Կանադայի միգրացիոն համակարգը ճգնաժամում է․ երկար սպասումներ, ուսանողական վիզաների կրճատումներ և անորոշություն ներգաղթողների համար

Միգրացիոն համակարգի սպասման երկար տևողությունը ձեռնարկատերերին թողնում է անորոշության մեջ

Մաուլիկ Պանդյան Կանադայի Ստարտ-Ափ վիզայի ծրագրից սպասվող արագ գործընթացը վերածվել է երկարատև և դժվար ճանապարհի՝ անորոշությամբ ու կիսատ երազանքներով։ Երեք տարի անց՝ մշտական բնակության դիմումից հետո, Կանադայի Միգրացիայի, փախստականների և քաղաքացիության հարցերի (IRCC) կայքում միայն «Դիմումը մշակման փուլում է» գրառումն է ավելացել։

Պանդյան՝ Գուջարաթից, հիմնադրել է Eatance ընկերությունը Օկվիլում՝ նպատակ ունենալով զարգացնել իր արհեստական բանականությամբ սննդատեխնոլոգիան ողջ Հյուսիսային Ամերիկայում։ Չնայած տարեկան մեկ միլիոն դոլար համաշխարհային եկամտին և 300,000 դոլար անձնական ներդրմանը, նրա ապագան Կանադայում շարունակում է մնալ «պայմանական»։ «Կյանք ենք կառուցել այստեղ, բայց թվում է, թե ապրում ենք ժամանակավոր պայմաններով», — ասում է նա։

Անորոշությունը ազդում է ոչ միայն բիզնեսի, այլև ընտանիքի վրա․ դուստրը ստիպված էր հետաձգել ընդունելությունը ՄաքՄաստեր համալսարան՝ միջազգային ուսանողի վարձավճարը չկարողանալով վճարել, քանի դեռ ուսանողական թույլտվությունը չէր հաստատվել։ Մի քանի ամիս տևած լարվածությունից հետո վերջապես ստացան թույլտվությունը, բայց այդ հանգստությունը մնաց կիսատ։ «Դժվար է պլանավորել ապագան, երբ անգամ հաջորդ տարին է հարցականի տակ», — ասում է Պանդյան։

Նման իրավիճակում է նաև Նիգերիայից Էդեմե Քելիկումեն՝ Բրամփթոնում։ Նա հիմնադրել է Tempho հարթակը՝ նորեկներին մատչելի բնակարաններ գտնելու համար։ Քելիկումեն մշտական բնակության դիմում է ներկայացրել 2023-ի դեկտեմբերին՝ սպասելով 18 ամսվա գործընթացի։ Գրեթե երկու տարի անց՝ պատասխան դեռ չկա։ Մշտական կարգավիճակի բացակայության պատճառով նա չի կարող օգտվել դրամաշնորհներից ու պետական ծրագրերից, թեև իր ընկերությունը հենց այդ հարցերում է օգնում մյուսներին։ «Եթե այստեղ մարդկանց լավ վերաբերվեն, ներգաղթյալները կգան բնականաբար։ Բայց մենք, որ արդեն այստեղ ենք, մեզ մոռացված ենք զգում», — ասում է նա։

IRCC-ի տվյալներով, Ստարտ-Ափ վիզայի ծրագիրը կուտակել է ավելի քան 43,000 դիմում՝ սպասման ժամկետներով, որոնք նոր դիմորդների համար կարող են հասնել մինչև տասը տարի։ Սահմանափակումները կապված են Կանադայի ներգաղթի մակարդակների պլանի հետ, որն ամեն տարի սահմանում է տնտեսական հոսքերի ընդունման չափը։ Արդյունքում՝ հազարավոր ընտանիքների բիզնեսները, կրթական ու անձնական ծրագրերը տևականորեն հետաձգվում են։

Ուսանողական վիզաներ. մերժումների աճ և նոր օրենսդրություն

Անորոշությունն առկա է նաև միջազգային ուսանողների համար։ Հատկապես Հնդկաստանից դիմողներն են բախվում փակ դռների։ 2025-ի օգոստոսին IRCC-ն մերժել է Հնդկաստանից ներկայացված ուսանողական վիզայի դիմումների 74%-ը, այն դեպքում, երբ երկու տարի առաջ մերժումները կազմում էին 32%։ Դիմումների քանակը նույնպես կտրուկ նվազել է՝ 21,000-ից մինչև 4,500։

Այս փոփոխությունները պայմանավորված են խարդախության և միգրացիոն վերահսկողության հարցերով։ Ներքին փաստաթղթերը ցույց են տալիս՝ վերջին տարիներին աճել են հնդիկ դիմորդների ապաստան ստանալու փորձերը, ինչպես նաև հայտնաբերվել է ավելի քան 1,500 կեղծ ընդունման նամակ։ Կանադան արձագանքել է՝ խստացնելով պահանջները, բարձրացնելով ֆինանսական շեմերը և մանրակրկիտ ստուգելով միջոցների ծագումը։

