Արագ Ընթերցում
- Մարկ Քարնիի առաջին դաշնային բյուջեն ներառում է խոշոր ծախսերի կրճատումներ եւ հարկային համակարգի բարեփոխումներ։
- Բյուջեն նպատակ ունի բարձրացնել մրցակցայնությունը՝ ԱՄՆ-ի հետ առեւտրային լարվածության եւ կենսապայմանների ճգնաժամի ֆոնին։
- Դեֆիցիտը կարող է հասնել 70-100 միլիարդ դոլարի՝ զգալիորեն գերազանցելով նախորդ գնահատականները։
- Բյուջեի ընդունման համար ընդդիմադիր կուսակցությունների աջակցությունը վճռորոշ է փոքրամասնության կառավարությունում։
- Պաշտպանական ծախսերը կավելանան՝ ՆԱՏՕ-ի նպատակներին հասնելու համար, իսկ ծառատնկման պարտավորությունները կրճատվում են։
Խորը կրճատումներ եւ հարկային փոփոխություններ՝ Քարնիի բյուջեի առանցքում
Վարչապետ Մարկ Քարնին պատրաստվում է ներկայացնել իր առաջին դաշնային բյուջեն, որը կարող է զգալիորեն փոխել Կանադայի ֆինանսական տեսլականը տնտեսական եւ քաղաքական տուրբուլենտության պայմաններում։ Բյուջեի հիմքում նախատեսվում են խոշոր ծախսերի կրճատումներ՝ առաջիկա տարիներին տասնյակ միլիարդների չափով, քանի որ Քարնիի կառավարությունը պայքարում է ԱՄՆ-ի հետ առեւտրային պատերազմի եւ կենսապայմանների շարունակական ճգնաժամի դեմ։
Ըստ կառավարության բարձրաստիճան պաշտոնյայի՝ բյուջեն ուղղված է մրցակցայնության բարձրացմանն ու տնտեսական աճի խթանմանը։ Կառավարությունը մտադիր է հայտարարել հարկային համակարգի կարեւոր փոփոխությունների մասին, այդ թվում՝ կապիտալային արժեքների փոխհատուցման նոր մեխանիզմ։ Սա թույլ կտա ձեռնարկություններին՝ հատկապես ԱՄՆ-ի մաքսատուրքերից տուժած պողպատի, ալյումինի եւ ավտոմոբիլային ոլորտներում, առավել արդյունավետ կերպով հաշվարկել depreciable ակտիվների՝ մեքենաների եւ տրանսպորտային միջոցների մաշվածությունը։ Մանրամասները դեռ չեն հրապարակվել, բայց պաշտոնյան ընդգծել է, որ փոփոխությունները նպատակ ունեն նվազեցնել ներդրումային ռիսկերը եւ ներգրավել նոր կապիտալ։
Այս անգամ բյուջեի առանձնահատկությունն այն է, որ գործառնական ծախսերը՝ կառավարության ծրագրերի օրական ֆինանսավորումը, առանձնացվելու են կապիտալ ծախսերից՝ երկարաժամկետ ներդրումներից։ Գործառնական բյուջեն նախատեսում է հավասարակշռվել երեք տարվա ընթացքում, մինչդեռ կապիտալ ներդրումները կավելանան՝ կենտրոնանալով երկրի համար ռազմավարական ոլորտներում։
Սերնդային ներդրումներ եւ պաշտպանական ծախսերի աճ
Ֆինանսների նախարար Ֆրանսուա-Ֆիլիպ Շամպանն բյուջեն անվանում է «սերնդային ներդրումների» ծրագիր։ Քվեբեկում կայացած մամուլի ասուլիսում Շամպանն ընդգծել է, որ «յուրաքանչյուր կանադացի իրեն կտեսնի այդ բյուջեում», փորձելով հանգստացնել տարբեր քաղաքական ճամբարների մտահոգությունները։ Նրա ուղերձը հստակ է՝ Կանադան անցում է կատարում «կախվածությունից դեպի կայունություն, անորոշությունից դեպի բարգավաճում»։
Պաշտպանության ոլորտում նախատեսվում է զգալի աճ։ Բյուջեն ներառելու է ռազմական ծախսերի մեծացում, քանի որ Կանադան պարտավորվում է ՆԱՏՕ-ի նպատակին՝ ՀՆԱ-ի երկու տոկոսը հատկացնել պաշտպանությանը մինչեւ մարտի 31-ը։ Սա արտացոլում է միջազգային լարվածության աճն ու դաշնակիցներին վստահեցնելու անհրաժեշտությունը։
Սոցիալական եւ բնապահպանական ուղղությամբ կառավարությունը կրճատում է նախկինում նախատեսված ծառատնկման ծրագիրը։ Նախորդ վարչապետ Ջասթին Տրյուդոյի ժամանակ առաջարկվել էր տնկել երկու միլիարդ ծառ մինչեւ 2031 թվականը, սակայն այժմ մնալու են միայն մեկ միլիարդի համար արդեն կնքված պայմանագրերը՝ ի նշան, որ նախկին բնապահպանական նպատակները դժվար իրագործելի են։
Քաղաքական բանակցություններ եւ փոքրամասնության կառավարություն
Քարնիի բյուջեն ներկայացվում է քաղաքականորեն զգայուն պահին։ Լիբերալները խորհրդարանում փոքրամասնություն ունեն եւ երեք ձայն պակաս է, որպեսզի բյուջեն ինքնուրույն ընդունեն։ Այս հանգամանքը ստիպում է կառավարությանը բանակցել ընդդիմադիր կուսակցությունների հետ՝ ոչ միայն ֆինանսական ծրագրի, այլեւ սեփական գոյատեւման համար։
