից։
Մեծ գումարներ՝ «Պրոպ 50»-ի շուրջ
«Պրոպ 50»-ի քարոզարշավը ֆինանսական հսկայական ռեսուրսներ էր ներգրավում։ Մեկ կողմում՝ միլիարդատեր Թոմ Սթայերը նվիրեց մոտ 13 մլն դոլար, «Netflix»-ի հիմնադիր Ռիդ Հեյսթինգսը՝ 2 մլն դոլար, իսկ Բարաք Օբաման բացահայտ աջակցեց նախաձեռնությանը։ «Պրոպ 50»-ի կողմնակիցները արագ հասան իրենց 130 մլն դոլարային նպատակին՝ ընտրություններից օրեր առաջ հորդորելով դոնորներին այլևս գումար չուղարկել։
Հակառակ կողմը նույնպես ֆինանսապես ակտիվ էր, սակայն արդյունավետությունը ցածր էր։ Չարլզ Մանգեր կրտսերը, անկախ հանձնաժողովի երկարամյա պաշտպան, 30 մլն դոլար էր ներդրել հեռուստատեսային գովազդներում և քարոզչության մեջ, իսկ Կալիֆոռնիայի Հանրապետական կուսակցությունը՝ ընդամենը 10 մլն դոլար։ Նախկին նահանգապետ Առնոլդ Շվարցենեգերի ջանքերը արագորեն սառեցին, գովազդներն ու պաստառները քիչ ազդեցություն ունեցան։ Ներկայացուցիչների պալատի նախկին խոսնակ Քևին Մաքքարթիի 100 մլն դոլար հավաքելու խոստումը չիրականացավ՝ հակա-«Պրոպ 50» արշավը մնաց թույլ։
Ընտրությունների օրը և ազգային ազդեցությունը
Ընտրությունները չանցան առանց լարվածության։ Օրվա սկզբին Թրամփն ու նրա խորհրդական Սթիվեն Միլլերը դիմակավորված դաշնային գործակալներ ուղարկեցին Լոս Անջելես՝ քայլ, որը Նյուսոմի մամուլի ծառայությունը որակեց որպես ընտրողների մասնակցությունը նվազեցնելու փորձ։ Նյուսոմի թիմը սոցիալական ցանցերում հայտարարեց. «Թրամփն ու Միլլերը քաոս են ստեղծում մեր համայնքներում, որպեսզի մարդիկ, ովքեր ունեն ընտրելու իրավունք, մնան տանը»։ Երբ արդյունքները հայտնի դարձան և Դեմոկրատները հաղթեցին մի շարք ընտրություններում, Թրամփը սոցիալական ցանցերում հանդես եկավ դատական համակարգի «փաթեթավորման» դեմ և քննադատեց փոստով քվեարկությունը։
«Պրոպ 50»-ի ընդունումը ոչ միայն հաղթանակ է Նյուսոմի կամ Դեմոկրատական կուսակցության համար, այլ նաև նոր մոտեցում է՝ թե ինչպես կարող են Կալիֆոռնիան և հնարավոր է՝ այլ նահանգներ, վերաբերվել ընտրատարածքների սահմանման հարցին՝ այսքան բևեռացված ժամանակներում։ Օրենսդիր մարմնի վերահսկողությամբ նոր քարտեզները, ամենայն հավանականությամբ, կնպաստեն Դեմոկրատներին՝ Հանրապետականներին ապագա ընտրություններում դժվարություններ ստեղծելով։
Ինչ է սպասվում Նյուսոմին և Կալիֆոռնիային
Նյուսոմի վրա ուշադրությունը սրվել է, և նրա հաջորդ քայլի մասին ենթադրությունները ակտիվացել են։ Թեև նա դեռ պաշտոնապես չի հայտարարել նախագահի թեկնածության մասին, նրա գործողություններն ու հայտարարությունները հստակ ցույց են տալիս այդ նպատակները։ «Պրոպ 50»-ի հաղթանակը նրան տալիս է քաղաքական կապիտալ և ազգային ճանաչում՝ 2028-ի ընտրություններում լուրջ պայքար մղելու համար։
Կալիֆոռնիացիների համար ազդեցությունը ավելի շուտ զգալի կլինի։ Կոնգրեսական ներկայացվածությունն է փոխվում, օրենսդիրները ստանում են նոր լիազորություններ, իսկ արդար սահմանների շուրջ բանավեճը շարունակվելու է։ Քննադատները զգուշացնում են, որ անկախ հանձնաժողովի վերացումը կարող է վնասել հանրային վստահությունը և նոր կուսակցական մանիպուլացիաների պատճառ դառնալ։ Կողմնակիցները պնդում են, որ հաշվի առնելով ազգային նշանակությունը, ընտրված պաշտոնյաներին լիազորություն տալը անհրաժեշտ է՝ Հանրապետական գերիմանդրինգին հակազդելու համար։
Երբ փոշին նստի, մեկ բան հստակ է. ով է գծում սահմանները՝ բառացիորեն և փոխաբերական իմաստով, դեռևս մեծ պայքարի թեմա է մնալու։
«Պրոպ 50»-ի հաղթանակը Կալիֆոռնիայի քաղաքական ռազմավարության որոշիչ շրջադարձ է՝ հակազդելով Հանրապետական ազդեցությանը և Նյուսոմին դարձնելով ազգային մակարդակի առաջատար։ Թեև այս քայլը կարող է հարուցել արդարության և թափանցիկության հարցեր, այն անշուշտ փոխում է առաջիկա ընտրությունների կանոնները՝ հիմք ստեղծելով նոր դարաշրջանի՝ թե նահանգային, թե ազգային քաղաքականության համար։