Մոզամբիկը բախվում է կրկնակի ճգնաժամի՝ հետընտրական հուզումների և Կայծոն Չիդոյի ավերածությունների արդյունքում, ինչը երկիրը դրել է խիստ անորոշ վիճակում։ Քաղաքական անկայունությունը ծագել է հոկտեմբերյան ընտրություններից հետո, երբ նախագահական ընտրությունների արդյունքները ճանաչեցին Դանիել Չապոյի հաղթանակը։ Նրա հիմնական մրցակիցը՝ Վենանսիո Մոնդլայնը, մեղադրել է իշխող «Ֆրելիմո» կուսակցությանը լայնածավալ կեղծիքների մեջ՝ առաջացնելով բողոքի ալիքներ, որոնք վերածվել են բռնությունների՝ ավելի քան 110 զոհով։ Բողոքի ցույցերի թիրախում հայտնվել են «Ֆրելիմո»-ի գրասենյակները, ոստիկանության բաժանմունքները, բանկերը և գործարանները, ինչը մեծ ավերածությունների պատճառ է դարձել։
Ներկայումս ինքնակամ աքսորում գտնվող Մոնդլայնը հայտարարել է, որ հունվարի 15-ին կստանձնի նախագահի պաշտոնը՝ հակառակ Սահմանադրական դատարանի որոշմանը, որը հաստատել է Չապոյի հաղթանակը։ Մոնդլայնը, որը նախկինում եղել է «Ռենամո» կուսակցության անդամ, իր աջակցությունը ստացել է հատկապես երիտասարդ մոզամբիկցիներից, ովքեր դժգոհ են «Ֆրելիմո»-ի 49-ամյա կառավարմամբ։ Նրա հայտարարությունները խորացրել են քաղաքական լարվածությունը, քանի որ նա սոցիալական մեդիայի միջոցով շարունակում է կոչ անել խաղաղ ցույցերի՝ միաժամանակ քննադատելով բռնությունը։
Հուզումները խաթարել են երկրի մայրաքաղաք Մապուտուն՝ այն վերածելով «մահացած քաղաքի», որտեղ փակվել են գրեթե բոլոր գործարար օբյեկտները։ Բռնությունները խոչընդոտել են կարևոր ենթակառուցվածքների, այդ թվում՝ միջազգային օդանավակայանի հասանելիությունը՝ ավելացնելով երկարաժամկետ անկայունության ռիսկերը։ Տարածաշրջանային առաջնորդները, մասնավորապես հարևան Հարավաֆրիկյան Հանրապետությունից, կոչ են անում երկխոսության՝ քաղաքական ճգնաժամը լուծելու համար, ընդգծելով ընտրական գործընթացների թափանցիկության և կայունության անհրաժեշտությունը։
Քաղաքական անկայունությանը զուգահեռ՝ Մոզամբիկը տուժել է Կայծոն Չիդոյի ավերածություններից, որը հարվածել է երկրի հյուսիսային շրջաններին։ Կայծոնն առաջացրել է լուրջ ավերածություններ՝ առնվազն 120 զոհերով և ավելի քան 680,000 տուժածով։ Ավերվել կամ վնասվել է ավելի քան 140,000 տուն, իսկ ենթակառուցվածքները, ներառյալ դպրոցները և առողջապահական կենտրոնները, զգալի վնասներ են կրել։ Հումանիտար ճգնաժամը ծանրաբեռնել է տեղական ռեսուրսները՝ միջազգային կազմակերպություններին ստիպելով տրամադրել օգնություն տուժած համայնքներին։
Արժույթի միջազգային հիմնադրամը նշել է, որ քաղաքական անկայունության և բնական աղետի համակցված ազդեցությունը կարող է նվազեցնել Մոզամբիկի 2024 թվականի տնտեսական աճի կանխատեսումը, որը նախկինում գնահատվել էր 4.3%։ Բիզնես գործունեության դադարեցումը, առևտրային ուղիների խաթարումը և ենթակառուցվածքների ավերումը լուրջ մարտահրավերներ են ստեղծում վերականգնման համար։
Ընտրված նախագահ Դանիել Չապոն իր ցավակցությունն է հայտնել բողոքի ժամանակ զոհվածների ընտանիքներին և ընդգծել իր նվիրվածությունը ներառական կառավարմանը։ Նա կոչ է արել մոզամբիկցիներին միավորվել՝ անկախ էթնիկ կամ սոցիալական բաժանումներից, և խոստացել է առաջնահերթություն տալ ազգային հաշտեցմանը։ Այնուամենայնիվ, Չապոն չի արձագանքել Մոնդլայնի հայտարարությանը՝ ստանձնելու նախագահի պաշտոնը, ինչը լրացուցիչ անորոշություն է մտցնում արդեն իսկ բարդ քաղաքական իրավիճակում։
Միջազգային իրավապաշտպան կազմակերպությունները մտահոգություն են հայտնել անվտանգության ուժերի կողմից ուժի կիրառման կապակցությամբ՝ մեղադրելով նրանց բողոքի ակցիաների ժամանակ բազմաթիվ զոհերի պատճառ դառնալու մեջ։ Մոնդլայնի մեղադրանքները՝ ընտրական կեղծիքների վերաբերյալ, սրել են քննադատությունը Մոզամբիկի ընտրական գործընթացների նկատմամբ՝ հարցականի տակ դնելով ընտրությունների լեգիտիմությունը։
Կրկնակի ճգնաժամը ընդգծում է Մոզամբիկի խոցելիությունը քաղաքական և բնական աղետների ազդեցության նկատմամբ։ Այս մարտահրավերների լուծումը կպահանջի ինչպես երկրի ղեկավարության, այնպես էլ տարածաշրջանային դերակատարների և միջազգային հանրության համակարգված ջանքեր։ Մոտակա շաբաթները վճռորոշ կլինեն՝ պարզելու, թե արդյոք Մոզամբիկը կարող է հաղթահարել այս բարդ ժամանակաշրջանը՝ ուժեղացված ժողովրդավարական և կառավարման համակարգերով։
