Հայաստանի ՆԳՆ-ն հերքում է ռուսական ուժայինների ներխուժումը, սակայն հասարակությունը մտահոգված է ռուսական ազդեցությամբ
Հայաստանի Ներքին գործերի նախարարությունը (ՆԳՆ) փետրվարի 20-ին պարզաբանում է տարածել՝ անդրադառնալով փետրվարի 19-ին Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակի հրապարակմանը, որում մտահոգություն էր հայտնվում Հայաստանում Ռուսաստանի կողմից հետախուզվող անձի հայտնաբերման և ոստիկանություն հրավիրելու գործընթացում ռուսական անվտանգության մարմինների ներգրավվածության վերաբերյալ։ ՆԳՆ-ն հերքել է «ռուսական անվտանգության մարմինների ներկայացուցիչների կողմից ոստիկանության բաժին ներխուժելու» մասին պնդումները, սակայն այս պարզաբանումը չի հանդարտեցրել հասարակական դժգոհությունը, որը պայմանավորված է Հայաստանում ռուսական ազդեցության և հատկապես անվտանգության ոլորտում համագործակցության նկատմամբ առկա զգայունությամբ։
ՆԳՆ-ի պարզաբանումը. Փաստաթղթավորում ԱՊՀ կանոնակարգի շրջանակներում
ՆԳՆ-ի պարզաբանման համաձայն՝ Ռուսաստանի Դաշնության կողմից հետախուզվող անձը ՀՀ ոստիկանության ծառայողների կողմից հրավիրվել է Մետրոպոլիտենի բաժին։ Նախարարությունը նշում է, որ ՌԴ ՆԳՆ ներկայացուցիչները գտնվել են ոստիկանության բաժնում՝ ԱՊՀ կառավարությունների ղեկավարների՝ անձանց միջպետական հետախուզման իրականացման վերաբերյալ կանոնակարգի շրջանակներում (2015թ. Դուշանբե)։ Ընդգծվում է, որ կանոնակարգի 7-րդ գլխի 48-րդ կետի պահպանմամբ՝ ՌԴ իրավապահների ներկայությամբ կատարվել է անձի փաստաթղթավորումը հետախուզման կապակցությամբ, և քանի որ խափանման միջոց չի ընտրվել, հետախուզվողն ազատ է արձակվել։ ՆԳՆ-ն իր հայտարարության մեջ բաց է հայտնել համագործակցության պատրաստակամություն և հորդորել է դիմել իրեն՝ ապատեղեկատվությունից խուսափելու համար։
Հասարակական քննադատությունը և փորձագիտական կարծիքները. Անվստահություն և մտահոգություններ
Չնայած ՆԳՆ-ի պաշտոնական պարզաբանմանը, հասարակության և փորձագիտական շրջանակների կողմից այն ընդունվել է թերահավատությամբ։ Քննադատները մատնանշում են, որ ՆԳՆ-ն փորձում է մեղմել իրավիճակը և ներկայացնել այն որպես սովորական միջպետական համագործակցություն՝ թերագնահատելով ռուսական ուժային կառույցների ներգրավվածության փաստը։ Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակը, որը բարձրացրել էր հարցը, շարունակում է պնդել, որ ռուսական կողմի ներկայացուցիչների մասնակցությունը ոստիկանական գործողություններին անթույլատրելի է և խախտում է Հայաստանի ինքնիշխանությունը։
Փորձագետները նաև մտահոգություն են հայտնում ԱՊՀ շրջանակներում միջպետական հետախուզման կանոնակարգի կիրառման վերաբերյալ, հատկապես այն դեպքերում, երբ հետախուզումը կարող է քաղաքական ենթատեքստ ունենալ կամ ուղղված լինել այլախոհության դեմ։ Որոշ դիտորդներ կարծում են, որ նման կանոնակարգերը կարող են օգտագործվել Ռուսաստանի կողմից՝ իր ազդեցությունը տարածաշրջանում ամրապնդելու և հարևան երկրներում քաղաքական հետապնդումներ իրականացնելու համար։
