Առողջապահության համապարփակ ապահովագրության նախագիծը Հայաստանում նպատակ ունի վերափոխել երկրի առողջապահական համակարգը՝ ապահովելով որակյալ և մատչելի բժշկական ծառայություններ բոլոր քաղաքացիների համար։ Այնուամենայնիվ, փաստաթղթի մանրակրկիտ վերլուծությունը բացահայտում է կառուցվածքային խնդիրներ և ռիսկեր, որոնք կարող են խոչընդոտել այս ծրագրի իրագործմանը։ Այս նախագիծը ենթադրում է մեկ միասնական համակարգ, որը կառավարվելու է պետական Համապարփակ Առողջապահական Հիմնադրամի միջոցով՝ առանց մասնավոր ապահովագրական ընկերությունների մասնակցության։ Չնայած այս մոտեցումը կարող է ապահովել վարչական պարզեցում, այն նաև պարունակում է մոնոպոլ կառույցի ստեղծման և նորարարությունների դանդաղեցման վտանգներ։
Ծրագրի ֆինանսական կայունությունը գլխավոր խնդիրներից է։ Պետական բյուջեից 18 միլիարդ դրամի հատկացումն 2024 թվականին, ինչպես նաև ՀՆԱ-ի 4%-ի նպատակադրումը 2026 թվականին, ենթադրում են զգալի ֆինանսական պարտավորություններ։ Սակայն տնտեսական անկայունությունը, անսպասելի առողջապահական ծախսերը կամ բժշկական ծառայությունների պահանջարկի աճը կարող են լրջորեն խաթարել այս հաշվարկները։ Պահուստային հիմնադրամի ստեղծումը դիտվում է որպես դրական քայլ, բայց դրա կարողությունները կարող են սահմանափակ լինել խոշոր ճգնաժամերի դեպքում։ Ապահովագրական վճարների հավաքագրման մեխանիզմները ևս կարող են բարդություններ առաջացնել։ Բազմաթիվ աղբյուրներից վճարների հավաքագրումը պահանջում է խիստ համակարգում և ճշգրիտ գործառույթներ՝ խուսափելու սոցիալական բողոքներից և ֆինանսական անհավասարությունից։
Նախագիծը նախատեսում է ապահովագրության փաթեթի տրամադրում՝ հիմնվելով առավել տարածված հիվանդությունների և բուժման կարիքների վրա։ Սակայն սա նշանակում է, որ հազվադեպ հանդիպող հիվանդություններով անձինք կամ առանձնահատուկ բուժման կարիք ունեցողները կարող են դուրս մնալ ծածկույթից։ Սա ստեղծում է երկաստիճան համակարգի վտանգ, որտեղ ավելի մեծ ֆինանսական միջոցներ ունեցողները կարող են օգտվել ավելի լայն ծառայություններից կամ դիմել մասնավոր մատակարարներին։ Գյուղական շրջաններում որակյալ բժշկական ծառայությունների մատչելիությունը կարող է մնալ խիստ սահմանափակ՝ հաշվի առնելով այնտեղ բժշկական անձնակազմի և ռեսուրսների պակասը։ Այս հանգամանքները խորացնում են տարածաշրջանային անհավասարության խնդիրները, որոնց նախագիծը չի տալիս հստակ լուծումներ։
Տվյալների կառավարման համակարգի ստեղծումը, որը նախատեսվում է նախագծով, կարևոր դեր ունի ապահովագրական համակարգի արդյունավետության և թափանցիկության մեջ։ Այնուամենայնիվ, տվյալների անվտանգության և գաղտնիության ապահովումը առաջնահերթություն է։ Ցանկացած խափանում կամ բացթողում կարող է խաթարել համակարգի աշխատանքը և հանրային վստահությունը։ Չնայած նախագծում նշված է մատակարարների հետ պայմանագրերի հրապարակման պահանջը, այնտեղ բացակայում են անկախ աուդիտի և հանրային վերահսկման մեխանիզմներ։ Սա կարող է հանգեցնել համակարգի հաշվետվողականության պակասի և հասարակության շրջանում կասկածների առաջացման։
Հատկանշական է նաև հաշմանդամություն ունեցող անձանց համար նախատեսված ֆունկցիոնալ գնահատման պահանջը, որն ընդգրկված է նախագծում։ Չնայած այս պահանջը նպատակ ունի գնահատել անձանց կարիքները, այն կարող է ավելորդ բեռ դառնալ որոշ խմբերի համար՝ հատկապես հաշմանդամություն ունեցող անձանց։
Այս նախագիծը, չնայած իր լայնածավալ նպատակներին, պարունակում է մի շարք մարտահրավերներ, որոնց լուծումը կենսական նշանակություն կունենա։ Ֆինանսական կայունության, սոցիալական արդարության և ծրագրի հաշվետվողականության խնդիրները պետք է լուծվեն՝ ապահովելու համար, որ նախագիծը ծառայեցնի իր նպատակին։ Արդյո՞ք Հայաստանը կկարողանա այս ծրագրով փոխել իր առողջապահական համակարգը, թե՞ այն կմնա անհասանելի նպատակի մակարդակում։ Հաջողությունը կախված կլինի նրանից, թե որքան արդյունավետորեն կկառավարվի նախագիծը, և որքան ճկուն կգտնվի այն՝ հարմարվելու փոփոխվող պայմաններին։
Նախագծի փաթեթին կարելի է ծանոթանալ հետևյալ հղումով։
Ազատ TV-ն կշարունակի հետևել այս ծրագրի զարգացմանը՝ ներկայացնելով անաչառ վերլուծություններ և փաստարկված գնահատականներ։
