«Խաղաղությունը Ուկրաինայում չի վերադարձնի ռուս էմիգրանտներին»

• Մոտ մեկ միլիոն ռուս էմիգրանտ հեռացել է 2022 թ. փետրվարից հետո:
• 15%-45%-ը վերադարձել է՝ ֆինանսական և սոցիալական դժվարությունների պատճառով:
• Մասնագետները կանխատեսում են, որ մեծ մասը չի վերադառնա, նույնիսկ եթե պատերազմը ավարտվի:
• Վերադարձի խոչընդոտներն են տնտեսական և քաղաքական պատճառները:
• Ռուսաստանը կորցնում է հմուտ աշխատողների մեծ քանակ՝ էմիգրացիայի պատճառով:

Ներածություն

Ուկրաինայի դեմ Ռուսաստանի լայնածավալ ներխուժման սկսվելուց հետո՝ 2022 թ. փետրվարին, էմիգրացիայի մեծ ալիքը փոխեց բազմաթիվ ռուսների կյանքը: Չնայած Կրեմլի ցանկությանը նրանց վերադարձի համար, մասնագետներն ու էմիգրանտները նշում են, որ Ուկրաինայում խաղաղությունը չի ապահովի մեծամասնության վերադարձը: Այս հոդվածում կքննարկենք այդ հակակրանքի պատճառները և դրա ավելի լայն ազդեցությունը Ռուսաստանի վրա:

Էմիգրացիայի մասշտաբը

Պատերազմի առաջին տարում մոտ մեկ միլիոն ռուս հեռացավ երկրից՝ ռազմական մոբիլիզացիայից, քաղաքական հետապնդումից և ռեժիմի դժգոհությունից խուսափելու համար: «Մոսկովյան թայմս»-ի տվյալներով, նրանցից 15%-45%-ը վերադարձել է՝ նշելով արտերկրում հանդիպած տարբեր դժվարությունները: Սակայն հեռացածների մեծամասնությունը, նույնիսկ եթե Ուկրաինայում մարտական գործողությունները դադարեն, չի պատրաստվում վերադառնալ:

Վերադարձի պատճառները

Վերադարձածները հաճախ նշում են ֆինանսական դժվարությունները, սոցիալական մեկուսացումը և իրենց հյուրընկալ երկրներում հանդիպած լոգիստիկ խոչընդոտները: Օրինակ, ոմանք բախվել են գումար փոխանցելու կամ բնակության թույլտվությունը երկարացնելու խնդիրների: Մյուսները վերադարձել են իրենց նախկին եկամուտների, մասնագիտական կարգավիճակի կամ առողջապահական ծառայությունների հասանելիությունը վերականգնելու համար: Բացի այդ, ընտանիքի պարտավորությունները, ինչպիսիք են տարեց ծնողների կամ երեխաների խնամքը, ստիպել են որոշներին վերադառնալ:

Ինչու մեծամասնությունը չի վերադառնա

Չնայած այս վերադարձներին, էմիգրանտների մեծամասնությունը հաստատակամ է արտերկրում մնալու իրենց որոշման մեջ: Տնտեսական էմիգրանտների, ՏՏ մասնագետների և քաղաքական ակտիվիստների հետ զրույցները ցույց են տալիս ավելի բարդ պատկեր: Շատերը հեռացել են ոչ միայն տնտեսական պատճառներով, այլ նաև Ռուսաստանի քաղաքական կլիմայից փախչելու համար: Նրանք վախենում են վերադառնալ մի հասարակություն, որտեղ այլախոհությունը ճնշվում է, և պատերազմին աջակցելու տրամադրությունները գերակշռում են:

Երիտասարդ էմիգրանտների և ակտիվիստների համար իրենց նոր երկրներում կարգավիճակի հարցը ավելի կարևոր չէ, քան ազատության և անվտանգության ցանկությունը: Շատերը մխիթարություն են գտել արտերկրում համայնքներում, որտեղ կարող են արտահայտել իրենց ընդդիմությունը պատերազմին՝ առանց հետևանքներից վախենալու:

Ազդեցությունը Ռուսաստանի վրա

Հմուտ աշխատողների արտահոսքը մեծ հարված է եղել Ռուսաստանի տնտեսությանը: Մոսկվայի պետական համալսարանի տնտեսագիտության բաժնի ղեկավար Ալեքսանդր Աուզանը նշել է, որ կառավարությունը հասկանում է մարդկային կապիտալի պահպանման կարևորությունը: Կատարվել են ջանքեր էմիգրանտների հետ տնտեսական կապերը պահպանելու համար՝ թույլ տալով նրանց հեռավար աշխատել ռուսական ընկերությունների համար: Սակայն այս միջոցները հավանաբար չեն համոզի մեծամասնությանը վերադառնալ:

Կյանքը արտերկրում

Հայաստան, Վրաստան և Սերբիա երկրները դարձել են ռուս էմիգրանտների համար ամենահայտնի ուղղությունները: Մասնավորապես, Հայաստան ներգրավել է հազարավոր ՏՏ մասնագետների՝ վիզայի բացակայության և տեխնոլոգիական բիզնեսների համար բարենպաստ պայմանների շնորհիվ: Երևանում էմիգրանտները ստեղծել են աշխույժ համայնքներ՝ coworking տարածքներ, դպրոցներ և բիզնեսներ հիմնելով:

Չնայած այս ջանքերին, շատերի համար տեղական համայնքների ինտեգրումը սահմանափակ է: Հարցումները ցույց են տալիս, որ ՏՏ աշխատողները և քաղաքական ակտիվիստները հաճախ իրենց հյուրընկալ երկրները օգտագործում են որպես ապահով վայր՝ առանց լիարժեք ներգրավվելու տեղական հասարակություններում: Սա արտացոլում է Ռուսաստանից անջատման ավելի լայն զգացումը, քան այլ երկրներում ամբողջովին ինտեգրվելու ցանկությունը:

Քաղաքական արթնացում

Ոմանց համար էմիգրացիան դարձել է քաղաքական արթնացման սկիզբ: Շատերը ավելի բաց են արտահայտում իրենց ընդդիմությունը պատերազմին և Կրեմլի քաղաքականությանը: Նրանք ժամանակ են ծախսում՝ քննարկելով իրենց դերը Ռուսաստանի քաղաքական լանդշաֆտում և Ուկրաինային աջակցելու ուղիները: Սակայն Ռուսաստանի վերադարձի հեռանկարը մնում է կապված զգալի քաղաքական փոփոխությունների, օրինակ՝ ռեժիմի փոփոխության կամ հեղափոխության հետ:

Չնայած Կրեմլի 2024 թ. «վերադարձի տարի» հռչակմանը, իրականությունն այն է, որ ռուս էմիգրանտների մեծ մասը չի պատրաստվում վերադառնալ: Ուկրաինայում պատերազմը հիմնովին փոխել է նրանց հարաբերությունները իրենց հայրենիքի հետ, և արտերկրում հանդիպած դժվարությունները միայն ամրապնդել են նրանց որոշումը մնալ: Քանի որ Ռուսաստանը պայքարում է հմուտ աշխատողների և քաղաքական այլախոհների կորստի հետ, այս էմիգրացիայի ալիքի երկարաժամկետ հետևանքները շարունակելու են ձևավորել երկրի ապագան:

Աղբյուրներ` The Moscow Times, The Guardian, Balkan Insight, Russia Post