Անորոշությունը մեծացնում է նաև նոր օրենսդրական նախագիծը, որը կարող է թույլ տալ իշխանություններին «երկրի» հիմքով զանգվածաբար չեղարկել ժամանակավոր վիզաները։ Թեև կառավարությունը պնդում է, որ այդ լիազորությունները նախատեսված են համաճարակի կամ պատերազմի իրավիճակների համար, իրավապաշտպան կազմակերպությունները զգուշացնում են, որ դա կարող է վերածվել «զանգվածային արտաքսման» գործիքի։ Օտտավայում Հնդկաստանի դեսպանությունը արձագանքել է մերժումների աճին, բայց ընդգծել է, որ վիզաների տրամադրումը Կանադայի իրավասությունն է։

Բուհերի վիճակ՝ ուսանողների նվազում և ֆինանսական խնդիրներ

IRCC-ի քաղաքական փոփոխությունները զգալի ազդեցություն են թողել Կանադայի կրթական համակարգի վրա։ Բրիտանական Կոլումբիայի Սելքիրք քոլեջում միջազգային ուսանողների ընդունելությունը նվազել է 32%՝ նախորդ տարվա համեմատ 190 ուսանող պակաս։ Բիզնեսի, հյուրընկալության և տուրիզմի հետ կապված մագիստրոսական ծրագրերը մեծապես տուժել են, քանի որ այլևս չեն համապատասխանում աշխատանքային թույլտվության պահանջներին։

Մինչ IRCC-ի սահմանափակումները, քոլեջում կար մոտ 760 միջազգային ուսանող և 450 աշխատակից։ Այժմ հաստատությունը կանխատեսում է 3-4 միլիոն դոլար բյուջետային կրճատում, արդեն սկսել է աշխատակիցների կրճատումներ, փակել ուսումնական կենտրոններ ու արվեստի ծրագրեր։ Նախագահ Մեգի Մատեարը նշում է՝ «Փոքր թվով ուսանողներ և մեծ դասախոս-ուսանող հարաբերակցությունը ծրագրերը դարձնում է ոչ շահավետ»։ Քոլեջն այժմ փորձում է ներգրավել ավելի շատ տեղական ուսանողներ՝ որոշակի հաջողությամբ, սակայն միջազգային ուսանողների tuition-ի կորուստը զգալի է։

Թվերի հետևում՝ մարդկային պատմություններ և Կանադայի ներգաղթի ապագան

Թվերը չեն փոխանցում իրական պատկերը։ Պանդյան և Քելիկումեի ընտանիքների համար երկար սպասումը նշանակում է բաց թողնված հնարավորություններ, հետաձգված կրթություն և ամենօրյա լարվածություն։ Հազարավոր ուսանողների համար Կանադա տեղափոխվելու ուղին այժմ լի է խոչընդոտներով։ Իսկ հաստատությունների համար միջազգային ուսանողների նվազումը նշանակում է ցավոտ ընտրություններ՝ ծրագրերի պահպանման հարցում։

IRCC-ն որպես պատճառ նշում է համավարակային խախտումները և անհրաժեշտությունը՝ հավասարակշռել ներգաղթը բոլոր կատեգորիաներով։ Դիմումները «քննվում են առանձին դեպքով», իսկ դիմորդները տեղեկացվում են կարգավիճակի փոփոխության մասին։ Ժամանակավոր թույլտվությամբ անձինք կարող են մնալ «պահպանվող կարգավիճակով», եթե ժամանակին երկարացնեն։ Սակայն այդ փոքրիկ հարմարությունը չի լուծում երկարաժամկետ անորոշության խնդիրը։

Ստարտ-Ափ վիզան գործարկվել է 2013-ին՝ նպատակ ունենալով գրավել համաշխարհային ձեռնարկատերերին և արագ ինտեգրել նրանց Կանադայի նորարարական տնտեսությանը։ Այսօր համակարգը պայքարում է անվտանգության և երկրի հեղինակության միջև։ Շատերի համար հարցը այլևս միայն «Կմտնե՞մ», այլ «Կկարողանա՞մ այստեղ կյանք կառուցել»։

Կանադայի միգրացիոն և վիզայի քաղաքականության խստացումը փոխում է երկրի նորեկների, ուսանողների և ընտանիքների ապագան։ Թեև IRCC-ն նշում է անվտանգության և համակարգի ամբողջականության կարևորությունը, իրական գինը վճարում են մարդիկ, որոնց ապագան հայտնվել է բյուրոկրատական անորոշության մեջ։ Հաջորդ ամիսները ցույց կտան՝ արդյոք Կանադան կարող է պահպանել հավասարակշռությունը՝ պաշտպանելով սահմանները, բայց նաև աջակցելով նորարարությանը և աճին, որին այնքան կարևոր դեր ունեն ներգաղթյալները։