ՄԱԿ-ը Կոչ Է Անում Ադրբեջանին Ազատ Արձակել Կամայականորեն Ձերբակալված Էթնիկ Հայերին
ԵՐԵՎԱՆ—Միավորված ազգերի կազմակերպության Մարդու իրավունքների գերագույն հանձնակատար Վոլկեր Թյուրքը կոչ է արել անհապաղ ազատ արձակել Ադրբեջանում կամայականորեն ձերբակալված բոլոր էթնիկ հայերին։ Մարդու իրավունքների խորհրդի 58-րդ նստաշրջանում ելույթ ունենալով՝ Թյուրքը անդրադարձել է Ադրբեջանում պահվող հայ գերիների խնդրին և հորդորել է անհապաղ ազատ արձակել նրանց՝ ընդգծելով արդարադատության և հաշտեցման կարևորությունը հայ-ադրբեջանական խաղաղ բանակցություններում։
Գերագույն Հանձնակատար Թյուրքը Դիմել Է Մարդու Իրավունքների Խորհրդին
ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների գերագույն հանձնակատար Վոլկեր Թյուրքը դիմել է Մարդու իրավունքների խորհրդին՝ լուսաբանելով Ադրբեջանում ձերբակալված էթնիկ հայերի ծանր վիճակը։ «Ես ուշադիր հետևում եմ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև ընթացող խաղաղ բանակցություններին՝ հուսալով, որ դրանք կհանգեցնեն ճշմարտության, ապաքինման և հաշտեցման գործընթացին», – հայտարարել է Թյուրքը՝ ընդգծելով ՄԱԿ-ի շահագրգռվածությունը երկու երկրների միջև կայուն խաղաղություն հաստատելու հարցում։ Նա հաստատել է ՄԱԿ-ի պատրաստակամությունը աջակցություն ցուցաբերել երկու կողմերին էլ այս ջանքերում։ Թյուրքի հայտարարությունը ուղղակիորեն կոչ է արել ազատ արձակել նրանց, ովքեր պահվում են առանց պատշաճ դատավարության, պնդելով. «Ադրբեջանում կամայականորեն ձերբակալված բոլոր անձինք, ներառյալ՝ էթնիկ հայերը, պետք է անհապաղ ազատ արձակվեն, և արդար դատավարության իրավունքը պետք է լիարժեք հարգվի»։
Անհապաղ Ազատ Արձակման Եվ Արդար Դատավարության Իրավունքների Կոչ
Գերագույն հանձնակատարի դիտողությունները հատուկ կենտրոնացած էին կալանավորումների կամայական բնույթի վրա՝ մտահոգություններ առաջացնելով էթնիկ հայ կալանավորների պատշաճ դատավարության և արդար դատավարության իրավունքների վերաբերյալ։ «Անհապաղ ազատ արձակելու» կոչը ազդանշան է տալիս ՄԱԿ-ի հրատապության և այս անձանց բարեկեցության նկատմամբ մտահոգության, ինչպես նաև մարդու իրավունքների միջազգային չափանիշները պահպանելու անհրաժեշտության մասին։ Թյուրքի կողմից «արդար դատավարության» իրավունքների շեշտադրումը ընդգծում է այն կարևորությունը, որ այս կալանավորվածների դեմ ցանկացած դատական գործընթաց համապատասխանի արդարադատության և թափանցիկության միջազգային նորմերին։ Այս կողմն առանցքային է վստահություն կառուցելու և Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հաշտեցմանը նպաստող միջավայր ստեղծելու համար։
Հայ-Ադրբեջանական Խաղաղ Բանակցությունների Համատեքստը
