Տնտեսություն

ԱՄՆ հարկային սեզոնը մեկնարկել է. Անդրադարձ Հայաստանի համընդհանուր հայտարարագրմանը

2025 թվականի հարկային սեզոնը պաշտոնապես մեկնարկում է հունվարի 27-ին ԱՄՆ-ում, երբ ԱՄՆ Եկամուտների Ներքին Ծառայությունը (IRS) սկսում է ընդունել դաշնային հարկային հայտարարագրեր: Այս հոդվածում կանդրադառնանք ԱՄՆ-ում տեղի ունեցող կարևոր փոփոխություններին և համառոտ կանդրադառնանք նաև Հայաստանի համընդհանուր հայտարարագրման վերջին փոփոխություններին։

ԱՄՆ-ում հարկային համակարգը հիմնված է ինքնագնահատման և հայտարարագրման սկզբունքի վրա: Հարկ վճարողները իրենք են հաշվարկում իրենց հարկային պարտավորությունները և ներկայացնում հարկային հայտարարագիր: IRS-ը հետագայում ստուգում է ներկայացված տվյալների ճշգրտությունը: Այս տարի ԱՄՆ-ում մի շարք փոփոխություններ են տեղի ունեցել, որոնք վերաբերում են ինչպես գնաճային ճշգրտումներին, այնպես էլ նոր կանոններին:

Առաջին հերթին, փոփոխություններ են տեղի ունեցել Երեխայի Հարկային Արտոնության (CTC) հետ կապված։ 2024 հարկային տարվա համար CTC-ի առավելագույն չափը մնում է 2000 դոլար՝ մինչև 17 տարեկան յուրաքանչյուր երեխայի համար։ Սակայն, վերադարձվող մասը ավելացել է՝ հասնելով 1700 դոլարի։ Սա նշանակում է, որ ավելի ցածր հարկային պարտավորություններ ունեցող ընտանիքները կարող են ստանալ մինչև 1700 դոլար վերադարձ՝ նույնիսկ եթե նրանք հարկային պարտքեր չունեն։ Արտոնությունը աստիճանաբար նվազում է որոշակի եկամտային շեմերից հետո, և երեխաները պետք է համապատասխանեն որոշակի պահանջների։

Երկրորդ, փոփոխություններ են տեղի ունեցել 1099-K ձևաթղթի հետ կապված։ IRS-ը փոխել է 1099-K հաշվետվողականության կանոնները։ Այժմ վճարային հարթակները պարտավոր են հաշվետվություն ներկայացնել 5000 դոլարից ավելի գործարքների մասին (անկախ գործարքների քանակից): Սա նշանակալի նվազում է նախկին շեմից և, ամենայն հավանականությամբ, կհանգեցնի ավելի շատ մարդկանց կողմից 1099-K ձևաթղթեր ստանալուն: Կարևոր է համեմատել ձևաթղթի տեղեկությունները սեփական գրառումների հետ: Անհամապատասխանություն դեպքում խորհուրդ է տրվում կապ հաստատել վճարային համակարգի հետ, որը ուղարկել 1099-K ձևաթուղթը։

Երրորդ, IRS Free File ծրագիրը հնարավորություն է տալիս որոշակի եկամտային սահմանափակումներ ունեցող անձանց անվճար ներկայացնել իրենց դաշնային հարկային հայտարարագրերը: Այս ծրագիրը համագործակցում է հարկային պատրաստման ծառայություններ մատուցող ընկերությունների հետ, որոնց միջոցով էլ հնարավոր է իրականացնել ներկայացումը: 2024 թվականի հարկային սեզոնի համար IRS Free File-ի եկամտային շեմը սահմանված է 84,000 դոլար: Այսինքն, եթե հարկատուի համախառն եկամուտը չի գերազանցում այդ թիվը, ապա կարող եէ օգտվել ծրագրից։

Չորրորդ, դաշնային եկամտահարկի դրույքաչափերը կապված են հարկային սանդղակների հետ, որոնք ամեն տարի փոխվում են գնաճի պատճառով: Սա նշանակում է, որ հարկատուն կարող է ամեն տարի հայտնվել ավելի բարձր կամ ավելի ցածր հարկային սանդղակում՝ կախված եկամուտից, և տարբեր հարկային դրույքաչափ վճարել մեկ տարուց մյուսը: Այս ամենը նկատի ունենալով և հարկային սեզոնի պաշտոնական բացման հետ կապված՝ լավ է իմանալ, թե որ սանդղակն է գործում:Հարկային սանդղակները այս տարի ավելի բարենպաստ են, քան անցյալ տարի՝ գնաճի ճշգրտումների շնորհիվ:

Հինգերորդ, 2024 թվականի ստանդարտ դաշնային եկամտահարկի հայտարարագիրը պատրաստելիս կարևոր է որոշել՝ օգտվել ստանդարտ նվազեցումից, թե մասնավորեցնել նվազեցումները: Ստանդարտ նվազեցումը ֆիքսված դոլարային գումար է, որը նվազեցնում է հարկվող եկամուտը, մինչդեռ մասնավորեցված հանումները նույնպես կարող են նվազեցնել հարկվող եկամուտը. գումարը տարբեր է և նախապես որոշված չէ: Հարկ վճարողների մեծ մասը պահանջում է ստանդարտ նվազեցում: Հարկային սեզոնի մեկնարկի հետ կապված՝ լավ է իմանալ ստանդարտ նվազեցումների չափերը, որոնք գնաճի ճշգրտումների պատճառով ավելի բարձր են, քան անցյալ հարկային տարում: 65 և բարձր տարիքի մարդկիկ կարող են օգտվել լրացուցիչ ստանդարտ նվազեցումից:

Վեցերորդ, անցյալ տարի IRS-ը գործարկել է փորձնական ծրագիր, որը կոչվում է Direct File, իր ներքին հարկային պատրաստման և ներկայացման համակարգը: Փորձնական ծրագիրը հնարավորություն է տվել տասնյակ նահանգների իրավասու հարկ վճարողներին անվճար ներկայացնել դաշնային հայտարարագրեր ուղղակիորեն IRS-ին: Այս տարի ծրագիրը կրկնապատկել է իր հասանելիությունը և հասանելի է 25 նահանգներում համեմատաբար պարզ դաշնային հարկային հայտարարագրերի համար այս ներկայացման սեզոնին: IRS-ը գնահատում է, որ 30 միլիոն մարդ կարող է իրավասու լինել մասնակցելու Direct File-ին՝ խնայելով ժամանակը և գումարը իրենց հայտարարագրերը ներկայացնելիս:

Յոթերորդ, 2024 թվականին Միացյալ Նահանգները վերապրեց մի շարք ավերիչ բնական աղետների պատճառով IRS-ը բազմաթիվ հարկային ժամկետների երկարաձգումներ է տրամադրել տուժած տարածքների համար՝ ի պատասխան իրավիճակների: Այս ժամկետները հարկ վճարողներին ավելի շատ ժամանակ են տալիս իրենց հայտարարագրերը ներկայացնելու համար, երբեմն շատ ավելի ուշ 2025 թվականին, առանց տույժերի: Աղետների գոտիների համար IRS-ի հարկային ժամկետների երկարաձգումները կարող են օգտակար լինել՝ ապահովելով ժամանակ կորցրած կամ վնասված հարկային փաստաթղթերը վերականգնելու համար, թույլ տալով լրացուցիչ ժամանակ հարկային պարտավորությունները կառավարելու համար՝ միաժամանակ գործ ունենալով հնարավոր գույքային վնասների, տեղահանման կամ անձնական դժվարությունների հետ, հնարավորինս կանխելով լրացուցիչ ֆինանսական ճնշումը արդեն իսկ ծանր շրջանում:

Ինչ վերաբերում է Հայաստանին:

Հայաստանում ևս պարբերաբար տեղի են ունենում հարկային փոփոխություններ։ Կարևոր է հետևել Հայաստանի հարկային օրենսդրության փոփոխություններին։ Տեղեկատվություն կարող եք գտնել Հայաստանի Պետական եկամուտների կոմիտեի կայքում։ Հարկային փոփոխությունները կարող են վերաբերել եկամտահարկին, ավելացված արժեքի հարկին ավելացված արժեքի հարկին, գույքահարկին, շրջհարկին և այլ հարկատեսակներին։ Խորհուրդ է տրվում պարբերաբար ուսումնասիրել թարմացված տեղեկատվությունը և անհրաժեշտության դեպքում դիմել հարկային մասնագետի օգնությանը։

Տևական ժամանակ է, որ ներդրվել է եկամուտների համընդհանուր հայտարարագրման համակարգ։ Սակայն եկամուտների հայտարարագրումը կարող է լինել հրաշալի գործիք թափանցիկության ու վերահսկողության համար, երբ այն չի խախտում մարդու ազատություններն ու իրավունքները և պաշտպանված են լինում մարդու անձնական տվյալների գաղտնիությունը, բիզնեսի առևտրային գաղտնիքը և բանկային գաղտնիքը։ Ցավոք, ներկայիս վարչակազմը խախտել ու խախտում է վերոգրյալ իրավունքները, և չկա երաշխիք, որ կպաշտպանվեն քաղաքացիների, բիզնեսների անձնական, առևտրային ու բանկային գաղտնիքները և այլ հիմնարար իրավունքներ:

Ներդրված համակարգը, որն ընդունել են տարիներ առաջ ու մշակել, ունի բազմաթիվ տեխնիկական ու տեխնոլոգիական թերություններ, ինչպես նաև քաղաքական կառավարիչները քաղաքացիների բողոքի ֆոնին հընթացս փոփոխություններ են անում, որպեսզի սիրաշահեն մարդկանց, սակայն ապարդյուն, որովհետև արդեն ձախողել են։ Հարկային համակարգի արդյունավետությունն ու թափանցիկությունը ուղղակիորեն կապված են քաղաքացիների վստահության հետ։ Եթե վստահությունը խաթարվում է, ապա տուժում է ամբողջ համակարգը։ Հարկային մարմինները պետք է գործեն օրենքի շրջանակներում և ապահովեն հարկ վճարողների իրավունքների պաշտպանությունը։

ԱՄԵՆԱԴԻՏՎԱԾՆԵՐԸ

ՎԵՐ