Պայթյուններ Քաշմիրում՝ Հնդկաստանի և Պակիստանի հրադադարի համաձայնությունից ժամեր անց

Հրադադարի հայտարարություն լարվածության ֆոնին

Հնդկաստանը և Պակիստանը, որոնք ունեն միջուկային զենք և երկարատև հակամարտության պատմություն, շաբաթ օրը հայտարարել են հրադադարի մասին՝ օրեր տևած ռազմական լարվածությունից հետո։ Համաձայնությունը ձեռք է բերվել ԱՄՆ-ի միջնորդությամբ, որին մասնակցել են ավելի քան 30 երկրներ՝ նպատակ ունենալով նվազեցնել լարվածությունը։

Հրադադարը հաջորդեց երկու երկրների միջև փոխադարձ հարվածներին, որոնք սկսվեցին Հնդկաստանի կողմից Քաշմիրի Պահալգամ շրջանում տեղի ունեցած մահացու հարձակման պատասխանը։ Հարձակումը, որի արդյունքում զոհվեց 26 մարդ, Հնդկաստանը մեղադրել է Պակիստանին, ինչը Իսլամաբադը հերքել է։

Պայթյուններ՝ հրադադարի հայտարարությունից ժամեր անց

Չնայած համաձայնությանը, Քաշմիրում պայթյունների մասին հաղորդումներ տարածվեցին ընդամենը ժամեր անց։ Շրինագարում և Ջամմուում բնակիչները հաղորդել են ուժեղ պայթյունների և երկնքում լույսերի մասին, ինչը կասկածի տակ է դնում հրադադարի անհապաղ իրականացումը։

Հնդկաստանի արտաքին գործերի քարտուղար Վիկրամ Միսրին մեղադրել է Պակիստանին համաձայնությունը խախտելու մեջ՝ նշելով․ «Վերջին ժամերին եղել են համաձայնության կրկնվող խախտումներ։» Միսրին հավելել է, որ Հնդկաստանի զինված ուժերը պատասխանում են իրավիճակին համապատասխան։

Մինչդեռ Պակիստանը հերքել է մեղադրանքները։ Պակիստանի արտաքին գործերի նախարարության խոսնակը նշել է․ «Պակիստանը շարունակում է հավատարիմ մնալ հրադադարի հավատարմորեն իրականացմանը՝ չնայած որոշ տարածքներում Հնդկաստանի կողմից իրականացվող խախտումներին»։

Միջազգային միջնորդություն և ԱՄՆ-ի դերը

Հրադադարի մասին հայտարարությունը կատարել է ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը իր Truth Social հարթակում։ Թրամփը ընդգծել է ամերիկյան դիվանագիտության դերը երկու կողմերին բանակցությունների սեղանի շուրջ բերելու գործում։ Պակիստանի վարչապետ Շահբազ Շարիֆը հետագայում շնորհակալություն է հայտնել Թրամփին «խաղաղության համար վճռորոշ դերի» համար։

Չնայած ԱՄՆ-ի մասնակցության մանրամասները հստակ չեն, Հնդկաստանի և Պակիստանի պաշտոնյաները հաստատել են, որ համաձայնությունը ձեռք է բերվել երկու երկրների միջև ուղղակի հաղորդակցության միջոցով։ Սակայն ավելի քան 30 երկրների դիվանագիտական մասնակցությունը ընդգծում է գլոբալ մտահոգությունը լարվածության աճի վերաբերյալ։

Ռազմական էսկալացիա՝ հրադադարի նախօրեին

Վերջին լարվածությունը սկսվեց Հնդկաստանի կողմից Պակիստանում և Պակիստանի կողմից վերահսկվող Քաշմիրում ենթադրյալ ահաբեկչական ճամբարների ուղղությամբ հարվածներից։ Այս հարվածները պատասխան էին Պահալգամի հարձակմանը։ Ի պատասխան, Պակիստանը հրետանային և անօդաչու թռչող սարքերի հարվածներ հասցրեց Հնդկաստանի ռազմական բազաներին և քաղաքացիական տարածքներին։

Սահմանային փոխհրաձգությունների արդյունքում զոհեր և վնասներ են գրանցվել երկու կողմերում։ Հնդկաստանի պաշտպանության նախարարությունը հաղորդել է, որ իր հակաօդային պաշտպանության համակարգերը որսացել են մի քանի անօդաչու թռչող սարքեր, մինչդեռ Պակիստանը մեղադրել է Հնդկաստանին քաղաքացիական տարածքների թիրախավորման մեջ։

Առաջնորդների հայտարարությունները

Հնդկաստանի վարչապետ Նարենդրա Մոդին հրավիրել է բարձր մակարդակի հանդիպում պաշտպանության և արտաքին գործերի պաշտոնյաների հետ՝ քննարկելու իրավիճակը։ Հանդիպումից հետո Հնդկաստանի արտաքին գործերի քարտուղար Միսրին ընդգծել է, որ Հնդկաստանը կձեռնարկի բոլոր անհրաժեշտ միջոցները իր ինքնիշխանությունը պաշտպանելու համար։

Մյուս կողմից, Պակիստանի արտաքին գործերի նախարարը վերահաստատել է երկրի հավատարմությունը հրադադարին՝ կոչ անելով Հնդկաստանին խախտումները լուծել դիվանագիտական ուղիներով։ «Մենք հավատում ենք, որ հրադադարի անխափան իրականացման ցանկացած խնդիր պետք է լուծվի համապատասխան մակարդակներում հաղորդակցության միջոցով»,- հավելել է խոսնակը։

Քաշմիրում պայթյունները կասկածի տակ են դնում հրադադարի համաձայնագրի կայունությունը։ Երկու երկրներն էլ ունեն փխրուն զինադադարների պատմություն, որոնք հաճախ խախտվում են փոխադարձ անվստահության և մեղադրանքների պատճառով։

Չնայած միջազգային հանրությունը ողջունել է հրադադարը, դեռևս պարզ չէ՝ արդյոք համաձայնությունը կպահպանվի առաջիկա օրերին։ Վերլուծաբանները նշում են, որ երկարատև խաղաղության համար կարևոր կլինեն շարունակական երկխոսությունն ու վստահության ամրապնդման միջոցառումները։

Աղբյուր՝ BBC News, Reuters, AFP