Կառավարության գյուղատնտեսական պլանը, որը նպատակ ունի տարեկան հիմնել 1000 հեկտար այգիներ, առաջնահերթություն է տալիս Հայաստանի գյուղատնտեսական արտադրության և տնտեսական զարգացմանը։ Այս ծրագրի արդյունավետության բարձրացման համար, սակայն, անհրաժեշտ է անդրադառնալ մի քանի քննադատական խնդիրների, որոնք կարող են խոչընդոտել դրա երկարաժամկետ հաջողությունը:
Ապահովագրական համակարգի սահմանափակ կարողությունները Հայաստանում շարունակում են մնալ խոչընդոտ։ Ապահովագրական ընկերությունները չունեն բավարար փորձ և ռեսուրսներ՝ գյուղատնտեսական ոլորտի ռիսկերի և պահանջների արդյունավետ կառավարման համար։ Ապահովագրության հաջողության համար կարևոր է, որ ընկերությունները պատշաճ պատկերացումներ ունենան գյուղատնտեսության ռիսկերի մասին, բայց ներկայիս իրավիճակը ցույց է տալիս, որ այդ մեխանիզմները դեռևս գտնվում են ձևավորման փուլում։ Ավելին, պետական աջակցության կախվածությունը ապահովագրական ծրագրերը դարձնում է խոցելի ֆինանսական կայունության հարցերում։ Եթե ապահովագրական ընկերությունները չկարողանան պահպանել իրենց շահութաբերությունը երկարաժամկետում, հնարավոր է, որ գյուղատնտեսներին չտրամադրվեն անհրաժեշտ ապահովագրական ծառայություններ։
Տարեկան 1000 հեկտար այգի հիմնելու թիրախը կարող է մեծացնել Հայաստանի գյուղատնտեսական արտադրությունը կարճաժամկետում, սակայն անորոշ է, թե արդյոք այս ցուցանիշը կկարողանա պահպանվել երկարաժամկետում։ Գյուղատնտեսական մշակաբույսերի հաջող աճը կախված է բազմաթիվ գործոններից՝ ինչպես օրինակ՝ կլիմայական պայմանների փոփոխականություն, ներդրումների կայունություն, տեխնիկական հմտություններ և այլն։ Պետության կողմից առաջարկվող փոխհատուցումը կարող է լինել անբավարար՝ ծրագրի շահառուների համար երկարաժամկետ խնամքի և զարգացման համար։ Այգիների խնամքի և կառավարման բացակայությունը կարող է նվազեցնել դրանց արդյունավետությունը և վնասել գյուղատնտեսության զարգացմանը։
Փոխհատուցման մեխանիզմը կարծես թե ամբողջովին չի ծածկում գյուղատնտեսների իրական ծախսերը։ Այս բաղադրիչը կարևոր է ծրագրի շահառուների ֆինանսական բեռը մեղմելու համար, սակայն բարդ վարչական գործընթացները և պահանջները կարող են խոչընդոտել փոխհատուցման հասանելիությունը։ Բացի այդ, մոնիտորինգի խիստ պահանջները կարող են ստեղծել իրավիճակներ, որտեղ գյուղատնտեսները ստիպված կլինեն լրացուցիչ ծախսեր կատարել մոնիտորինգի պահանջները բավարարելու համար։ Այս ամենը կարող է սահմանափակել գյուղատնտեսական գործունեությունը և նվազեցնել ծրագրի արդյունավետությունը։
Մոնիտորինգի գործընթացը, թեև կարևոր է արդյունքների վերահսկման համար, հաճախ շփման խնդիրների պատճառով արդյունավետ չի լինում։ Շահառուներին հղվող նախազգուշացումները և պահանջները երբեմն կարող են չափազանց խիստ լինել՝ հաշվի չառնելով եղանակային և այլ գործոններ։ Բացի այդ, մոնիտորինգի թիմերը հաճախ չունեն բավարար մարդկային և ֆինանսական ռեսուրսներ՝ ամբողջական վերահսկողություն ապահովելու համար։ Արդյունքում՝ շահառուները երբեմն խուճապի մեջ են հայտնվում, երբ հայտնվում են լրացուցիչ պահանջների առջև, ինչը կարող է նվազեցնել ծրագրի հանդեպ նրանց վստահությունը։
Կառավարության 5-ամյա պլանը ունի կարևոր նպատակներ, որոնք խթանում են գյուղատնտեսության զարգացումը, սակայն ծրագրի արդյունավետության բարձրացման համար անհրաժեշտ է վերացնել մի շարք համակարգային խնդիրներ։ Ապահովագրական ոլորտի ամրապնդումը, ֆինանսական աջակցության ավելացումը, մոնիտորինգի համակարգի թափանցիկության և արդարության ապահովումը կարող են նպաստել ծրագրի երկարաժամկետ հաջողությանը։
ԽՈՐՀՈւՐԴ Է ՏՐՎՈւՄ ԿԱՐԴԱԼ
