Դիվանագետները հարգել են Հայոց ցեղասպանության 110-րդ տարելիցի զոհերի հիշատակը Երևանում

Օտարերկրյա դիվանագետները հարգել են Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակը Ծիծեռնակաբերդում՝ 110-րդ տարելիցի օրը Երևանում – 2025

2025 թվականի ապրիլի 24-ին՝ Հայոց ցեղասպանության 110-րդ տարելիցը նշանավորող օրը, Հայաստանի Հանրապետությունում հավատարմագրված տարբեր երկրների դիվանագիտական ներկայացուցիչներ հավաքվել են Երևանում՝ մասնակցելու հիշատակի արարողություններին։ Այս դիվանագետներն այցելել են Ծիծեռնակաբերդի Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիր՝ հարգանքի տուրք մատուցելու 1915 թվականին Օսմանյան կայսրությունում սկսված ոճրագործության զոհերի հիշատակին։ Նրանց ներկայությունը և արարողությունները ընդգծել են այս պատմական մարդկության դեմ ուղղված հանցագործության ոգեկոչման միջազգային բնույթը։

Հարգանքի տուրք Անմար կրակի մոտ՝ Ծիծեռնակաբերդում

Ծիծեռնակաբերդում ոգեկոչման միջոցառումների կենտրոնական կետերից է Անմար կրակը, որը գտնվում է հուշահամալիրի տարածքում։ Օտարերկրյա դիվանագետները, այդ թվում՝ Հայաստանում Ռուսաստանի Դաշնության դեսպան Սերգեյ Կոպիրկինը և այլ երկրների ներկայացուցիչներ, ծաղիկներ են խոնարհել այս խորհրդանշական կրակի մոտ։ Ծաղիկներ խոնարհելու արարողությունը Անմար կրակի մոտ ավանդական և հանդիսավոր ժեստ է, որը ամեն տարի կատարվում է ապրիլի 24-ին։ Այն ծառայում է որպես շոշափելի միջոց անհատների և պաշտոնական ներկայացուցիչների համար՝ ցույց տալու իրենց հիշատակը և հարգանքը զոհերի նկատմամբ։

Ծիծեռնակաբերդի համալիրը ինքնին վայր է, որը նվիրված է Հայոց ցեղասպանության ընթացքում զոհվածների հիշատակին։ Այս հուշահամալիր այցելելը տարելիցի օրը ճանաչման և համերաշխության նշանակալի դրսևորում է հայ ժողովրդի հետ, երբ նրանք սգում են իրենց կորուստները և մտորում 1915 թվականի պատմական իրադարձությունների շուրջ։ Օտարերկրյա դիվանագիտական կորպուսի մասնակցությունը ընդգծում է նման լայնածավալ մարդկային ողբերգությունները ճանաչելու և հիշելու համաշխարհային կարևորությունը։

Հայտարարություններ դիվանագիտական առաքելություններից և դեսպաններից

Ի լրումն հուշահամալիրում իրենց ներկայության կամ պաշտոնական հաղորդակցության ուղիներով, Հայաստանում մի քանի դիվանագիտական առաքելություններ և դեսպաններ ուղերձներ են փոխանցել՝ կապված ոգեկոչման նշանակության և իրենց երկրների դիրքորոշումների հետ։ Այս հաղորդագրությունները պատկերացում են տվել Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ իրենց համապատասխան երկրների դիրքորոշումների և զոհերի հիշատակման կարևորության մասին։ Այս ուղերձների բովանդակությունը տարբեր է եղել, ընդ որում որոշները հիշատակել են իրենց կառավարությունների կամ խորհրդարանների պաշտոնական ճանաչումը, իսկ մյուսները կենտրոնացել են հիշատակման և ապագա ոճրագործությունների կանխարգելման կարևորության վրա։

Լեհաստան. ճանաչումը 2005 թվականին

Հայաստանում Լեհաստանի Հանրապետության դեսպանատունը օգտագործել է ֆեյսբուքյան իր էջը՝ 110-րդ տարելիցի օրը իր ուղերձը փոխանցելու համար։ Դեսպանատան գրառումը հատուկ հիշատակել է Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ Լեհաստանի դիրքորոշման հետ կապված կարևոր պատմական իրադարձություն՝ Լեհաստանի խորհրդարանի՝ Սեյմի կողմից ոճրագործության ճանաչումը։ Դեսպանատան գրառման համաձայն՝ Սեյմը Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչող որոշում է ընդունել 2005 թվականի ապրիլի 19-ին։ Դեսպանատունն իր ուղերձում ներառել է ուղիղ մեջբերում այս խորհրդարանական որոշումից։ Մեջբերման մեջ ասված է. «Լեհաստանի Հանրապետության Սեյմը հարգանքի տուրք է մատուցում Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ Թուրքիայում հայ բնակչության նկատմամբ կատարված ցեղասպանության զոհերի հիշատակին։ Այդ ոճրագործության զոհերի հիշատակը հարգելն ու հանցագործությունը դատապարտելը ողջ մարդկության, պետությունների ու բարի կամքի տեր մարդկանց բարոյական պարտականությունն է»։ Կիսվելով այս մեջբերումով՝ Լեհաստանի դեսպանատունը վերահաստատել է իր երկրի պաշտոնական դիրքորոշումը և դրա ճանաչման հիմքում ընկած բարոյական պատճառաբանությունը։

Չեխիա. դեսպանի այցը և 2017 թվականի ճանաչման ամսաթիվը

Նորին Գերազանցություն Պետր Պիրունչիկը՝ Հայաստանում Չեխիայի Հանրապետության արտակարգ և լիազոր դեսպանը, օտարերկրյա դիվանագետների թվում էր, ովքեր այցելեցին Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիր։ Դեսպան Պիրունչիկը փաստագրել է իր այցը և կիսվել իր մտորումներով ֆեյսբուքյան իր անձնական էջում՝ ներառելով հուշահամալիրի տարածքում արված լուսանկար։ Իր հանրային գրառման մեջ Չեխիայի դեսպանը հստակորեն հիշատակել է ոգեկոչման օրը՝ նշելով. «Այսօր՝ ապրիլի 24-ին, մենք ոգեկոչում ենք Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակի 110-րդ տարելիցը»։ Ավելին, դեսպան Պիրունչիկը ընդգծել է իր երկրի պաշտոնական ճանաչումը՝ տրամադրելով այդ գործողության կոնկրետ ամսաթիվը. «8 տարի առաջ՝ 2017 թվականի ապրիլի 25-ին, Չեխիայի խորհրդարանը ճանաչեց Հայոց ցեղասպանությունը»։ Նրա ներկայությունը Ծիծեռնակաբերդում և Չեխիայի խորհրդարանական ճանաչման ամսաթվին հստակ հղումը ընդգծել են Չեխիայի Հանրապետության պաշտոնական ճանաչումը և նրա մասնակցությունը համաշխարհային ոգեկոչմանը։

Ռուսաստան. համատեղ սգի արտահայտություն

Հայաստանում Ռուսաստանի Դաշնության դեսպանատունը նույնպես ուղերձ է փոխանցել՝ կապված Հայոց ցեղասպանության 110-րդ տարելիցի հետ։ Դեսպանատան սոցիալական մեդիա ցանցերում տարածված հայտարարության մեջ արտահայտվել է համերաշխության և համատեղ սգի ուղերձ։ Հայտարարության մեջ նշվել է. «Մենք հայ ժողովրդի հետ միասին սգում ենք Օսմանյան կայսրությունում Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակի օրվա կապակցությամբ»։ Հայ ժողովրդի հետ համատեղ սգի այս ուղիղ արտահայտությունը ընդգծում է Ռուսաստանի դիրքորոշումը պատմական իրադարձության վերաբերյալ և նրա կարեկցությունը զոհերի ժառանգների նկատմամբ։ Ռուսաստանի դեսպան Սերգեյ Կոպիրկինի մասնակցությունը Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիրում ծաղիկներ դնելու արարողությանը էլ ավելի է ամրապնդել համատեղ հիշատակի և սգի այս ուղերձը Ռուսաստանի Դաշնության անունից։

Լիտվա. շեշտադրում կանխարգելման վրա

Հայաստանում Լիտվայի դեսպան Անդրիուս Պուլոկասը նույնպես ապրիլի 24-ին ներկա է եղել Ծիծեռնակաբերդում՝ հարգանքի տուրք մատուցելու Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակին։ Հայաստանում Լիտվայի դեսպանատան ուղերձը ընդգծել է նման ոճրագործությունների կանխարգելմանը հանձնառության կարևոր ասպեկտը՝ հիշատակելով զոհերին։ Ուղերձում նշված է. «Հարգելով զոհերին՝ մենք հավատարիմ ենք մնում նման ոճրագործությունների կրկնությունը կանխելուն»։ Սա ուղիղ կապ է հաստատում պատմական հիշատակման և մարդկության դեմ ուղղված նման հանցագործությունները կանխելու շարունակական ջանքերի միջև՝ ընդգծելով անցյալը ճանաչելու կրթական և զգուշացնող արժեքը։

110-րդ տարելիցի ոգեկոչման համատեքստը և ամենամյա արարողությունը

2025 թվականը նշանավորում է Հայոց ցեղասպանության 110-րդ տարելիցը՝ ծանր իրադարձություն հայ ժողովրդի համար ամբողջ աշխարհում։ Համաշխարհային հայ սփյուռքը, որը տարածված է բազմաթիվ երկրներում, նշում է այս տարելիցը տարբեր միջոցառումներով, որոնք ուղղված են հիշատակմանը, կրթությանը և շարունակական ճանաչման ու արդարության ջատագովությանը։ Երևանում, Հայաստանում, ապրիլի 24-ի ամենամյա ոգեկոչումը կենտրոնական իրադարձություն է։ Այն ավանդաբար ներառում է լայնածավալ սգո երթ, որի ընթացքում հարյուր հազարավոր հայեր լուռ քայլում են դեպի Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիր։ Մասնակիցները ծաղիկներ են դնում Անմար կրակի և Ցեղասպանության հուշապատի մոտ՝ հարգանքի տուրք մատուցելով Ցեղասպանության ընթացքում զոհված մոտ 1.5 միլիոն զոհերի հիշատակին։ Օտարերկրյա դիվանագետների մասնակցությունը այս խորապես նշանակալի ազգային արարողությանը ընդգծում է Հայոց ցեղասպանության աճող միջազգային իրազեկվածությունը և ճանաչումը որպես պատմական փաստ։

