Ազգային ժողովի ընդունած օրենսդրական նախաձեռնությունը, որը նախատեսում է քաղաքացիության ստացման և դադարեցման համար կիրառել միասնական էլեկտրոնային համակարգ, կարող է դառնալ ինչպես առաջադեմ վարչարարական լուծում, այնպես էլ պոտենցիալ սպառնալիք Հայաստանի անվտանգային և օրինականության հիմքերի համար։
Առաջին հայացքից այս նախագիծը նպատակ ունի պարզեցնել վարչարարական ընթացակարգերը՝ թղթային տարբերակից անցնելով թվային դարաշրջանին։ Ներքին գործերի նախարարի տեղակալ Արմեն Ղազարյանի ներկայացմամբ՝ էլեկտրոնային համակարգի միջոցով հնարավոր կլինի փաստաթղթերի նախնական ստուգում իրականացնել և արագացնել հարցումների ու պատասխանների գործընթացները։ Սա հատկապես կարևոր է, երբ խոսքը գնում է տարբեր պետական մարմինների (ՊՆ, ԱԱԾ, Ոստիկանություն և այլն) հետ համագործակցության մասին։
Սակայն հարց է առաջանում՝ արդյո՞ք այս համակարգը կարող է լիարժեք ապահովել անվտանգության անհրաժեշտ մակարդակը։ Ինչպես հայտնի է, անվտանգային մեխանիզմների թուլացումները կարող են խոցելի դարձնել պետության սահմանները։ Մասնավորապես, վտանգ կա, որ էլեկտրոնային հայտերի սխալ կամ ոչ ամբողջական ստուգումները կարող են օգտագործվել ոչ օրինական գործընթացների համար։
Երկրորդ խնդիրը վերաբերում է պետական տուրքերի կտրուկ բարձրացմանը։ Նոր նախագծով նախատեսվում է քաղաքացիություն ստանալու համար տուրք սահմանել 50,000 դրամ, իսկ դադարեցման համար՝ 150,000 դրամ, ինչը մի քանի տասնյակ անգամ գերազանցում է ներկայիս չափը։ Չնայած ներկայացված հիմնավորմանը, որ տուրքերի չափերը չեն վերանայվել շուրջ 30 տարի, այսպիսի կտրուկ փոփոխությունը կարող է բարդություններ առաջացնել հատկապես փախստականների և սոցիալապես անապահով անձանց համար։
Նախագիծը ներառում է նաև 15-օրյա ժամկետ՝ փաստաթղթերի համալրման համար, ինչը դրական քայլ է թվում։ Սակայն հարց է առաջանում՝ արդյո՞ք այս ժամկետները բավարար են բոլոր դեպքերում՝ հաշվի առնելով որոշ քաղաքացիների տեխնիկական և այլ սահմանափակումները։
Այս նախագիծը, որն ուղղված է թվայնացման և արդյունավետության բարձրացմանը, արժանի է ավելի խոր վերլուծության։ Թվայնացումը, եթե չուղեկցվի պատշաճ վերահսկողությամբ, կարող է բացել դռներ խախտումների և անվտանգության խնդիրների համար։ Կառավարությունը պետք է ապահովի, որ նոր համակարգը լինի խիստ պաշտպանված, իրավական կարգավորումները՝ հստակ, իսկ հնարավոր ռիսկերը՝ նվազագույնի հասցված։
Արդյունքում, նախագիծը ներկայումս ավելի շատ հարցեր է առաջացնում, քան լուծումներ։ Հետևաբար, կարևոր է, որ այն անցնի բազմակողմանի գնահատում՝ ապահովելու համար, որ Հայաստանում քաղաքացիություն ստանալու և դադարեցնելու գործընթացները լինեն թե՛ արդիականացված, թե՛ անվտանգ։
