Քաղաքագետ Մանվել Սարգսյանը facebook-ի իր էջում գրառում է արել, որում ասվում է.
«Ոչ ոք չի կարող փրկվել, եթե չգիտի, թե ինչպես դա անել: Իսկ եթե նա նույնպես համոզված է փրկության կեղծ ճանապարհին, ապա ինքն իր դատավորն է։
Ո՞ր ճանապարհով է այսօր գնում Հայաստանը։ Միգուցե սա իսկապես փրկող ճանապարհ է: Ի վերջո, շատերը հենց դա են պնդում։ Արժե համառոտ նկարագրել հայկական քաղաքականության էությունը։
Այսօր արդեն բոլորին պարզ է, որ ինչ-որ պահից Հայաստանի իշխանությունների ամբողջ ուշադրությունը Արցախն ամբողջությամբ Ադրբեջանին հանձնելու վրա էր։ Համարվում էր, որ նման հանձնումը Ադրբեջանին հաղթաթուղթ չի թողնի, իսկ միջազգային հանրությունը կստիպի Ադրբեջանին խաղաղության պայմանագիր կնքել Հայաստանի հետ։ Հայաստանի բոլոր պահանջները լեգիտիմ կլինեն։ Միաժամանակ հնարավոր կլինի ազատվել Ռուսաստանի թելադրանքից։ Ամեն ինչ այնքան էլ գեղեցիկ չէր լինի, բայց խաղաղության պայմանագրի ստորագրման փաստը ենթադրվում էր, որ «ինդուլգենցիա» կլիներ իշխանությունների հասցեին հնչող ցանկացած քննադատությունից։
Բայց պարզվեց, որ Ադրբեջանը, ստանալով Արցախի տարածքը, հրաժարվեց հաշտության պայմանագիր կնքելուց և առաջ քաշեց Հայաստանի տարածքը աստիճանաբար տիրանալու ռազմավարություն, որը որակեց որպես «Արևմտյան Ադրբեջան»։ Այդ տարածքում հայերի գոյությունը պատմական առումով սկսեց հերքվել Ադրբեջանի կողմից։ Ադրբեջանի իշխանությունները հայտարարել են, որ խաղաղության պայմանագիրը ոչ թե առճակատման ավարտն է, այլ Հայաստանի հետ կարգավորման սկիզբը` փաստաթուղթ, որը կարգավորում է այս հետագա բանակցությունների պայմանները: Ավելին, դրա ստորագրումը կապված էր Հայաստանի Սահմանադրության փոփոխության հետ։
Այս տարվա հենց սկզբից հստակ նկատելի էր, որ իրենց ռազմավարության ձախողման գիտակցումը խուճապ է առաջացրել Հայաստանի իշխանությունների մոտ։ Տեղի ունեցավ գաղափարական փլուզում՝ փլուզվեց պետական քաղաքականության երեսունամյա հիմքը։ Պարզվեց, որ Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդիրը սկզբունքային նշանակություն չունի Թուրքիայի և Ադրբեջանի հետ Հայաստանի հարաբերություններում։ Այս հարաբերությունները թելադրված են բոլորովին այլ շարժառիթներով։ Բայց այս հարաբերությունները կարգավորելու ոչ մի ռեսուրս այլեւս չկա՝ ո՛չ գաղափարական, ո՛չ նյութական։
Հայաստանի իշխանությունները դիմել են Արեւմուտքի օգնությանը՝ հայտարարելով, որ Ադրբեջանը պատրաստվում է լայնամասշտաբ ագրեսիայի։ Թե ինչի կհանգեցնի դա, մենք կքննարկենք ավելի ուշ: Հիմա փորձենք հասկանալ, թե Հայաստանի իշխանություններին որտեղի՞ց հաջողության նման վստահություն։ Շատ կարևոր է դա հասկանալ. մարդկանց ուղղակի անգործունակության մեջ մեղադրելը տեղին չի լինի:
Այստեղ խորը փորելու կարիք չկա։ Խնդիրն այն է, որ երեք տասնամյակ Հայաստանի ողջ քաղաքականությունը հիմնված էր այն խորը համոզման վրա, որ 1915թ. Հայոց ցեղասպանությունն իրականացրած թուրքերը ներկայումս որևէ պահանջ չունեն Հայաստանից. նրանց բոլոր գործողությունները բխում են բացառապես հայերի անհիմն պնդումները զսպելու դրդապատճառներից։ Ըստ այդմ, հայ քաղաքական գործիչների ընկալմամբ՝ Հայաստանի անվտանգության ապահովման ճանապարհն է թուրքերի նկատմամբ պահանջներից անվերապահ հրաժարումը։ Հասկանալի է, որ այս մոտեցմամբ ԼՂ հիմնախնդիրն օրակարգից հանելուն վերագրվեց մոգական փրկարար նշանակություն։
Որտեղի՞ց նման վստահություն այս քաղաքականության արդյունավետության նկատմամբ։ Ի վերջո, պետք է լինի ինչ-որ հիմքում ընկած պատճառ: Այդպիսի պատճառ իսկապես կա՝ այն համոզմունքը, որ հայերը թուրքերից ոչինչ չեն կարող ստանալ՝ իրենց ուժերի բացարձակ անհավասար լինելու պատճառով։ Իսկ Հայաստանն աշխարհում դաշնակիցներ չունի։ Համապատասխանաբար, կարիք չկա ինքներդ ձեզ անլուծելի խնդիրներ դնել, այլ միայն պետք է մտածել, թե ինչպես «ազգային օրացույցում մի քանի տարով ավելացնել ձեր կյանքի տևողությունը» (ըստ դրա ներկայացուցիչներից մեկի ձևակերպման): Բոլոր խնդիրները, որոնք կապված են թուրքերի հետ և որոնցում կա նրանց նկատմամբ պահանջատիրության տարր, անլուծելի են համարվում։
Հենց այս փիլիսոփայության վրա է կառուցված Հայաստանի վարչապետ Ն.Փաշինյանի քաղաքականությունը։ Նա ոչ մի նոր բան չի մտածել։ Այս քաղաքականության նպատակն է անսահմանափակ զիջումների միջոցով հասնել Հայաստանի անվերապահ կապիտւլյացիայի ստորագրմանը, որը կերաշխավորի նրա անվտանգությունը։ Տարօրինակ կարող է թվալ, բայց Հայաստանի քաղաքական վերնախավը համոզված է, որ կապիտւլյացիյան, որպես միջազգային իրավական ակտ, կստիպի հաղթած թշնամուն պարտավորություն ստանձնել՝ հրաժարվելու պարտված կողմի վերջնական ոչնչացումից։ Դա կպարտադրվի միջազգային հանրության ջանքերով.
Անկախ նրանից, թե ինչ-որ մեկին դուր է գալիս այս վիճակը, թե ոչ, իրավիճակը սա է»:
ԽՈՐՀՈւՐԴ Է ՏՐՎՈւՄ ԿԱՐԴԱԼ
