Մահաբեր սնկերի տարածումը Եվրոպայում կլիմայի փոփոխության պայմաններում

Կլիմայի փոփոխությունը նպաստում է մահաբեր սնկերի տարածմանը Եվրոպայում

Նոր ուսումնասիրությունը ահազանգում է, որ մահաբեր Aspergillus սունկը կարող է տարածվել Եվրոպայում՝ կլիմայի տաքացման հետևանքով։ Այս սունկը, որը զարգանում է տաք և խոնավ պայմաններում, լուրջ սպառնալիք է ներկայացնում առողջության համար, հատկապես խոցելի խմբերի համար։ Հետազոտողները զգուշացնում են, որ դարի վերջում միլիոնավոր մարդիկ կարող են ենթարկվել այս պաթոգենի ազդեցությանը, եթե կլիմայի փոփոխությունը չկարգավորվի։

Ինչ է Aspergillus-ը և ինչու է այն վտանգավոր

Aspergillus-ը սնկերի տեսակ է, որը հաճախ հանդիպում է հողում, օդում և օրգանական նյութերում։ Չնայած տեսակների մեծ մասը անվնաս է, որոշ տեսակներ, ինչպիսիք են Aspergillus fumigatus-ը և Aspergillus flavus-ը, կարող են լուրջ վարակներ առաջացնել մարդկանց մոտ։ Այս վարակները, որոնք հայտնի են որպես ասպերգիլոզ, հիմնականում ազդում են թոքերի վրա, սակայն կարող են տարածվել նաև ուղեղի և այլ օրգանների վրա։

Հետազոտության համաձայն, ինվազիվ ասպերգիլոզը ներկայումս տարեկան 1.8 միլիոն մահ է առաջացնում ամբողջ աշխարհում։ Սունկը զարգանում է մարդու մարմնի ներքին ջերմաստիճանում՝ 37°C, ինչը նրան դարձնում է հատկապես հարմար մարդկանց վարակելու համար։

Ինչպես է կլիմայի փոփոխությունը նպաստում տարածմանը

Ուսումնասիրությունը, որը գլխավորել են Մանչեստրի համալսարանի հետազոտողները և ֆինանսավորել Wellcome Trust-ը, ընդգծում է, թե ինչպես է գլոբալ ջերմաստիճանի բարձրացումը նպաստում Aspergillus-ի տարածմանը։ Հետազոտողները օգտագործել են կլիմայական մոդելներ՝ կանխատեսելու սնկի ապագա տարածումը տարբեր գլոբալ տաքացման սցենարներում։ Նույնիսկ 2°C տաքացման դեպքում սունկը կարող է տարածվել Հյուսիսային Եվրոպայում, ներառյալ Մեծ Բրիտանիան և Սկանդինավիան։

2100 թվականին Aspergillus fumigatus-ը կարող է տարածվել 77%-ով ավելի մեծ տարածքներում՝ ենթարկելով Եվրոպայում մինչև 9 միլիոն մարդ վարակման վտանգին։ Նմանապես, Aspergillus flavus-ը, որը ազդում է մշակաբույսերի վրա, կարող է տարածվել Հյուսիսային Չինաստանում, Ռուսաստանում և Ալյասկայում։

Ազդեցությունը առողջության և սննդի անվտանգության վրա

Aspergillus-ի տարածումը ունի երկակի հետևանքներ՝ այն սպառնում է ինչպես մարդու առողջությանը, այնպես էլ սննդի համակարգերին։ Aspergillus flavus-ը, օրինակ, արտադրում է աֆլատոքսիններ, որոնք աղտոտում են մշակաբույսերը, ինչպիսիք են եգիպտացորենը, գետնանուշը և համեմունքները։ Այս տոքսինները վնասակար են ինչպես մարդկանց, այնպես էլ կենդանիների համար։

Aspergillus-ի առաջացրած վարակները դժվար է բուժել։ Հակասնկային դեղամիջոցները քիչ են, և սունկը դառնում է ավելի դիմացկուն առկա բուժումներին։

Հետազոտական բացեր և անհրաժեշտ գործողություններ

Չնայած աճող սպառնալիքին, սնկային պաթոգենները մնում են մանրէաբանության ամենաքիչ ուսումնասիրված ոլորտներից մեկը։ Սա խոչընդոտում է արդյունավետ բուժման և կանխարգելիչ միջոցառումների մշակմանը։

Wellcome Trust-ի հետազոտական մենեջեր Վիվ Գուսենսը շեշտեց այս բացերը լրացնելու կարևորությունը։ «Սնկային պաթոգենները լուրջ սպառնալիք են ներկայացնում առողջության համար՝ առաջացնելով վարակներ և խաթարելով սննդի համակարգերը։ Կլիմայի փոփոխությունը կսրի այս վտանգները»,- ասաց նա։

Պատրաստություն ապագայի համար

Փորձագետները կոչ են անում ավելացնել ներդրումները սնկային հետազոտությունների և նոր հակասնկային դեղամիջոցների մշակման մեջ։ Բացի այդ, հանրային առողջապահական համակարգերը պետք է պատրաստ լինեն ճանաչել և արձագանքել սնկային վարակներին։

Աղբյուրներ: Sky News, Financial Times, Wellcome Trust, Centers for Disease Control and Prevention