Իսրայել-Իրան հակամարտությունը կարող է հասնել ավելի վտանգավոր մակարդակի

Իսրայել-Իրան հակամարտությունը հասել է վտանգավոր նոր մակարդակի, երկու երկրներն էլ ներգրավված են աննախադեպ հրթիռային հարվածների և օդային հարձակումների մեջ: Էսկալացիան առաջացրել է զգալի զոհեր և վնասներ, առաջացնելով լայնածավալ տարածաշրջանային պատերազմի վախեր: Դիվանագիտական ջանքեր են գործադրվում, սակայն իրավիճակը մնում է խիստ անկայուն:

Վերջին Էսկալացիաներ

2025 թվականի հունիսի 19-ին, հինգշաբթի օրը, Իրանի հրթիռային հարվածները հասել են հարավային Իսրայելի խոշոր հիվանդանոցին և Թել Ավիվի բնակելի շենքերին, վիրավորելով 240 մարդու և առաջացնելով մեծ վնասներ: Իսրայելի պաշտպանության նախարար Իսրայել Կացը մեղադրել է Իրանի գերագույն առաջնորդ Այաթոլլա Ալի Խամենեիին, հայտարարելով, որ բանակին հրահանգվել է ապահովել Խամենեիի իշխանությունից հեռացումը: Պատասխան գործողությունների շրջանակում Իսրայելը հարված է հասցրել Իրանի Արաքի ծանր ջրի ռեակտորին, որը Իրանի միջուկային ծրագրի կարևոր բաղադրիչն է: Իրանի պետական հեռուստատեսությունը հայտարարել է, որ ճառագայթային վտանգ չկա և որ օբյեկտը դատարկվել է հարձակումից առաջ: Apnews-ը հաղորդել է, որ Սպիտակ տունը դիտարկում է հետագա գործողություններ, և որ նախագահ Դոնալդ Թրամփը ակնկալվում է որոշում կայացնի հաջորդ երկու շաբաթվա ընթացքում:

Դիվանագիտական Ջանքեր

Չնայած բռնության էսկալացիային, դիվանագիտական ջանքեր են գործադրվում: Ավստրալիայի արտաքին գործերի նախարար Փեննի Վոնգը ընդգծել է դե-էսկալացիայի և երկխոսության անհրաժեշտությունը, հայտարարելով, որ երկու շաբաթ ժամանակահատվածում կա դիվանագիտական լուծումների հնարավորություն: Մեծ Բրիտանիայի արտաքին գործերի նախարար Դեյվիդ Լամին կրկնել է այս միտքը, ընդգծելով Իրանի կողմից միջուկային զենքի զարգացումը կանխելու կարևորությունը: Իրանի արտաքին գործերի նախարար Աբաս Արագչին պատրաստվում է բանակցել եվրոպացի դիվանագետների հետ Ժնևում, ինչը նշանավորում է երկրի առաջին անձնական բանակցությունները ճգնաժամի ընթացքում: Apnews-ը ընդգծել է հաղորդակցման մարտահրավերները, քանի որ Իրանը անջատել է ինտերնետը, ինչը դժվարացնում է հանրության համար տեղեկատվության հասանելիությունը կամ նախազգուշացումների ստացումը:

Մարդասիրական Ազդեցություն

Հակամարտությունն ունեցել է աղետալի մարդասիրական ազդեցություն: Իսրայելի օդային հարձակումների շաբաթը Իրանում սպանել է առնվազն 657 մարդու և վիրավորել 2,037-ին, ըստ Վաշինգտոնում գործող Human Rights Activists խմբի: Խումբը նույնականացրել է 263 քաղաքացի և 164 անվտանգության ուժերի անդամ մահացածների մեջ: Իրանը չի տրամադրել կանոնավոր թարմացումներ զոհերի վերաբերյալ, և նրա վերջին պաշտոնական տվյալները, հրապարակված 2025 թվականի հունիսի 16-ին, հինգշաբթի օրը, հաղորդել են 224 մահ և 1,277 վիրավորում: Իրավիճակը բարդացնում է Իրանի կողմից լրագրողների և ինտերնետի հասանելիության սահմանափակումները, որոնք սահմանափակել են տեղեկատվության հոսքը: Apnews-ը նշել է, որ Իրանը աշխարհի լավագույն լրագրողների բանտարկողներից մեկն է, և լրագրողները խիստ սահմանափակումների են ենթարկվում նույնիսկ լավագույն ժամանակներում:

Միջազգային Արձագանք

Միջազգային հանրությունը արձագանքել է մտահոգությամբ: Ավստրալիան փակել է իր դեսպանատունը Թեհրանում և տարհանել աշխատակիցներին և նրանց ընտանիքներին անվտանգության վատթարացման պատճառով: ԱՄՆ դեսպանատունը Երուսաղեմում օգնել է ԱՄՆ քաղաքացիներին և Lawful Permanent Residents-ներին հեռանալ Գազայից, քանի որ տարածաշրջանը մնում է հակամարտության կենտրոնում: Travel-ը մանրամասն տեղեկատվություն է տրամադրել ճանապարհորդական սահմանափակումների և անվտանգության միջոցառումների վերաբերյալ, կոչ անելով ԱՄՆ քաղաքացիներին զգուշություն ցուցաբերել և հետևել տեղական իշխանությունների հրահանգներին: ԱՄՆ կառավարությունը ընդգծել է բոլոր ԱՄՆ քաղաքացիների հավասար վերաբերմունքի և ճանապարհորդության ազատության անհրաժեշտությունը, անկախ ազգային ծագումից, կրոնից կամ էթնիկ պատկանելիությունից:

Իսրայել-Իրան հակամարտությունը հասել է կրիտիկական կետի, երկու կողմերն էլ ներգրավված են ագրեսիվ ռազմական գործողությունների մեջ, իսկ միջազգային հանրությունը փորձում է կանխել հետագա էսկալացիա: Մինչդեռ դիվանագիտական ջանքերը հույսի շող են ներկայացնում, իրավիճակը մնում է վտանգավոր, և լայնածավալ տարածաշրջանային պատերազմի ներուժը մեծ է: