Սալեհ Ալջաֆարավիի սպանությունը Գազայում՝ զինված բախումների ֆոնին

Ո՞վ էր Սալեհ Ալջաֆարավին․ Գազայի իրականության անդադար վկան

Սալեհ Ալջաֆարավին, «Mr. FAFO» մականունով հայտնի, ոչ միայն ինֆլյուենսեր էր, այլ նաև Գազայի ամենատեսանելի լրագրողներից մեկը։ Մինչև 28 տարեկան հասակը, նա կարողացել էր ստեղծել հետևորդների լայն շրջանակ՝ ներկայացնելով օրվա ամենասուր պահերը՝ ավերվածություն, տառապանք և դիմադրություն։ Իր տեսախցիկով ու անկեղծ հրապարակումներով նա ներկայացնում էր այն իրականությունը, որին աշխարհը հաճախ աչք էր փակում։

Նրա տեսանյութերում, որոնք հաճախ նկարահանվում էին ռմբահարված շրջաններում կամ հիվանդանոցային մահճակալներից, երևում էին խաղաղ բնակիչների ցավն ու տոկունությունը։ Նույնիսկ երբ նրա մահվան մասին կեղծ լուրեր էին տարածվում, Ալջաֆարավին շարունակում էր հայտնվել համացանցում՝ վճռական ու անկոտրում, տեղեկացնելով նոր զարգացումների մասին։ Նրա այս հաստատակամությունը դարձրել էր նրան Գազայի համար խորհրդանիշ՝ մի մարդ, որին հնարավոր չէր լռեցնել, թեև վտանգները մշտական էին։

Մահաբեր բախումներ Սաբրայում․ լրագրողի սպանություն՝ անկայունության մեջ

2025 թվականի հոկտեմբերի 12-ին այդ վտանգը դարձավ ճշմարիտ։ Ալջաֆարավին սպանվեց Գազայի Սաբրա թաղամասում, երբ լուսաբանում էր զինված բախումները, որոնք ծագել էին Համասի անվտանգության ուժերի և տեղական զինված խմբավորումների միջև։ Ինչպես փոխանցում են The New Arab և TRT World լրատվամիջոցները, լրագրողը կրակահերթի տակ է հայտնվել «զինված միլիցիայի» անդամների կողմից, որոնց տարբեր աղբյուրներ կապում են կամ Իսրայելի, կամ հակահամասական ուժերի հետ։

Սաբրայում բռնկված բռնությունները մաս էին կազմում ավելի լայն էսկալացիայի, որն առաջացել էր հրադադարի պայմանագրից հետո։ Գազայի կառավարական լրատվական գրասենյակը խստորեն դատապարտել է սպանությունը՝ անվանելով այն «Իսրայելի քաղաքականության ուղիղ հետևանք», որի նպատակն է լրագրողների թիրախավորումը՝ թե՛ օդային հարվածներով, թե՛ միջնորդված խմբավորումներով։

Հակամարտության շերտերը․ միլիցիաներ, Համաս և օկուպացիայի ստվեր

Ալջաֆարավիի մահը մեկուսացված դեպք չէ։ Սաբրա թաղամասը դարձել էր բռնության կենտրոն, որտեղ տարբեր զինված խմբավորումներ պայքարում էին վերահսկողության համար։ Համասի անվտանգության ուժերը փորձում էին ձերբակալել միլիցիայի անդամներին, իսկ տեղական Դողմուշների ընտանիքը դիմադրում էր նրանց։ Բախումները խլել էին այլ կյանքեր ևս, այդ թվում՝ Համասի բյուրոյի անդամ Բասեմ Նաիմի որդու և Համասի ռազմական թևի անդամ Մուհամմադ Իմադ Ակլի։

Համասի Ներքին գործերի նախարարության աղբյուրները Al Jazeera-ին հայտնել են, որ իրենց ուժերը «հստակ նպատակ ունեն վերականգնել կարգուկանոն և պատժել մեղավորներին»։ Սակայն այս պայքարը բացահայտել է ավելի խորքային ճեղքվածքներ՝ Համասի վերահսկողության վերականգնման ջանքերի և զինված խմբավորումների ինքնապաշտպանության միջև։ Իսրայելի պաշտպանության պաշտոնյաները, ըստ Jerusalem Post-ի, մտահոգություն են հայտնել Համասի արագ վերակազմակերպման և շարունակվող բռնությունների վերաբերյալ, որոնք ուղղված են թե՛ խաղաղ բնակիչների, թե՛ ընդդիմադիր խմբերի դեմ։

