Monumentwatch.org-ը հայտնել է Արցախի Հաթերք գյուղում տեղի ունեցած մշակութային ժառանգության նոր ոչնչացման մասին։ 2024թ․ դեկտեմբերի 17-ին սոցիալական ցանցերում տարածված տեսանյութը փաստագրել է Հայրենական մեծ պատերազմի հուշարձանի ավերումը ադրբեջանական զինված ուժերի կողմից։
1965-1966 թվականներին կառուցված այս հուշակոթողը հարգանքի տուրք էր Հաթերքի 400 մարտիկներին, որոնցից 195-ը զոհվել են պատերազմում։ Հուշարձանը, որը նախկինում արդեն վնասվել էր Արցախյան առաջին պատերազմի ժամանակ, կրում էր զոհված հաթերքցիների անունները։
Այս գործողությունը խախտում է միջազգային իրավունքի մի շարք դրույթներ։ Հռոմի ստատուտի 8-րդ հոդվածի համաձայն՝ այն դասակարգվում է որպես մարդկության դեմ ուղղված հանցագործություն։ Հաագայի 1954թ․ կոնվենցիան և դրա 1999թ․ երկրորդ արձանագրությունը այս արարքը որակում են որպես «լուրջ խախտում» և ռազմական հանցագործություն։
Միջազգային մարդասիրական իրավունքի 38-41-րդ կանոնների խախտումից բացի, գործողությունը հակասում է Արդարադատության միջազգային դատարանի դիրքորոշմանը, որը հաստատում է օկուպացված տարածքներում մշակութային արժեքների պաշտպանության պարտադիր բնույթը բոլոր պետությունների համար։
2020 թվականից ի վեր Ադրբեջանը համակարգային կերպով ոչնչացրել է Հայրենական պատերազմի հուշարձանները Արցախում։ Նմանատիպ ճակատագրի են արժանացել Հադրութի ազատամարտիկների հուշարձանը, Շուշիի հուշահամալիրը և Ազոխ գյուղի երեք հուշարձանները, որոնք նվիրված էին Հայրենական մեծ պատերազմի, Արցախյան առաջին պատերազմի և Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակին։
Այս իրադարձությունը վկայում է Արցախի մշակութային ժառանգության պաշտպանության հրատապության մասին և պահանջում է միջազգային հանրության անհապաղ արձագանքը՝ կանխելու հետագա ոչնչացումները և պահպանելու տարածաշրջանի պատմամշակութային արժեքները։
