Իրավական

Ազգային անվտանգության ծառայության գործողությունները և խոսքի ազատության սահմանափակման վտանգը

ՀՀ ազգային անվտանգության ծառայությունը ներկայացրել է հաղորդում ՀՀ քննչական կոմիտե՝ կապված Ղ․ Բ․-ի կողմից համացանցում տարածված տեսագրության հետ, նշելով, որ նա հանդես է եկել ատելություն և անհանդուրժողականություն հրահրող հրապարակային խոսքով: Սակայն հայտարարության բովանդակությունն արտացոլում է ոչ թե ազգային անվտանգության անմիջական սպառնալիքի առկայությունը, այլ գործի իրավական կողմը ներկայացնում է այնպես, որ առաջնային նշանակություն է տալիս խոսքի ազատության սահմանափակմանը՝ առանց հստակեցնելու, թե արդյոք Ղ․ Բ․-ի գործողություններն իսկապես վնասել են Հայաստանի շահերը։

ԱԱԾ-ի հայտարարության մեջ նշված չէ, թե տվյալ նյութը ինչ ազդեցություն է ունեցել հասարակական անվտանգության վրա և արդյոք այն վտանգել է երկրի կայունությունը։ Փոխարենը, շեշտադրումը դրվում է այն հանգամանքի վրա, որ հրապարակված տեսագրությունը ուղեկցվել է խոսքերով, որոնք դիտարկվել են որպես ատելություն և անհանդուրժողականություն հրահրող։ Առանց հստակ ձևակերպման, թե ինչ վտանգ է առաջացրել այս հրապարակումը, նման արձագանքը հիշեցնում է խոսքի ազատության սահմանափակման փորձ, քան ազգային անվտանգության սպառնալիքի չեզոքացում։

Ղ․ Բ․-ի կողմից հրապարակված նյութի նպատակը կարող էր լինել Հայաստանի ազգային շահերին հակասող, և եթե ԱԱԾ-ն դա է դիտարկում որպես գլխավոր խնդիր, ապա հայտարարության մեջ պետք է դա հստակ նշվեր։ Սակայն ներկայացված տեղեկատվությունն ընդգծում է միայն ատելության խոսքի տեսանկյունից գործին մոտենալու միտումը, ինչը կարող է վտանգավոր նախադեպ ստեղծել։ Պետությունը, խոսքի ազատության սահմանափակումը դիտարկելով որպես ազգային անվտանգության ապահովման գործիք, կարող է իրավական կամայականության վտանգի առաջ կանգնել, ինչը հետագայում հնարավոր է կիրառվի քաղաքական այլախոհների դեմ։

Խնդիրն այն է, որ ԱԱԾ-ն իր գործողություններով սահմանափակում է խոսքի ազատության պաշտպանությունը, առանց հստակ նշելու, թե այդ հրապարակումը ինչպես է խաթարել Հայաստանի անվտանգությունը։ Պետական կառույցները հաճախ օգտագործում են ատելության խոսքի դեմ պայքարի գործիքակազմը ոչ թե հանրային կայունության պահպանման նպատակով, այլ իշխանությունների համար անցանկալի հայտարարություններ պատժելու։ Եթե այս գործը չունի հիմնավոր անվտանգային ռիսկ, ապա այն ավելի շատ քաղաքական վերահսկողության տպավորություն է թողնում։

Այս դեպքը կարող է նախադեպ դառնալ, երբ հանրային ցանկացած կոշտ արտահայտություն որակվի որպես ատելության խոսք՝ սահմանափակելով քաղաքական բանավեճերն ու հանրային կարծիքի ազատությունը։ Խոսքի ազատության նկատմամբ սահմանափակումներ կիրառելիս պետք է հստակեցվի՝ արդյոք այդ խոսքն իսկապես վտանգ է ներկայացնում, թե պարզապես անցանկալի է իշխանությունների համար։ Այս գործի հետագա զարգացումները ցույց կտան, թե արդյոք Հայաստանի իշխանությունները կարևորում են իրավական պետության սկզբունքները, թե այն օգտագործվում է հանրային դիսկուրսի վերահսկողության ընդլայնման նպատակով։

ԱՄԵՆԱԴԻՏՎԱԾՆԵՐԸ

ՎԵՐ