Ռուսաստանը քննարկում է տուգանքներ կիրառել այն անձանց նկատմամբ, ովքեր օգտագործում են վիրտուալ մասնավոր ցանցեր (VPN)՝ շրջանցելու համար պետության կողմից սահմանված ինտերնետի արգելափակումները։ Այս նախաձեռնությունը համահունչ է կառավարության ռազմավարությանը՝ ամրապնդելու թվային ինքնիշխանությունը և կանխելու ցենզուրայից խուսափման փորձերը։
2017 թվականից ի վեր Ռուսաստանի կառավարությունը վերահսկում է ինտերնետային հասանելիությունը՝ պարտադրելով VPN մատակարարներին արգելափակել արգելված կայքերը։ Չհամապատասխանող մատակարարներն արգելափակվում են։ Ուկրաինայի հակամարտության մեկնարկից հետո 2022-ի փետրվարին արևմտյան սոցիալական ցանցերի արգելափակումների ֆոնին VPN օգտագործումը կտրուկ աճել է։
Ռոսկոմնադզորը՝ Ռուսաստանի մեդիայի և հեռահաղորդակցության կարգավորիչը, ակտիվորեն աշխատում է չհամապատասխանող VPN-ների արգելափակման ուղղությամբ։ 2024-ի ապրիլի դրությամբ արգելափակվել է շուրջ 150 VPN մատակարար և 700 կայք, որոնք խթանում են VPN-ների օգտագործումը։ Ըստ իշխանությունների, առաջարկվող տուգանքները կխթանեն ինտերնետի վերահսկողության ամրապնդմանը։
Միջազգային և տեղական իրավապաշտպան կազմակերպությունները կտրուկ քննադատում են այս քայլը՝ այն դիտարկելով որպես խոսքի ազատության և անձնական տվյալների պաշտպանության իրավունքների խախտում։ VPN-ների հասանելիության սահմանափակումը ընկալվում է որպես Ռուսաստանի ինտերնետի վերահսկման և հսկողության լայնածավալ քաղաքականության մաս։
Մարդու իրավունքների պաշտպան կազմակերպությունները, այդ թվում՝ Amnesty International-ը, նշում են, որ VPN-ները կարևոր գործիքներ են ինտերնետային գաղտնիությունն ապահովելու և անկախ տեղեկատվության հասանելիություն ստանալու համար։
Ռուսաստանը ակտիվորեն զարգացնում է ինտերնետային բովանդակության վերահսկման և ֆիլտրավորման տեխնոլոգիաներ, ինչը խորացնում է պետության անվտանգության և անհատական իրավունքների հավասարակշռության խնդիրները։ Միջազգային հանրությունը շարունակում է հետևել այս զարգացումներին՝ կարևորվելով համաշխարհային համատեքստում մարդու հիմնական իրավունքների պահպանման անհրաժեշտությունը։
