Եվրոպա Նոստրա կազմակերպությունը Եվրոպայի 14 ամենավտանգված ժառանգության վայրերի ցանկում ընդգրկել է Տավուշի մարզում գտնվող Առաքելոց վանական համալիրը և բնակատեղին։ Այս ճանաչումը ընդգծում է այս 13-րդ դարի վանական համալիրի պաշտպանության հրատապությունը, քանի որ այն լուրջ սպառնալիքների առաջ է կանգնած՝ իր գտնվելու վայրի պատճառով՝ Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանային գոտում։
Առաքելոց վանական համալիրը, որը գտնվում է Աճարկուտ գյուղի մոտակայքում, միջնադարյան հայկական ճարտարապետության և հոգևոր ժառանգության բացառիկ նմուշ է։ Սակայն դրա սահմանամերձ դիրքը բերում է մի շարք վտանգների՝ ներառյալ ֆիզիկական վնասի ռիսկը, սահմանափակ հասանելիությունը և տարածաշրջանային լարվածությունները, որոնք կարող են խոչընդոտել պահպանման աշխատանքները։
Եվրոպա Նոստրա-ի ծրագիրը նպատակ ունի բարձրացնել իրազեկվածությունը, ներգրավել աջակցություն և խթանել պահպանման միջոցառումները, որոնք կնպաստեն այս վտանգված մշակութային ժառանգության պահպանմանը։ 2025 թվականի ապրիլին կհրապարակվի 7 ամենավտանգված ժառանգության վերջնական ցանկը, որը կորոշի առաջնահերթ վերականգնման ծրագրերի ուղղությունը։
Հայկական պատմամշակութային կազմակերպությունները, ներառյալ «Գեղարդ» գիտավերլուծական հիմնադրամը, կոչ են անում միջազգային համագործակցությամբ ապահովել Առաքելոց վանական համալիրի պահպանումը, քանի որ այն կարևոր դեր ունի Հայաստանի ազգային և տարածաշրջանային ինքնության մեջ։
Առաքելոց վանքը եզակի վկայություն է հայկական միջնադարյան ճարտարապետության, արվեստի և կրոնական ավանդույթների, և Եվրոպա Նոստրա-ի այս որոշումը կարող է նոր հնարավորություններ բացել միջազգային աջակցության, ֆինանսավորման և մասնագիտական ներգրավման համար։ Այս ճանաչումը կարևոր քայլ է դեպի համատեղ ջանքեր՝ ապահովելու այս պատմական ժառանգության պահպանումը ապագա սերունդների համար։
