Միջազգային քրեական դատարանի նախկին գլխավոր դատախազ Լուիս Մորենո Օկամպոն համոզված է, որ Լեռնային Ղարաբաղի հայ ժողովուրդը ունի իր հայրենիք վերադառնալու բոլոր հնարավորությունները։ Այս մասին նա հայտարարել է «Ընդդեմ ցեղասպանության հանցագործության» 5-րդ գլոբալ ֆորումի ընթացքում՝ հարցազրույց տալով «Արմենպրես»-ին։
Օկամպոն շեշտել է, որ հայերի վերադարձը Լեռնային Ղարաբաղ անտեսվել չի կարող և ընդգծել է պայքարի կարևորությունը: Նրա խոսքով, հայերը պարտվում են միայն այն ժամանակ, երբ դադարում են պայքարել: Ադրբեջանի կողմից Լեռնային Ղարաբաղում հայերի իրավունքների ճանաչումը հնարավորություն է ստեղծում շարունակելու ջանքերը վերադարձի իրավունքի վերականգնման համար։
Անդրադառնալով 2023 թվականին Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած իրադարձություններին, Օկամպոն նշել է, որ դրանք համապատասխանում են ցեղասպանության բոլոր հատկանիշներին։ Նա ընդգծել է, որ ցեղասպանությունը սահմանափակված չէ միայն զանգվածային սպանություններով: Լաչինի միջանցքի շրջափակումը, բնակչության զանգվածային փախուստը, ինչպես նաև հայերի նկատմամբ հոգեբանական վնասը և վախի մթնոլորտի ստեղծումը արտացոլում են ցեղասպանության գործիքակազմը։
Օկամպոն շեշտել է, որ այս իրադարձությունները պահանջում են միջազգային պաշտպանության միջոցներ և իրավունքների վերականգնում։
Նա նաև անդրադարձել է Հայոց ցեղասպանության պատմական հարցին՝ նկատելով, որ հայերը պայքարում են ոչ միայն արդարության, այլև հիշողության պահպանման համար: Ըստ Օկամպոյի, Հայաստանը աշխարհին ցույց է տալիս հիշողության պայքարի կարևորությունը:
Հարցին, թե արդյոք հնարավոր է, որ Թուրքիան ապագայում ճանաչի Հայոց ցեղասպանությունը, Օկամպոն ընդգծել է, որ այս հարցը կարելի է քննարկել երիտասարդ սերնդի ներգրավմամբ, որը տարբերվում է նախորդ սերունդներից։ Նա առաջարկել է բացատրական և ներգրավված մոտեցում՝ Թուրքիայի հետ երկխոսության հաստատման համար։
Վերջում Օկամպոն անդրադարձել է Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ ներկայիս իրավիճակին՝ շեշտելով Բաքվի բանտում պահվող 23 հայերի հարցի հրատապությունը։ Ըստ նրա, այդ անձանց պատանդ պահելու ուղերձն ուղղված է այն գաղափարին, որ հայերը չվերադառնան Լեռնային Ղարաբաղ։ Օկամպոն կոչ է արել միջազգային հանրությանը քայլեր ձեռնարկել այդ մարդկանց պաշտպանության և վերադարձի իրավունքի ապահովման համար։
ԽՈՐՀՈւՐԴ Է ՏՐՎՈւՄ ԿԱՐԴԱԼ
