ԱՄՆ նախագահ Ջո Բայդենի՝ Հայաստանի վարչապետին և Ադրբեջանի նախագահին ուղղված նամակները նոր քննարկումներ են առաջացրել տարածաշրջանային խաղաղության հեռանկարների շուրջ: Սակայն որքանո՞վ են այս դիվանագիտական քայլերը կարող են իրական փոփոխություններ բերել:
Վերջին երեք տասնամյակում տարածաշրջանում իրականացվել են բազմաթիվ խաղաղարար նախաձեռնություններ: ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը, Մադրիդյան սկզբունքները և Կազանի բանակցությունները եղել են առանցքային, սակայն չեն հանգեցրել կայուն խաղաղության: 2020թ. պատերազմից հետո իրավիճակը էապես փոխվել է, և միջազգային հանրությունը նոր մոտեցումներ է որոնում:
Փորձագետները առանձնացնում են մի քանի կարևոր ասպեկտներ՝
Դրական կողմեր
- ԱՄՆ-ի ուղղակի ներգրավվածության ուժեղացում
- Միջազգային ճնշման նոր գործիքների ձևավորում
- Հայաստանի անվտանգության լրացուցիչ երաշխիքների հնարավորություն
Մարտահրավերներ
- Բայդենի նախագահական ժամկետի ավարտի գործոնը
- Տարածաշրջանային բարդ աշխարհաքաղաքական իրավիճակը
- Ռուսաստանի հնարավոր հակազդեցությունը
Միջազգային հարաբերությունների փորձագետները կարծում են, որ նամակները կարող են հանգեցնել.
Դիվանագիտական ոլորտում՝ միջազգային հանդիպումների ակտիվացման, նոր միջնորդական նախաձեռնությունների մեկնարկի, միջազգային կազմակերպությունների ավելի ակտիվ ներգրավման
Տնտեսական ոլորտում՝ նոր ներդրումային հնարավորությունների, տարածաշրջանային ծրագրերի վերանայման,, տնտեսական համագործակցության ընդլայնման։
Անվտանգության ոլորտում՝ սահմանային վերահսկողության ուժեղացման, միիջազգային դիտորդական առաքելությունների ընդլայնման և անվտանգության նոր երաշխիքների մշակման։
Թեև Բայդենի նամակները կարևոր դիվանագիտական քայլ են, դրանց իրական ազդեցությունը կախված կլինի մի շարք գործոններից: Առանցքային է լինելու ԱՄՆ-ի հետևողականությունը, միջազգային հանրության աջակցությունը և կողմերի պատրաստակամությունը՝ իրական քայլեր ձեռնարկելու ուղղությամբ:
Առանց կոնկրետ մեխանիզմների և երաշխիքների, այս նախաձեռնությունը ևս կարող է միանալ անարդյունք մնացած նախորդ փորձերի շարքին: Սակայն ներկա աշխարհաքաղաքական պայմաններում դրանք կարող են դառնալ նոր հնարավորությունների սկիզբ տարածաշրջանային կայուն խաղաղության հաստատման ճանապարհին:
ԽՈՐՀՈւՐԴ Է ՏՐՎՈւՄ ԿԱՐԴԱԼ