Հասարակական դժգոհությունը սրվում է ոչ միայն Ուկրաինայում տեղի ունեցող իրադարձություններով պայմանավորված զգայունությամբ, այլ նաև Արցախյան պատերազմի դառը փորձով։ Հայ հանրությունը Արցախյան վերջին պատերազմի և դրան հաջորդած Արցախի հայաթափման ընթացքում տեսավ Ռուսաստանի պասիվ դիրքորոշումը և անգործությունը, որը լայնորեն մեկնաբանվեց որպես ոչ բարեկամական և ոչ դաշնակցային վերաբերմունք։ Ավելին, տարածված է կարծիքը, որ Ռուսաստանը, իր պասիվությամբ հանդերձ, նպաստել է Ադրբեջանի ագրեսիվ և ցեղասպանական քաղաքականության իրականացմանը հայ ժողովրդի դեմ։ Այս պատմական փորձը խորացրել է անվստահությունը Ռուսաստանի նկատմամբ և ստվեր գցել հայ-ռուսական դաշնակցային հարաբերությունների վրա։
Ռուս-հայկական համագործակցությունը անվտանգության ոլորտում. Պատմական ակնարկ և հասարակական ընկալումներ
Ռուսաստանի և Հայաստանի միջև անվտանգության ոլորտում համագործակցությունը խորը պատմական արմատներ ունի, որոնք ձգվում են դարեր շարունակ։ Խորհրդային Միության փլուզումից հետո Հայաստանը շարունակեց սերտ համագործակցությունը Ռուսաստանի հետ, որը պայմանավորված էր ինչպես տարածաշրջանային անվտանգության մարտահրավերներով, այնպես էլ երկու երկրների միջև ռազմավարական դաշնակցային հարաբերություններով։ Սակայն, ժամանակի ընթացքում հայ հասարակության մեջ ձևավորվել է երկակի վերաբերմունք ռուսական ներկայության նկատմամբ։ Մի կողմից՝ Ռուսաստանը դիտարկվում է որպես անվտանգության երաշխավոր և ռազմական դաշնակից, մյուս կողմից՝ առկա է մտավախություն ազգային ինքնիշխանության սահմանափակման և Ռուսաստանի կողմից ներքին գործերին միջամտության վերաբերյալ։
Այս մտահոգությունները առավել սուր են դարձել վերջին տարիներին՝ Ուկրաինայում ռուսական ագրեսիայի և տարածաշրջանային անկայունության աճի ֆոնին։ Հայ հասարակությունը զգայուն է դարձել ցանկացած գործողության նկատմամբ, որը կարող է մեկնաբանվել որպես Հայաստանի կախվածության ուժեղացում Ռուսաստանից, հատկապես անվտանգության ոլորտում։
Եզրակացություն. Թափանցիկության և հաշվետվողականության անհրաժեշտությունը
ՀՀ ՆԳՆ-ի պարզաբանումը ռուսական հետախուզման գործում չի կարողացել լիովին հանգստացնել հասարակական մտահոգությունները։ Իրադարձության շուրջ առկա անթափանցիկությունը և թյուրըմբռնումները խորացնում են անվստահությունը պետական կառույցների և ռուս-հայկական անվտանգային համագործակցության նկատմամբ։ Հասարակական վստահության վերականգնման և հետագա շահարկումներից խուսափելու համար անհրաժեշտ է ապահովել նման դեպքերի առավելագույն թափանցիկություն և հաշվետվողականություն, ինչպես նաև հանրությանը տրամադրել մանրամասն տեղեկատվություն միջպետական համագործակցության շրջանակների և սահմանների վերաբերյալ։
Իրավական և քաղաքական թեմաներով ավելի մանրամասն վերլուծական նյութերին ծանոթանալու համար այցելեք Azat TV-ի Իրավական և Քաղաքականություն բաժինները։
