Ակունքի Հանրային Լսումները Բացահայտեցին Հիսուսի Արձանի Նախագծի Շուրջ Վեճերը
Ակունքում, Կոտայքի մարզում տեղի ունեցած հանրային լսումները լույս են սփռում ընթացակարգային զգալի խախտումների և ահազանգեր բարձրացնում Հիսուս Քրիստոսի վիճահարույց արձան-համալիրի նախագծի կողմից հնարավոր բնապահպանական և մշակութային վնասի վերաբերյալ։ Այս լսումները, որոնք հանրային խորհրդակցությունների երկրորդ փուլն են, պարտադիր են «Գագիկ Ծառուկյան» բարեգործական հիմնադրամի կողմից նախաձեռնված նախագծի Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման (ՇՄԱԳ) համար։ Այնուամենայնիվ, դրանք խաթարվել են ՇՄԱԳ-ի թերի գործընթացի և բնապահպանական և մշակութային ժառանգության նորմերի բացահայտ անտեսման մեղադրանքներով։
Թերի հանրային լսումները բողոքի ալիք են բարձրացրել Ակունքում
2025 թվականի փետրվարի 26-ին Ակունք համայնքի տարբեր վայրերում տեղի ունեցած հանրային լսումները նպատակ ունեին հավաքել հանրային կարծիքը ՇՄԱԳ զեկույցի վերաբերյալ։ Այնուամենայնիվ, այս ընթացակարգերը խիստ քննադատության են ենթարկվել ընթացակարգային անկանոնությունների համար։ Հաղորդվում է, որ լսումներն անցկացվել են սահմանված արձանագրությունների խախտումներով, ինչը հետագայում խթանում է մտահոգությունները ամբողջ նախագծի օրինականության և թափանցիկության վերաբերյալ։ Այս թերի գործընթացը հանրային դժգոհություն է առաջացրել, բնապահպաններն ու մտահոգ քաղաքացիները կասկածի տակ են դնում այս խորհրդակցությունների իրական նպատակը և այն աստիճանը, թե որքանով հանրային կարծիքը իսկապես կազդի նախագծի հետագծի վրա:
Համայնքի հավանությունը ընդդեմ փորձագիտական վերահսկողության. Տարբերվող տեսակետներ են ի հայտ գալիս
Չնայած ընթացակարգային մտահոգություններին, լսումներից ստացված հաղորդագրությունները ենթադրում են կարծիքների նկատելի տարբերություն: Մինչ Կոտայքի և Հատիսի բնակավայրերի տեղացի բնակիչները, ըստ տեղեկությունների, իրենց աջակցությունն են հայտնել Հիսուսի արձան-համալիրին՝ այն որակելով որպես իրենց համայնքի համար «լավ բան», լսումներին ներկա բնապահպանները և փորձագետները կարևոր հարցեր են բարձրացրել: Համայնքի այս ակնհայտ հավանությունը կտրուկ հակադրվում է փորձագիտական վերահսկողությանը, որը կենտրոնացած է նախագծի հնարավոր բացասական ազդեցությունների վրա: Այս տարանջատումը ընդգծում է տեղական տնտեսական ձգտումների և ավելի լայն բնապահպանական և ժառանգության պահպանության մտահոգությունների միջև կարևոր լարվածությունը, հակամարտություն, որը մնում է չլուծված հանրային լսումների գործընթացի միջոցով:
ՇՄԱԳ զեկույցը հարվածի տակ. Բնապահպանական և ժառանգության վերահսկողություն
Լսումների ընթացքում վեճի հիմնական կետը հենց ՇՄԱԳ զեկույցի ակնհայտ անբավարարությունն էր։ Բնապահպանները, այդ թվում՝ «Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլ հակակոռուպցիոն կենտրոնի» ներկայացուցիչ Սոնա Այվազյանը, ուղղակիորեն մարտահրավեր նետեց Շրջակա միջավայրի նախարարության ներկայացուցչին ՇՄԱԳ-ի բացթողումների վերաբերյալ։ Հատկանշական է, որ ՇՄԱԳ զեկույցը, ըստ տեղեկությունների, պատշաճ կերպով չի անդրադառնում արձան-համալիրի ազդեցությանը «Հատիս հրաբուխ» բնության հուշարձանի և Հատիս լեռան վրա գտնվող պատմամշակութային հուշարձանների վրա։ Այս կարևոր վերահսկողությունը հանգեցրել է մեղադրանքների, որ ՇՄԱԳ-ը «կոռումպացված» է և հիմնովին խաթարում է բնապահպանական գնահատման նպատակը, որը կայանում է պաշտպանված վայրերի հնարավոր ռիսկերի մանրակրկիտ գնահատման հիման վրա տեղեկացված որոշումների կայացումը ապահովելու մեջ:
