Հայաստանում էլեկտրական մեքենաների ներմուծման աճ. Քվոտան մոտենում է սահմանաչափին 2025-ի սկզբին

Հայաստանում էլեկտրական մեքենաների ներմուծման աճ. Քվոտան մոտենում է սահմանաչափին 2025-ի սկզբին՝ ազդարարելով կանաչ տրանսպորտի անցումը

Հայաստանը 2025 թվականի առաջին ամիսներին էլեկտրական մեքենաների (էլեկտրամոբիլների) ներմուծման զգալի աճ է գրանցում, ընդ որում ներմուծման ցուցանիշները արագորեն մոտենում են Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի (ԵՏՀ) կողմից սահմանված տարեկան քվոտային։ Հայաստանի պետական եկամուտների կոմիտեի կողմից 2025 թվականի փետրվարի 24-ին հրապարակված տվյալները ցույց են տալիս, որ մոտ 5000 էլեկտրական մեքենա արդեն ներմուծվել է երկիր՝ ընդգծելով Հայաստանում էլեկտրական շարժունակության ընդունման նշանակալի արագացումը: Այս արագ աճը կարևոր հարցեր է առաջացնում այս միտմանը նպաստող գործոնների և դրա ավելի լայն հետևանքների վերաբերյալ Հայաստանի տնտեսության և բնապահպանական կայունության նպատակների համար:

2025 թվականի էլեկտրական մեքենաների ներմուծման քվոտա. Շրջանակ և բաշխում

2023 թվականի նոյեմբերին Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովը 2025 թվականի համար սահմանեց 8703 80 000 2 ԵԱՏՄ ԱՏԳ ԱԱ ծածկագրին դասվող էլեկտրական շարժիչով տրանսպորտային միջոցների համար 0% ներմուծման մաքսատուրքի քվոտա՝ սահմանելով այն 8000 տրանսպորտային միջոցի մասով։ Հայաստանի կառավարությունը 2024 թվականի նոյեմբերի 28-ի N 1876-Ն որոշմամբ հետագայում բաշխեց այս քվոտան երկու առանձին կատեգորիաների միջև՝ նպատակ ունենալով հավասարակշռել հաստատված դիլերների շահերը և շուկայի ավելի լայն հասանելիությունը.

• Դիլեր-դիստրիբյուտորների բաշխում. Մինչև 3000 էլեկտրական մեքենաների քվոտա է հատկացվել այն կազմակերպություններին, որոնք էլեկտրամոբիլներ են ներմուծում անմիջապես ավտոարտադրողների հետ կնքված դիլերային-դիստրիբյուտորական պայմանագրերի (համաձայնագրերի) շրջանակներում: Այս միջոցը նախատեսված է աջակցելու հաստատված ավտոմոբիլային բիզնեսին և նպաստելու ներմուծմանը պաշտոնական ուղիներով:
• Բաց շուկայի բաշխում. Մինչև 5000 էլեկտրական մեքենաների ավելի մեծ քվոտա է հատկացվել առաջին կետում չնշված ներմուծում իրականացնող կազմակերպություններին, ներառյալ անհատ ներմուծողներին և այլ ձեռնարկություններին: Այս բաշխումը նպատակ ունի խրախուսելու էլեկտրամոբիլների ներմուծման ավելի լայն մասնակցություն՝ հնարավոր է խթանելով մրցակցությունը և սպասարկելով սպառողների բազմազան կարիքները:

Քվոտայի արագ սպառում. Ներմուծման վիճակագրություն 2025 թվականի փետրվար ամսվա դրությամբ

Պետական եկամուտների կոմիտեի հաշվետվությունը վկայում է 2025 թվականի առաջին երկու ամիսներին հատկացված քվոտաների արագ սպառման մասին.

• Դիլերային ներմուծում. 2025 թվականի փետրվարի 23-ի դրությամբ 426 էլեկտրական մեքենա, որը կազմում է մոտ 3000 մեքենանոց քվոտայի մոտ 14%-ը, ձևակերպվել է դիլեր-դիստրիբյուտորական պայմանագրերով գործող կազմակերպությունների կողմից։
• Բաց շուկայի ներմուծում. Զգալիորեն ավելի մեծ թիվ՝ 4499 էլեկտրական մեքենա կամ մոտ 5000 մեքենանոց քվոտայի մոտ 90%-ը, ներմուծվել է դիլերային ցանցից դուրս գտնվող կազմակերպությունների կողմից, ներառյալ անհատներին:

Այս թվերը ցույց են տալիս, որ ընդհանուր 8000 մեքենանոց քվոտայի զգալի մասն արդեն օգտագործվել է, հատկապես բաց շուկայի կատեգորիայում։ Այս տեմպերով ընդհանուր քվոտան, հավանաբար, ամբողջությամբ կսպառվի մինչև 2025 թվականի վերջը։

Էլեկտրամոբիլների ներմուծման աճին նպաստող գործոնները և ապագա հեռանկարները

Մի քանի գործոններ կարող են նպաստել Հայաստան էլեկտրական մեքենաների ներմուծման այս արագ աճին: Ներմուծման զրոյական տուրքի քաղաքականությունը, անկասկած, հիմնական շարժիչ ուժն է, որը էլեկտրամոբիլները ավելի մատչելի է դարձնում հայ սպառողների համար: Բնապահպանական իրազեկության աճը և կայուն տրանսպորտի համաշխարհային անցումը նույնպես հավանական է, որ դեր են խաղում՝ համահունչ լինելով արտանետումները նվազեցնելու և կանաչ տեխնոլոգիաները խթանելու Հայաստանի սեփական պարտավորություններին: Ավելին, համաշխարհային շուկայում էլեկտրամեքենաների մոդելների աճող հասանելիությունը և բազմազանությունը համաշխարհային շուկայում, զուգորդված վառելիքի հնարավոր աճող գներով, կարող են էլեկտրական մեքենաները ավելի գրավիչ և տնտեսապես կենսունակ տարբերակ դարձնել հայ վարորդների համար: