Գազայի հրադադարի ճգնաժամը․ պատանդների վերադարձ, հումանիտար օգնության խոչընդոտներ և շարունակվող հրետակոծություն

Հրադադարի փորձությունը․ պատանդների վերադարձ և շարունակվող հրետակոծություն

Գազայում ԱՄՆ-ի միջնորդությամբ հրադադարի ուժի մեջ մտնելուց մոտ մեկ ամիս անց, այդ հանգստի խոստումը շատերի համար դեռ անիրական է։ Իսրայելական կառավարությունը շարունակում է հավաստիացնել, որ պայքարում է բոլոր պատանդների վերադարձի համար։ Մյուս կողմում՝ Գազայի բնակիչները պայքարում են հրետակոծության և աճող հումանիտար ճգնաժամի դեմ։

Իսրայելի հանրային դիվանագիտության տնօրինության խոսնակ Շոշ Բեդրոսյանը չորեքշաբթի բրիֆինգում հայտարարեց․ «Իսրայելը չի դադարեցնի պահանջել յուրաքանչյուր պատանդի վերադարձը»։ Այս պահին Գազայում դեռեւս պահվում է յոթ իսրայելացի, որոնց վերադարձը շարունակում է մնալ լարված բանակցությունների առանցքում։ Բեդրոսյանը հայտնեց, որ հատուկ ուժերը վերադարձրել են և նույնականացրել Իսրայելի-ամերիկացի զինծառայող Իթայ Չենի մարմինը։ Վարչապետ Նեթանյահուն անձամբ զրուցել է Չենի ծնողների հետ՝ խոստանալով չհանգստանալ, մինչեւ բոլոր պատանդները վերադառնան։

Սակայն իրականությունն ավելի բարդ է։ Democracy Now-ի տվյալներով, Իսրայելի հրետանին հարվածում է Խան Յունիսի և Գազա քաղաքի արևելյան շրջաններին՝ թիրախավորելով բնակելի և գյուղատնտեսական տարածքներ, չնայած հրադադարի պայմաններին։ Շատերի համար ապաստարանը դարձել է ամենօրյա խնդիր։ Այս հրետակոծությունը հարց է առաջացնում՝ արդյո՞ք հրադադարը իսկապես անվտանգություն է ապահովում պատերազմի գոտում հայտնվածների համար։

Հումանիտար օգնություն․ խոստումներ և խոչընդոտներ

Հրետակոծության ֆոնին հումանիտար օգնությունն անընդհատ բանավեճի թեմա է։ Իսրայելի պաշտոնյաները պնդում են, որ հարյուրավոր բեռնատարներ ամեն օր մուտք են գործում Գազա, իսկ Բեդրոսյանը ընդգծում է, որ դրանցից միայն չորրորդ մասն է ՄԱԿ-ի կողմից տրամադրվում։ Նա մեղադրում է ՄԱԿ-ին՝ իրավիճակը չափազանցնելու մեջ։ «Իսրայելը շարունակում է աջակցել օգնության մատակարարմանը»,- ասաց նա՝ հակադարձելով ՄԱԿ-ի պնդումներին։

Այնուամենայնիվ, տեղում գործող կազմակերպությունները ներկայացնում են այլ պատկեր։ Նորվեգական փախստականների խորհուրդը հայտնում է, որ Իսրայելի իշխանությունները մերժել են ինը կազմակերպությունների 23 հայտ՝ թույլ չտալով միլիոնավոր ոչ սննդային ապրանքների մուտքը, որոնք մնացել են Հորդանանում, Եգիպտոսում և Իսրայելում։ Դրանց թվում՝ 4 000 միավոր վրաններ, անկողին և վերմակներ, որոնք կենսական նշանակություն ունեն ձմռան նախաշեմին։

Խան Յունիսում վրանաբնակ 7 երեխաների մայր Մանալ Սալեմը նկարագրում է իր վախերը․ «Ձմեռը, չենք ուզում նույնիսկ խոսել ձմեռից, որովհետև վախերը շատ մեծ են։ Մեր վրանները լրիվ մաշված են։ Մենք անզոր ենք, չգիտենք ինչ անենք։ Միայն ես չեմ, դպրոցում գրեթե բոլորի վրանները մաշված են։ Պարզապես ասում ենք՝ Աստված թող գթա մեզ ձմռանը։ Ինչքան առաջ աղոթում էինք, որ անձրև գա, հիմա աղոթում ենք, որ անձրև չգա, որ դժվար չլինի»։

Սալեմի ընտանիքի նմանների համար օգնությունը պարզապես թիվ չէ, այլ կյանքի հույս։ Պաշտոնական հայտարարությունների և բնակիչների առօրյա փորձի միջև տարբերությունը ակնհայտ է՝ հատկապես ձմռան մոտենալուն զուգահեռ։

Միջազգային դիվանագիտություն և կայունության որոնում

Հումանիտար ճգնաժամի խորացման պայմաններում միջազգային դերակատարները քննարկում են իրենց հաջորդ քայլերը։ Թրամփի վարչակազմը շրջանառության մեջ է դրել ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի բանաձևի նախագիծ, որը նախատեսում է Գազայում միջազգային կայունացման ուժերի երկու տարվա մանդատ։ ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար Անտոնիո Գուտերեշը զգուշացրել է, որ նման ուժը պետք է ունենա «լիարժեք միջազգային օրինականություն»։ Կատարի դիվանագետ Մաջեդ ալ-Անսարին ընդգծում է, որ Գազան վտանգված է «ոչ պատերազմի, ոչ խաղաղության» վտանգավոր վիճակում հայտնվել։

Մինչդեռ Իսրայելը և Համասը փոխանակում են զոհվածների մարմինները․ այսօր վերադարձվել է 15 պաղեստինցու մարմին, իսկ ընդհանուր թիվը հրադադարի մեկնարկից հետո հասել է 285-ի։ Յուրաքանչյուր վերադարձված մարմին ընտանիքի համար դառնություն և փակման պահ է, բայց շատերի համար սպասումը դեռ շարունակվում է։

Իսրայել-ԱՄՆ հարաբերությունները, ըստ Բեդրոսյանի, շարունակում են մնալ ամուր, իսկ Նեթանյահուի և Թրամփի կապը՝ «աննախադեպ»։ Սակայն քննադատությունը շարունակում է աճել ինչպես միջազգային, այնպես էլ ներքին մակարդակներում, այդ թվում՝ Նյու Յորքի նոր քաղաքապետ Զոհրան Մամդանիի կողմից։

Մարդկային գինը․ հույսի և անորոշության միջեւ

Գազայում պատերազմի գինը միայն թվերով չի չափվում, այլ մարդկային ճակատագրերով՝ խեղված կյանքերով և անորոշ ապագայով։ Հրետակոծության պատճառով տարհանված ընտանիքները սպասում են ձմռանը՝ առանց պատշաճ ապաստարանի։ Իսրայելական ընտանիքները սպասում են իրենց հարազատների վերադարձին։ Օգնության շարասյուները հաշվում են, վիճարկում, երբեմն էլ՝ արգելափակում, մինչդեռ միջազգային բանաձևերը դեռևս նախագծի փուլում են։

«Մենք ապահով չենք զգում», — պատմում է The Guardian-ին Գազայի բնակիչներից մեկը, արտահայտելով շատերի զգացմունքները։ Սկզբնական ոգևորությունը հրադադարի նկատմամբ մարել է, այն փոխարինվել է անորոշությամբ և վախով՝ բռնությունների հնարավոր վերսկսման հանդեպ։

Ժամանակն անցնում է, իսկ ճնշումը մեծանում է բոլոր կողմերից։ Իսրայելի պաշտոնյաները պահանջում են անվտանգություն և պատանդների վերադարձ։ Պաղեստինյան ընտանիքները որոնում են ապաստարան և օգնություն։ Օգնության կազմակերպությունները պայքարում են ժամանակի դեմ, իսկ դիվանագետները փորձում են գտնել ընդհանուր լեզու։

Գազայի հրադադարի պատմությունը, իր էությամբ, դիմադրության պատմություն է՝ ընտանիքների, որոնք հույս են պահում հրետակոծության և քաղաքական անորոշության պայմաններում, և տարածաշրջանի, որտեղ խաղաղության խոստումները ամեն օր փորձության են ենթարկվում պատերազմի և դիվանագիտության իրականություններով։