Հայաստանի 2025 թվականի բյուջեի նախագծում նախատեսվում է պետական կառավարման ծախսերի 4%-ոց կրճատում՝ նպատակ ունենալով բարձրացնել ռեսուրսների արդյունավետությունը և վերադասավորել միջոցները: Ֆինանսների նախարարը նշում է, որ այս քայլը պետական կառույցներին մղում է խթանել ֆինանսական կարգապահությունը: Սակայն այս կրճատումներն ու տնտեսական աճի նպատակները բախվում են մի շարք մարտահրավերների, որոնք կարող են սահմանափակել արտագաղթի վրա դրանց ազդեցությունը։
Չնայած պետական ծախսերի կրճատումը նպատակ ունի բարձրացնել արդյունավետությունը, այն կարող է սահմանափակել պետական կառույցների հիմնական գործառույթները։ Կրճատումը կարող է նվազեցնել ռեսուրսները՝ աշխատակազմի, ուսուցման և թվային արդիականացման համար, ինչը կարող է ազդել ծառայությունների որակի վրա։ Բացի այդ, նվազած ֆինանսավորումը կարող է ճնշում գործադրել պետական աշխատողների վրա՝ նվազեցնելով նրանց արտադրողականությունը և աշխատանքային գոհունակությունը։ Եթե այս կրճատումները իրականացվեն առանց ծառայությունների պահպանման պլանի, դրանք կարող են նվազեցնել արդյունավետությունը։
Նախատեսված 5.8%-ոց տնտեսական աճը 2024-ին և 5.6%-ը 2025-ին բավականին լավատեսական են, սակայն դրանք աշխատատեղերի կայունություն ապահովելու կամ տնտեսական կայունություն ստեղծելու երաշխիք չեն։ Թեև տնտեսական աճը կարող է բարձրացնել վստահությունը երկրում, այն բավարար չէ արտագաղթը կանգնեցնելու համար, եթե այն չի ուղեկցվում իրական աշխատատեղերով և կենսամակարդակի բարելավմամբ։ Խնդիր է նաև աշխատատեղերի ստեղծման և կրճատման միջև եղած հակասությունը. երկրորդ եռամսյակում ստեղծվել է մոտ 15,700 նոր աշխատատեղ, սակայն կրճատվել է 16,900 աշխատատեղ՝ ստեղծելով բացասական հաշվեկշիռ։ Սա վկայում է, որ տնտեսական աճը և զբաղվածության ցուցանիշները չեն համընկնում։
Չնայած նախարարը նշում է, որ տնտեսական աճը կարող է հետ շրջել արտագաղթը, այս մոտեցումը կարող է անտեսել ավելի խորքային կառուցվածքային խնդիրները։ Նույնիսկ տնտեսական բարելավման դեպքում արտագաղթը կախված է կենսամակարդակից, քաղաքական կայունությունից և ծառայությունների մատչելիությունից։ Առանց այս հիմնական խնդիրների լուծման, տնտեսական աճը կարող է ունենալ սահմանափակ ազդեցություն արտագաղթի դադարեցման վրա։ Վերջին միգրացիոն տվյալները ցույց են տալիս, որ ավելի քան 20,000 մարդ լքել է Հայաստանը։ Սա մատնանշում է, որ անհրաժեշտ են ավելի լայն բարեփոխումներ։
Նախարարը նշում է, որ եռամսյակային զբաղվածության ցուցանիշները ճիշտ չեն ներկայացնում իրական պատկերը՝ սեզոնայնության ազդեցության պատճառով։ Սակայն զբաղվածության կայուն հնարավորությունների ստեղծումը կարևոր է երկարաժամկետ տնտեսական առողջության համար։ Սեզոնայնությունը իսկապես դեր ունի, սակայն այս բացատրությանը մեծ կարևորություն տալը կարող է թերագնահատել աշխատանքի շուկայում առկա խնդիրները։ Արդյունավետ քաղաքականությունները պետք է լուծեն և՛ կարճաժամկետ, և՛ երկարաժամկետ զբաղվածության խնդիրները՝ կանխելու արտագաղթը։
Հայաստանի 2025 թվականի բյուջեի նախագծում նախատեսված է պետական ծախսերի կրճատում և տնտեսական աճի խթանում՝ արտագաղթի խնդիրներին լուծում տալու համար։ Սակայն պետական ծախսերի կրճատումը կարող է վտանգել կառավարման արդյունավետությունը, իսկ առանց ավելի լայն բարեփոխումների՝ տնտեսական աճը դեռ բավարար չէ արտագաղթը կանգնեցնելու համար։ Աշխատատեղերի կայունությունն ապահովելը և կենսամակարդակի բարելավումը առաջնահերթ են։
Արդյունավետության բարձրացման համար կառավարությունը կարող է մշակել նպատակային նախաձեռնություններ՝ ուղղված կայուն աշխատատեղերի ստեղծմանը, մրցունակ աշխատավարձերին և հանրային ծառայությունների բարելավմանը՝ ուղեկցվելով արտագաղթի գործոններին ուղղված քաղաքականությամբ։
ԽՈՐՀՈւՐԴ Է ՏՐՎՈւՄ ԿԱՐԴԱԼ