Լրագրողները կրակի տակ․ ամենավտանգավոր պատերազմը մամուլի համար

Սալեհ Ալջաֆարավիի մահը ավելացրեց արդեն ողբերգական վիճակագրությունը։ 2023 թվականի հոկտեմբերից ի վեր Գազայում սպանվել է ավելի քան 270 լրագրող և մեդիա աշխատող, ինչը դարձնում է այս հակամարտությունը ամենավտանգավորը լրագրողների համար։ Ալջաֆարավին, ինչպես իր գործընկերները, լուսաբանում էր ոչ միայն բռնությունը, այլ նաև գազացիների առօրյա պայքարը՝ սննդի պակաս, տեղահանություն, մահվան մշտական սպառնալիք։

Նախօրեին նրա տեսանյութը լայնորեն տարածվեց, երբ նա ուրախությամբ հայտարարում էր Համասի և Իսրայելի միջև հրադադարի մասին։ Սակայն նրա հրապարակումներն՝ Իսրայելի «ցեղասպանության» և Գազայում սովի մասին, նրան ներառել էին Իսրայելի «կարմիր ցուցակում»՝ նույն ցուցակում, որտեղ էին նաև սպանված լրագրողներ, ինչպես Անաս ալ-Շարիֆը։

Հրադադարից հետո վտանգները չնվազեցին։ Նույն թաղամասում, Ալջաֆարավիի մահից օրեր առաջ, Աբու Դաբի TV-ի ֆոտոլրագրող Արաֆաթ ալ-Խուրն վիրավորվել էր իսրայելական հարվածից։ Լրագրողների թիրախավորումը՝ թե՛ օդային հարվածներով, թե՛ զինված խմբավորումներով, առաջ է բերում մամուլի ազատության և լրագրողների անվտանգության հարցեր։

Կյանքի քաղաքականությունը․ տոհմեր, անվտանգության ուժեր և միջազգային արձագանք

Սաբրայում և Ռաֆահում բռնությունը արտահայտում է բազմաշերտ շահերի և դաշնակցությունների ցանց։ Զինված տոհմերը, որոնցից մի քանիսը կապվում են Իսրայելի անվտանգության հետ, ավելի ու ավելի հաճախ են մարտահրավեր նետում Համասի իշխանությանը՝ հատկապես իսրայելական զորքերի դուրսբերումից հետո։ Jerusalem Post-ի տվյալներով՝ Իսրայելի Շին Բետը փորձել է համագործակցել այդ խմբերի հետ՝ Համասի դեմ հակակշիռ ստեղծելու նպատակով։

Գազայի բնակիչների համար սա նշանակում է անորոշության մեջ ապրել։ Տեղահանված ընտանիքները, որոնք փորձում են վերադառնալ իրենց տները, հայտնվում են կրակի տակ, իսկ որոշ դեպքերում անգամ երեխաներն են դառնում զոհ։ Մարդասիրական կազմակերպությունները կոչ են անում առավելագույն պաշտպանություն ապահովել խաղաղ բնակիչների համար, սակայն Գազայի քաղաքական իրավիճակը այդ հարցի լուծումը դժվարացնում է։

Միջազգային մամուլը և իրավապաշտպանները դատապարտում են լրագրողների թիրախավորումը՝ կոչ անելով Իսրայելին և տեղական զինված խմբերին հարգել լրագրողների անվտանգությունը։ Սակայն, երբ բռնությունը շարունակվում է, այդ կոչերը հաճախ անպատասխան են մնում։

Սալեհ Ալջաֆարավիի ժառանգությունը․ վկայություն փոթորկի մեջ

Ալջաֆարավիի սոցիալական ցանցերը մնում են Գազայի տառապանքի և տոկունության թվային արխիվ։ Նրա տեսախցիկով աշխարհը տեսնում էր ոչ միայն ավերածությունները, այլ նաև մարդկայնությունը, որ շարունակում է գոյատևել մշտական փորձությունների պայմաններում։ Նրա լրագրությունը կամուրջ էր ստեղծում՝ կոտրելով կարծրատիպերը և ձայն տալով նրանց, ում պատերազմը լռեցնում էր։

Գազացիների համար նրա մահը ոչ միայն անձնական կորուստ է, այլ նաև ավելի լայն պայքարի խորհրդանիշ՝ իրենց պատմությունը ներկայացնելու իրավունքի համար։ Ալջաֆարավիի վերջին հրապարակումներում հրադադարի և խաղաղության հույսը կտրուկ հակադրվում էր այն բռնությանը, որ խլեց նրա կյանքը։

Սալեհ Ալջաֆարավիի սպանությունը պատկերում է լրագրողների համար աննախադեպ վտանգավոր միջավայրը Գազայում, որտեղ հակամարտության բազմաշերտությունն ու քաղաքական շահերը յուրաքանչյուր լրագրողին վերածում են հնարավոր զոհի։ Նրա ժառանգությունը շարունակում է ապացուցել՝ վկայություն տալու ընտրությունը նաև խիզախության խորհրդանիշ է։