Սիրիայում և համաշխարհային մակարդակով տեղի ունեցած պատերազմները, անկասկած, ահավոր են, սակայն դրանք կանխատեսել որպես Հայաստանի մոտալուտ վախճանի ազդանշան՝ միամիտ և սխալ մոտեցում է։ Նմանօրինակ կանխատեսումներ արվում էին նաև 2020 թվականի Արցախյան պատերազմի նախօրեին, բայց այդ իրադարձությունները տեղի ունեցան ոչ թե անխուսափելի ճակատագրի, այլ դիտավորյալ քաղաքական հաշվարկների պատճառով։ Կարևոր է իրավիճակները դիտարկել սառը գլուխով և իրատեսորեն՝ խուսափելով պարտվողական տրամադրություններից և անտեղի հուսահատությունից։
Ուժային բալանսների փոփոխությունը ոչ թե Հայաստանի վերջն է, այլ լարվածության աճ, որը պետք է դիտարկել որպես հնարավորություն՝ խորացնելով մեր երկրի դերը և ամրապնդելով դիրքերը։ Միջանցքի հարցը դեռևս չի հասել այն աստիճանի, որ կարողանա վտանգել Արցախի գոյությունը։ Դա պայմանավորված է նաև այն հանգամանքով, որ Արևմուտքը դժվար թե թույլ տա Հայաստանի կառավարությանը ամբողջովին ընկնել ռուսական ազդեցության տակ, ինչը կբերի նոր հանձնման ակտերի ստորագրման։ Միևնույն ժամանակ, միջազգային ազդեցիկ դերակատարները բազմիցս վերահաստատել են իրենց աջակցությունը Հայաստանի տարածքային ամբողջականությանը՝ տարբերելով այն Արցախի հարցից։
Թուրք-ադրբեջանական-ռուսական տանդեմը հիմնականում ձգտում է տնտեսական և ռազմավարական վերահսկողության։ Այս շրջանակներում Հայաստանը դիտարկվում է որպես կարևոր դիրքային հանգույց, սակայն գլոբալ խոշոր խաղացողները խոչընդոտում են այս նախաձեռնություններին՝ պահպանելով տարածաշրջանի տնտեսական ու քաղաքական հավասարակշռությունը։
Վրաստանի օրինակը ևս նման է։ Ռուսաստանի ազդեցության տակ գործող վրացական կառավարությունը ձգտում է արգելակել Ասիա-Եվրոպա նոր ճանապարհի զարգացումը, որը նաև Հայաստանի համար կենսական նշանակություն ունեցող Հյուսիս-Հարավի ուղին է։ Այնուամենայնիվ, Ռուսաստանի շարունակական կորուստները տարածաշրջաններում վկայում են այն մասին, որ Վրաստանը մոտ ապագայում կարող է ազատվել խամաճիկային կառավարությունից։
Հայաստանում ևս նկատվում են ռուսական ազդեցությունը խորացնելու փորձեր, սակայն ներքին քաղաքական լանդշաֆտը չի տրամադրում ուժեղ դիրքեր այդ ջանքերին։ Ո՛չ ընդդիմությունը, ո՛չ էլ գործող իշխանությունը չունեն բավարար կարողություններ՝ իրավիճակը արմատապես փոխելու համար։ Սա ստեղծում է մի հավասարակշռված, բայց խոցելի միջավայր, որտեղ իրավիճակի փոփոխությունները կախված են արտաքին ու ներքին դինամիկաներից։
Տարածաշրջանային այս զարգացումները շեշտադրում են, որ Հայաստանը պետք է խորապես հասկանա իր ռազմավարական դերը և ճկունությամբ արձագանքի։ Համաշխարհային ու տարածաշրջանային ուժերի գործողությունների տրամաբանությունը բացահայտելով՝ Հայաստանը կարող է իր դիրքորոշումը վերածել առավելության՝ պաշտպանելով ազգային շահերը և ամրապնդելով իր ապագան։
ԽՈՐՀՈւՐԴ Է ՏՐՎՈւՄ ԿԱՐԴԱԼ