Պահպանողական կուսակցությունը՝ Պիեռ Պոլիեւրի գլխավորությամբ, ներկայացրել է իր պայմանները՝ պահանջելով վերացնել արդյունաբերական ածխածնի հարկը եւ կապիտալ շահույթի հարկը, ինչպես նաեւ նվազեցնել էներգիայի ու բնակարանաշինության հարկերը։ Պոլիեւրը նշել է, որ իր կուսակցությունը պատրաստ է աջակցել «մատչելի» բյուջեին, սակայն վերջնական որոշումը կախված է մանրամասներից։ Bloc Québécois-ը պահանջում է ավելացնել ծերության ապահովության վճարները եւ առողջապահական փոխանցումները։ NDP-ն՝ Դոն Դեյվիսի ժամանակավոր առաջնորդությամբ, կենտրոնացած է աշխատող կանադացիների կարիքների վրա եւ չի բացառում որեւէ տարբերակ՝ մինչեւ բյուջեի քննարկումը։
Բանակցությունները լարված են։ Պահպանողականների ռազմավար Ֆրեդ Դելորեյն ընդգծել է. «Ընդդիմության գործը չէ բյուջեն անցկացնել, կառավարությունը պետք է համոզի եւ հավաքի ձայները, եթե չհաջողվի՝ դա իրենց խնդիրն է»։ Ընտրությունների վտանգը մեծ է, եթե Քարնին չկարողանա ապահովել բավարար աջակցություն՝ մի բան, որից զգուշանում են թե Պահպանողականները, թե NDP-ն՝ հաշվի առնելով հանրության հոգնածությունը քաղաքական անորոշությունից։
Ֆինանսների նախարար Շամպանն խորհրդանշականորեն նախքան բյուջեի օրը գնել է Կվեբեկում արտադրած նոր կոշիկներ՝ ընդգծելով տեղական արդյունաբերության եւ ներդրումների կարեւորությունը։ Սակայն խորհրդանշական քայլերը բավարար չեն ձայներ ապահովելու համար այս բաժանված խորհրդարանում։
Բյուջեի դեֆիցիտը եւ ֆինանսական իրողությունները
Չնայած ֆինանսական խիստ քաղաքականության խոստումներին, Քարնիի բյուջեի դեֆիցիտը լինելու է բավականին մեծ։ Այն կարող է հասնել 70-ից 100 միլիարդ դոլարի՝ զգալիորեն գերազանցելով նախկինում հաշվարկված 42 միլիարդը։ Այս աճը պայմանավորված է սերնդային ներդրումների ծախսերով եւ ԱՄՆ-ի հետ առեւտրային պատերազմի հետեւանքով, որը մեծ վնաս է հասցրել կանադական արտահանողներին։
Կառավարության ծախսերի վերանայման արդյունքում հայտնաբերվել են խիստ նպատակային կրճատումներ՝ ծառայությունների կազմակերպման, գործող ծրագրերի վերանորման եւ գործառնությունների արդիականացման միջոցով։ Սակայն այս խնայողությունները մրցում են շարունակվող պարտավորությունների եւ աճող պահանջների հետ, հատկապես երբ կանադացիները պայքարում են գնաճի եւ տնտեսական անորոշության դեմ։
Առողջապահական ոլորտում դեռ կան խնդիրներ։ Ոչ ապահովված առողջապահական ծրագրերը շարունակում են պակասել նահանգային ստանդարտներից, ինչը քննադատների կողմից դիտվում է որպես Կանադայի առողջապահական օրենքի խախտում՝ որը խոստանում է համարժեք սպասարկում ամբողջ երկրում։ Այս անհամապատասխանությունները, ինչպես նաեւ ֆինանսական ճնշումները, ընդգծում են Քարնիի կառավարության բարդ իրավիճակը։
Առջեւում՝ անորոշություն եւ պատասխանատվություն
Բյուջեի օրը քաղաքական դաշտը լարված է սպասումով եւ մտահոգությամբ։ Քարնին հստակ հայտարարել է, որ պատրաստ է պաշտպանել բյուջեն, անգամ եթե դա հանգեցնի ընտրությունների։ Ընդդիմադիր կուսակցությունները որոշիչ դեր ունեն, եւ կառավարության հաջողությունը կախված է վերջին րոպեի բանակցություններից եւ բազմաշերտ հանրությանը խոստումների կատարման ունակությունից։
Բյուջեի ազդեցությունը կգնահատվի ոչ միայն թվերով, այլ՝ այն, թե ինչպես կազդի սովորական կանադացիների վրա եւ երկրի տնտեսական կայունության վրա արտաքին մարտահրավերների պայմաններում։ Ինչպես նշել է Շամպանն՝ «Մենք անցնում ենք կախվածությունից դեպի կայունություն»։ Սակայն խորը կրճատումների, հավակնոտ բարեփոխումների եւ քաղաքական անորոշության պայմաններում առաջիկա ճանապարհը փորձության է ենթարկելու թե կառավարության վճռականությունը, թե հանրության համբերությունը։
Մարկ Քարնիի առաջին բյուջեն պարզապես ֆինանսական միջոցառումների հավաքածու չէ՝ այն ղեկավարության եւ բանակցային կարողությունների փորձարկում է քաղաքականապես պառակտված խորհրդարանում։ Առաջարկվող կրճատումների եւ ներդրումների ծավալը ցույց է տալիս, որ կառավարությունը պատրաստ է բարդ քայլերի, սակայն արդյունքը կախված է նրանից՝ արդյոք կհաջողվի միավորել բավարար ձայներ՝ Կանադան ուղղորդելու տնտեսական եւ քաղաքական բարդ իրավիճակում։ Սրանք բարձրագույն դրույքաչափեր են՝ թե Քարնիի, թե Կանադացիների համար։