Միջազգային դիվանագիտական մասնակցության նշանակությունը

Օտարերկրյա դիվանագետների ներկայությունը Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիրում ապրիլի 24-ին ունի խորհրդանշական և բովանդակային նշանակություն։ Նրանց մասնակցությունը ցույց է տալիս իրենց համապատասխան երկրների կողմից այս օրվա կարևորության ճանաչումը հայ ժողովրդի համար և նրանց պատրաստակամությունը ցուցաբերելու համերաշխություն։ Այն դեպքերում, երբ երկրները պաշտոնապես ճանաչել են Հայոց ցեղասպանությունը, այցելությունը ծառայում է որպես այդ դիրքորոշման վերահաստատում։ Այն երկրների համար, որոնք դեռ չեն արել դա, այցելությունը կարող է դիտարկվել որպես մարդասիրական մտահոգության և հիշատակման ժեստ։ Տարբեր ազգերի դիվանագետների համատեղ ներկայությունը ընդգծում է ցեղասպանության հանցագործության համընդհանուր բնույթը և նման ոճրագործությունները հիշելու և դատապարտելու ընդհանուր մարդկային պատասխանատվությունը։

Հանձնառություն հիշատակմանը և կանխարգելմանը. համատեղ համաշխարհային պատասխանատվություն

Լեհաստանի, Լիտվայի դեսպանատների և Չեխիայի դեսպանի, ինչպես նաև հնարավոր այլ դիվանագետների կողմից տարածված հայտարարությունները արտացոլում են համատեղ հանձնառություն, որը դուրս է գալիս պարզապես պատմական ճանաչումից։ Լեհաստանի Սեյմի մեջբերումը խոսում է «բարոյական պարտավորության» մասին ամբողջ մարդկության և պետությունների համար։ Լիտվայի դեսպանատունը հստակորեն կապում է զոհերին հարգելը կրկնությունը կանխարգելելու հետ։ Չեխիայի դեսպանի այցելությունը նրա երկրի ճանաչման տարելիցին հաջորդող օրը ամրապնդում է այս հանձնառության շարունակական բնույթը։ Ռուսական դեսպանատան համատեղ սգի արտահայտությունը ընդգծում է ընդհանուր մարդկայնության զգացումը հսկայական կորստի պայմաններում։ Այս ուղերձները համատեղ ընդգծում են այն հասկացությունը, որ անցյալի ցեղասպանությունները հիշելը ոչ միայն անցյալին նայելն է, այլ նաև ներկա և ապագա ջանքերը կանխարգելելու նման հանցագործությունները, մարդու իրավունքները խթանելու և խաղաղության ու փոխադարձ հարգանքի համաշխարհային մշակույթ ձևավորելու համար։

Միջազգային հիշատակի օր Երևանում

Քանի որ համաշխարհային հայ համայնքը 2025 թվականի ապրիլի 24-ին նշում էր Հայոց ցեղասպանության 110-րդ տարելիցը, Երևանի Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիրը դարձավ միջազգային հիշատակի կենտրոնական կետ։ Հայաստանում տեղակայված օտարերկրյա դիվանագետները, այդ թվում՝ Ռուսաստանի, Լիտվայի և Չեխիայի դեսպանները, ինչպես նաև այլ ազգերի ներկայացուցիչներ, հարգանքի տուրք մատուցեցին՝ ծաղիկներ խոնարհելով Անմար կրակի մոտ։ Նրանց համապատասխան դեսպանատների և դեսպանների հայտարարությունները վերահաստատեցին իրենց երկրների դիրքորոշումները պատմական ոճրագործության վերաբերյալ, ընդ որում Լեհաստանը և Չեխիան հատուկ հիշատակեցին 2005 և 2017 թվականներին իրենց խորհրդարանական ճանաչման ակտերը։ Լիտվայի դեսպանատունը ընդգծեց նման ոճրագործությունների կրկնությունը կանխարգելելու հանձնառությունը, մինչդեռ Ռուսաստանի դեսպանատունը արտահայտեց համատեղ սուգ։ Այս դիվանագետների ներկայությունը և ուղերձները ընդգծեցին Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչումը և զոհերին հիշելու, պատմությունից դասեր քաղելու և նման ոճրագործություններից զերծ ապագայի կառուցմանն ուղղված համատեղ համաշխարհային պատասխանատվությունը։