Թյուրքի հայտարարությունը հնչում է հայ-ադրբեջանական խաղաղ գործընթացի կարևոր պահին։ Թեև խաղաղ բանակցությունները շարունակվում են, կալանավորվածների հարցը մնում է զգալի խոչընդոտ և մարդասիրական մտահոգության աղբյուր։ ՄԱԿ-ի միջամտությունը ընդգծում է միջազգային հանրության դերը հակամարտությունների լուծման համատեքստում մարդու իրավունքների մոնիտորինգի և խթանման գործում։ Կապելով կալանավորվածների ազատ արձակումը «ճշմարտության, ապաքինման և հաշտեցման» ավելի լայն նպատակների հետ՝ Գերագույն հանձնակատարը ընդգծում է, որ մարդու իրավունքների խնդիրների լուծումը պարզապես երկրորդական հարց չէ, այլ տարածաշրջանում տևական խաղաղության և կայունության հասնելու հիմնարար բաղադրիչ։
Կամայական Ձերբակալություն Եվ Միջազգային Իրավունք
ՄԱԿ-ի կողմից կալանավորումները «կամայական» բնութագրելը նշանակալի իրավական որակավորում է։ Մարդու իրավունքների միջազգային իրավունքի համաձայն՝ կամայական ձերբակալությունը սահմանվում է որպես ազատությունից զրկում, որը արդարացված չէ օրենքով կամ զուրկ է պատշաճ դատավարության երաշխիքներից։ Դա կարող է ներառել ձերբակալություն առանց հստակ իրավական հիմքի, ձերբակալություն խտրականության հիմքով կամ ձերբակալություն, երբ անձին մերժվում են հիմնարար իրավական պաշտպանությունները։ ՄԱԿ-ի կողմից անհապաղ ազատ արձակելու կոչը ենթադրում է այն որոշումը, որ այս կալանավորումները չեն համապատասխանում միջազգային իրավական չափանիշներին և մարդու իրավունքների խախտում են։
Ազդեցությունը Հայ-Ադրբեջանական Հարաբերությունների Վրա
ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների գերագույն հանձնակատարի հայտարարությունը, հավանաբար, զգալի ազդեցություն կունենա հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների վրա։ Այն միջազգային ճնշում է գործադրում Ադրբեջանի վրա՝ լուծելու կալանավորվածների հարցը և ապահովելու մարդու իրավունքների հարգումը շարունակվող խաղաղ գործընթացում։ Հայտարարությունը նաև ամրապնդում է Հայաստանի դիրքորոշումը՝ պաշտպանելով իր ձերբակալված քաղաքացիների ազատ արձակումը և ամրապնդում է մարդու իրավունքների նկատառումների կարևորությունը երկու երկրների միջև ցանկացած ապագա համաձայնագրերում։ Հաշտեցման կոչը, արդարադատության հետ մեկտեղ, առաջարկում է առաջընթացի ուղի, որը ճանաչում է անցյալի դժգոհությունները՝ միաժամանակ առաջնահերթություն տալով խաղաղ գոյակցության և փոխադարձ հարգանքի ապագային։
Միջազգային Ճնշում՝ Հանուն Արդարադատության Եվ Հաշտեցման
ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների գերագույն հանձնակատարի կոչը՝ ազատ արձակել Ադրբեջանում կամայականորեն ձերբակալված էթնիկ հայերին, նշանավորում է միջազգային հանրության կարևոր միջամտությունը։ Ընդգծելով ինչպես անհապաղ ազատ արձակման անհրաժեշտությունը, այնպես էլ ճշմարտության, ապաքինման և հաշտեցման երկարաժամկետ նպատակները, ՄԱԿ-ը կարևորում է մարդու իրավունքների առանցքային դերը հայ-ադրբեջանական խաղաղ գործընթացում։ Հայտարարությունը ճնշում է գործադրում Ադրբեջանի վրա՝ գործելու միջազգային իրավունքին համապատասխան և հստակ չափանիշ է սահմանում մարդասիրական հարցերում առաջընթացի համար, որոնք էական նշանակություն ունեն տարածաշրջանում կայուն և արդար խաղաղություն կառուցելու համար։
Արցախի հետ կապված լրացուցիչ նորությունների և վերլուծության համար այցելեք Azat TV-ի «Արցախ» բաժինը։