Անպատասխան հարցեր. Տնտեսական օգուտներ և նախագծի շրջանակ
Բնապահպանները, ինչպիսին Օլեգ Դուլգարյանն է, նախագծի նախաձեռնողներից պահանջեցին կոնկրետ մանրամասներ համայնքին խոստացված տնտեսական օգուտների վերաբերյալ: Շինարարության ընթացքում և դրանից հետո ստեղծվելիք աշխատատեղերի թվի և համայնքի շահույթը ցույց տվող տնտեսական կոնկրետ հաշվարկների վերաբերյալ հարցերը հիմնականում անպատասխան մնացին։ Ավելին, Հատիս լեռ տանող ճանապարհի վերաբերյալ հարցումները և այն, թե արդյոք դրա զարգացումը ներառված է նախագծի շրջանակում, նույնպես հստակ պատասխաններ չստացան։ Տնտեսական ազդեցությունների և նախագծի ընդհանուր շրջանակի վերաբերյալ թափանցիկության այս պակասը հետագայում խթանում է հանրային թերահավատությունը և հարցեր է առաջացնում տեղական համայնքի իրական շահերի և մասնավոր շահերի դիմաց հնարավոր օգուտների վերաբերյալ:
Նախալսումային վնասներ և ընթացակարգային բացթողումներ. Խախտումների օրինաչափություն
Վեճին ավելացնելով՝ վերահաստատվեցին մտահոգությունները պատշաճ թույլտվություններից և ՇՄԱԳ-ի հաստատումից առաջ իրականացված նախապատրաստական աշխատանքների վերաբերյալ։ «Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլ հակակոռուպցիոն կենտրոնը» ընդգծեց, որ շինարարական աշխատանքները, ներառյալ ճանապարհների կառուցումը և բետոնի լցնումը, սկսվել են առանց ՇՄԱԳ փորձագիտական եզրակացության։ Իրադարձությունների այս ենթադրյալ հաջորդականությունը՝ շինարարությունը սկսելը մինչև բնապահպանական և իրավական թույլտվությունները, մատնանշում է ընթացակարգային բացթողումների և իրավական նորմերի նկատմամբ հնարավոր անտեսման օրինաչափություն: «Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլից» Սոնա Այվազյանը ուղղակիորեն հարցրեց Շրջակա միջավայրի նախարարության ներկայացուցչին, թե ինչպես կարող է նման թերի փաստաթուղթն ընդունվել և չվերադարձվել վերանայման՝ ընդգծելով ոչ պատշաճ կերպով նախաձեռնված գործընթացը:
«Բիզնեսի ստեղծում» վնասված ժառանգության վրա. Կոռուպցիայի մեղադրանքներ
Տրամադրված տեքստում արտահայտված հիմնական տրամադրությունը նախագծի խիստ դատապարտումն է՝ պնդելով, որ այն ներկայացնում է «բիզնեսի ստեղծում» վնասված բնական և մշակութային ժառանգության վրա։ Այս մեղադրանքը ընդգծում է կասկածը, որ տնտեսական դրդապատճառները գերակայում են բնապահպանական և մշակութային պահպանության նկատմամբ: Լսումները, փոխանակ մեղմելու այս մտահոգությունները, կարծես թե ուժեղացրել են դրանք՝ բացահայտելով ընթացակարգային խախտումներով, անբավարար ՇՄԱԳ-ով և տնտեսական օգուտների և նախագծի շրջանակի վերաբերյալ անպատասխան հարցերով խաթարված գործընթաց: Իրավիճակը լուրջ մեղադրանքներ է առաջացնում կոռուպցիայի և Հայաստանի բնական և մշակութային արժեքները պոտենցիալ վնասակար զարգացման նախագծերից պաշտպանելու համակարգային ձախողման վերաբերյալ:
Հայաստանում հասարակական, իրավական հարցերի, կառավարության հաշվետվողականության և հանրային քննարկումների շարունակական լուսաբանման վերաբերյալ ավելին տեղեկանալու համար այցելեք Azat TV-ի Իրավական , Կառավարություն և Հասարակություն բաժինները։