Եվրամիության արհեստական բանականության մասին օրենքը՝ AI Act-ը, որը պաշտոնապես ուժի մեջ է մտել 2024թ․ օգոստոսի 1-ին, առաջին համապարփակ իրավական փաստաթուղթն է աշխարհում, որը կարգավորում է AI տեխնոլոգիաների օգտագործումը։ Սա նշանակալի քայլ է թվային դարաշրջանում, որը նպատակ ունի ստեղծել հավասարակշռություն տեխնոլոգիական առաջընթացի և մարդու իրավունքների պաշտպանության միջև։
Օրենքի հիմնական նպատակն է խթանել AI տեխնոլոգիաների զարգացումը՝ միաժամանակ նվազեցնելով հնարավոր ռիսկերը։ Եվրահանձնաժողովը հավատացած է, որ հստակ կանոնների առկայությունը կբարձրացնի քաղաքացիների վստահությունը AI-ի նկատմամբ և կնպաստի նորարարությանը։
Օրենքը ներկայացնում է ռիսկերի վրա հիմնված մոտեցում։ Որոշ AI համակարգեր, որոնք համարվում են «անընդունելի ռիսկային», ամբողջությամբ արգելված են։ Դրանց թվում են մանիպուլյատիվ և խաբեական տեխնոլոգիաները և սոցիալական վարկանիշավորման համակարգերը։ Սակայն նույնիսկ արգելված կիրառումների ցանկը ունի բացառություններ։ Օրինակ՝ իրավապահ մարմինների կողմից կենսաչափական նույնականացման համակարգերի օգտագործումը հանրային վայրերում թույլատրվում է որոշակի հանցագործությունների դեպքում։
«Բարձր ռիսկային» համակարգերի համար, ինչպիսիք են կրթության, առողջապահության և իրավապահ ոլորտներում օգտագործվող AI հավելվածները, սահմանված են խիստ պահանջներ։ Մշակողները պետք է անցկացնեն համապատասխանության գնահատումներ և ապահովեն տվյալների որակը, թափանցիկությունը և մարդու վերահսկողությունը։
Հատուկ ուշադրություն է դարձվում գեներատիվ AI-ին և ընդհանուր նշանակության AI մոդելներին։ Այս ոլորտում օրենքը պահանջում է թափանցիկություն և ռիսկերի գնահատում հատկապես հզոր մոդելների համար, որոնք կարող են համակարգային ռիսկեր ներկայացնել։
Օրենքի կիրարկումը տեղի է ունենալու փուլային եղանակով մինչև 2027 թվականը։ Արգելված կիրառումների վերաբերյալ կանոնները ուժի մեջ կմտնեն 2025թ․ սկզբին, իսկ թափանցիկության պահանջները՝ մեկ տարի անց։ Խախտումների համար նախատեսված են զգալի տուգանքներ՝ մինչև համաշխարհային շրջանառության 7%-ը։
Օրենքի վերահսկողությունը կիրականացվի ինչպես ԵՄ մակարդակով՝ AI գրասենյակի միջոցով, այնպես էլ անդամ երկրների մակարդակով։ Սա նոր մարտահրավեր է ոլորտի կարգավորման համար, քանի որ AI տեխնոլոգիաները շարունակում են արագ զարգանալ։
Եվրոպական փորձագետները նշում են, որ օրենքի հաջողությունը կախված կլինի դրա ճկուն կիրառումից և շարունակական թարմացումից՝ հաշվի առնելով տեխնոլոգիաների զարգացումը։ Միևնույն ժամանակ, այն կարող է դառնալ օրինակ այլ երկրների համար՝ AI կարգավորման իրենց օրենսդրական դաշտը ձևավորելիս։
Այս իրավական շրջանակը նաև ազդեցություն կունենա եվրոպական շուկայում գործող բոլոր ընկերությունների վրա, ներառյալ արտասահմանյան տեխնոլոգիական հսկաների, որոնք պետք է համապատասխանեցնեն իրենց արտադրանքը նոր պահանջներին։ Սա կարող է հանգեցնել զգալի փոփոխությունների AI ծառայությունների մատուցման և օգտագործման ձևերում։
ԽՈՐՀՈւՐԴ Է ՏՐՎՈւՄ ԿԱՐԴԱԼ
