Դեկտեմբերի 27-ին Հայաստանի կառավարությունը հաստատեց մինչև 9 հազար տոննա խոշոր եղջերավոր անասունների ներմուծվող մսի մաքսատուրքից ազատելու որոշում։ Այս միջոցը, որը նպատակ ունի խթանել տեղական մսի վերամշակումը և բավարարել շուկայի պահանջարկը, բարդ մարտահրավեր է ներկայացնում՝ հնարավոր հետևանքներով Հայաստանի գյուղատնտեսության համար։ Որոշումն ուղղակիորեն կապված է Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի (ԵՏՀ) նախորդ որոշման հետ՝ որոշակի տեսակի գյուղատնտեսական ապրանքների համար սակագնային քվոտաներ սահմանելու վերաբերյալ։ Հետևաբար, 2025 թվականի համար Հայաստանին հատկացվել է 9,5 հազար տոննա խոշոր եղջերավոր անասունների մսի սակագնային քվոտա։ Կառավարության ներկայիս որոշումն օգտագործում է այս քվոտան՝ հանելով մաքսատուրքերը մինչև 9 հազար տոննայի վրա, որոնք հատկապես նախատեսված են մսի վերամշակման համար։ Սա նպատակ ունի նվազեցնել ծախսերը տեղական արտադրողների համար և ավելացնել արտադրության ծավալները՝ հնարավոր է բավարարելով ներքին շուկայի պահանջարկը և ընդլայնելով արտահանման հնարավորությունները։
Թեև այս նախաձեռնությունը ներուժային օգուտներ է առաջարկում մսի վերամշակման արդյունաբերության համար՝ նվազեցնելով ներդրման ծախսերը, այն միաժամանակ զգալի սպառնալիք է ներկայացնում տեղական գյուղատնտեսական արտադրողների համար։ Մաքսատուրքից ազատված ներմուծված մսի ներհոսքը կարող է անարդար մրցակցություն ստեղծել տեղական ֆերմերների համար՝ շուկան հագեցնելով ավելի էժան ապրանքներով։ Այս պատճառահետևանքային կապը կարող է խոչընդոտել տեղական տնտեսությունների զարգացմանը՝ հնարավոր է հանգեցնելով արտադրության նվազմանը և շահութաբերության կրճատմանը։ Այս քաղաքականության երկարաժամկետ հետևանքները կարող են ներառել ներմուծումից ավելի մեծ կախվածություն, տեղական արտադրական կարողությունների թուլացում և ի վերջո վտանգել Հայաստանի գյուղատնտեսական ոլորտի կայուն զարգացումը։ Սա հստակ լարվածություն է ստեղծում վերամշակման արդյունաբերության աջակցության և տեղական ֆերմերների պաշտպանության միջև։ Վերամշակողների համար ավելի ցածր գների անմիջական օգուտը կարող է երկարաժամկետ վնաս հասցնել ավելի լայն գյուղատնտեսական տնտեսությանը։ Կարևոր է հաշվի առնել շուկայի անհավասարակշռության հնարավորությունը, երբ ներմուծված միսը թերագնահատում է տեղական արտադրողներին՝ հանգեցնելով նրանց ի վերջո շուկայից դուրս գալուն։ Այս սցենարը երկարաժամկետ հեռանկարում ավելի մեծ կախվածություն կստեղծի ներմուծումից՝ խաթարելով պարենային անվտանգությունը։
Կառավարության հիմնավորումը կենտրոնանում է շուկայի պահանջարկի բավարարման և ավելացված արժեքի վերամշակման խթանման վրա։ Սակայն տեղական արտադրության հնարավոր տեղահանման հարցը մտահոգություններ է առաջացնում գյուղատնտեսական ոլորտի երկարաժամկետ առողջության վերաբերյալ։ Ավելի հավասարակշռված մոտեցումը կարող է ներառել թիրախային աջակցություն տեղական ֆերմերներին՝ նրանց մրցունակությունը բարձրացնելու համար, զուգահեռ միջոցառումների հետ մեկտեղ՝ ապահովելու արդար շուկայական պայմաններ։ Դա կարող է ներառել սուբսիդիաներ, տեխնոլոգիական արդիականացում կամ վարկերի հասանելիություն: Առանց նման մեղմացնող միջոցների, մաքսատուրքից ազատ ներմուծման քաղաքականությունը վտանգում է սրել Հայաստանի գյուղատնտեսական լանդշաֆտում առկա մարտահրավերները։
