- Կաթվածահար տղամարդը կրկին քայլել է ողնաշարի իմպլանտի շնորհիվ։
- Իմպլանտը էլեկտրական ազդանշաններ է ուղարկում վնասվածքից ներքև գտնվող նեյրոններին։
- Իմպլանտից օգտվել է ինը հիվանդ։
- Այս առաջընթացը բարելավում է շարժունակությունը և կյանքի որակը, բայց բուժում չէ։
- Հետազոտողները նպատակ ունեն կատարելագործել տեխնոլոգիան։
Առաջընթաց ողնաշարի վնասվածքների բուժման մեջ
Շվեյցարացի գիտնականները նորարարական մեթոդով կաթվածահար տղամարդուն թույլ են տվել կրկին քայլել՝ օգտագործելով ողնաշարի իմպլանտ։ Այս հաջողությունը մեծ քայլ է ողնաշարի վնասվածքների բուժման ոլորտում, որոնք հաճախ համարվում են անդառնալի։
Հիվանդը՝ Միշել Ռոկատին, հինգ տարի առաջ մոտոցիկլետի վթարի հետևանքով ամբողջովին կորստի էր մատնվել ոտքերի զգացողությունը և շարժունակությունը։ Շնորհիվ ողնաշարին կցված էլեկտրական իմպլանտի՝ նա այժմ կարող է քայլել՝ աջակցությամբ՝ հույս տալով նման վնասվածքներով տառապող միլիոնավոր մարդկանց։
Ինչպես է գործում իմպլանտը
Իմպլանտը գործում է՝ ուղարկելով էլեկտրական ազդանշաններ ողնաշարի վնասվածքից ներքև գտնվող նեյրոններին։ Չնայած ողնաշարը վնասված էր, վնասվածքից ներքև գտնվող նեյրոնները մնացել են անվնաս, ինչը թույլ է տալիս իմպլանտին խթանել դրանք և նմանակել ուղեղի բնական ազդանշանները։ Այս գործընթացը օգնում է վերականգնել որոշակի կամավոր շարժումներ և համակարգում։
Հետազոտողները նշում են, որ իմպլանտը բուժում չէ, այլ գործիք՝ շարժունակությունը և կյանքի որակը բարելավելու համար։ Տեխնոլոգիան նաև օգնում է հիվանդներին մարզել իրենց մկանները, ինչը կարող է հանգեցնել ընդհանուր առողջության բարելավմանը և որոշ դեպքերում շարժունակության մասնակի վերականգնմանը։
Կլինիկական փորձարկումներ և արդյունքներ
Մինչ օրս ինը հիվանդ, ներառյալ Ռոկատին, ստացել են իմպլանտը՝ կլինիկական փորձարկումների շրջանակներում։ Բոլոր մասնակիցները ցույց են տվել շարժունակության բարելավում, և որոշները կարողացել են կարճ տարածություններ քայլել՝ աջակցությամբ։ Այս արդյունքները ընդգծում են տեխնոլոգիայի ներուժը՝ մարդկանց կյանքը փոխելու համար։
Այնուամենայնիվ, բուժումը չի գործում բոլորի համար։ Հետազոտողները նշում են, որ դրա հաջողությունը կախված է վնասվածքի ծանրությունից և հիվանդի ընդհանուր առողջությունից։ Օրինակ, այն հիվանդները, ովքեր ունեն ոչ ամբողջական ողնաշարի վնասվածքներ, ավելի հավանական է, որ կօգտվեն իմպլանտից։
Լոկոմոտոր մարզումների դերը
Իմպլանտի հաջողությունը հաճախ լրացվում է լոկոմոտոր մարզումներով՝ վերականգնողական մեթոդով, որը օգնում է հիվանդներին վերապատրաստել քայլելու շարժումները։ Այս մարզումները ներառում են այնպիսի սարքերի օգտագործում, ինչպիսին է Lokomat-ը, որը աջակցում է հիվանդի քաշին և ուղղորդում նրանց ոտքերը քայլելու շարժումներով։
Ըստ դոկտոր Սյուզան Հարկեմայի՝ ողնաշարի վնասվածքների վերականգնողական առաջատար հետազոտողներից մեկի, լոկոմոտոր մարզումները կարող են ակտիվացնել ողնաշարում պահպանված շարժիչ ծրագրերը։ Այս ծրագրերը, որոնք ակտիվանում են ոտքերի զգայական ազդանշաններով, կարող են օգնել հիվանդներին վերականգնել որոշակի շարժումներ։
Հետազոտության ապագա ուղղությունները
Չնայած իմպլանտը ցույց է տվել խոստումնալից արդյունքներ, հետազոտողները արդեն աշխատում են դրա արդյունավետությունը բարելավելու ուղղությամբ։ Մի ուղղություն ներառում է իմպլանտի համակցումը այլ բուժումների հետ, ինչպիսիք են դեղամիջոցները, որոնք ուժեղացնում են նեյրոնային հաղորդակցությունը կամ թերապիաները, որոնք խթանում են աքսոնների վերականգնումը։
Օրինակ, պրոֆեսոր Գրեգուար Կուրտինը և նրա թիմը Շվեյցարիայի Դաշնային Տեխնոլոգիական ինստիտուտում ցույց են տվել, որ էպիդուրալ խթանման և լոկոմոտոր մարզումների համակցումը կարող է խթանել նոր նեյրոնային կապերի աճը կենդանիների մոդելներում։ Այս մոտեցումը հնարավոր է հարմարեցնել մարդկային հիվանդների համար ապագայում։
Մեկ այլ խոստումնալից զարգացում է «պարող մոլեկուլների» օգտագործումը՝ նանոտեխնոլոգիայի վրա հիմնված թերապիա, որը նախատեսված է վնասված ողնաշարի հյուսվածքը վերականգնելու համար։ Կրծողների վրա նախնական ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ այս բուժումը կարող է խթանել աքսոնների աճը, բարելավել անոթավորումը և նվազեցնել սպի հյուսվածքը, որոնք բոլորն էլ կարևոր են վերականգնման համար։
Մարտահրավերներ և էթիկական հարցեր
Չնայած այս առաջընթացին, դեռևս զգալի մարտահրավերներ կան։ Այս տեխնոլոգիաների մշակման և կիրառման բարձր արժեքը սահմանափակում է դրանց մատչելիությունը, և երկարաժամկետ ուսումնասիրություններ են անհրաժեշտ դրանց անվտանգությունն ու արդյունավետությունը գնահատելու համար։ Բացի այդ, էթիկական հարցերը, ինչպիսիք են կենդանիների մոդելների օգտագործումը հետազոտություններում, շարունակում են քննարկման առարկա լինել։
Այնուամենայնիվ, մինչ այժմ ձեռք բերված առաջընթացը հույս է տալիս, որ ողնաշարի վնասվածքները այլևս չեն լինի ցմահ դատավճիռ։ Շարունակական հետազոտությունների և համագործակցության շնորհիվ կաթվածահար մարդկանց շարժունակությունը վերականգնելու երազանքը դառնում է իրականություն։
Աղբյուր: Scientific American, BBC News