Արագ ընթերցում․
2025 թվականի սկզբից SpaceX-ի Starlink ծառայությունն արդեն հասանելի է Հայաստանում՝ ապահովելով բարձր արագությամբ, ցածր ուշացմամբ արբանյակային ինտերնետ երկրի բոլոր անկյուններում։ Երկարաժամկետ բանակցություններից, լիցենզավորումից և ենթակառուցվածքային աշխատանքներից հետո, այժմ հնարավոր է պատվիրել Starlink սարքավորումը և օգտվել ինտերնետ կապից նույնիսկ հեռավոր գյուղերում։ Ստորև՝ ամբողջական վերլուծություն՝ ինչպես Starlink-ը հասավ Հայաստան, ինչ է առաջարկում, ինչ տեխնոլոգիաներով է աշխատում և ինչ դեր կարող է ունենալ Հայաստանի թվային ապագայի ձևավորման մեջ։
Ինչպե՞ս Starlink-ը դարձավ իրականություն Հայաստանում
Starlink-ի մուտքը Հայաստան սկսվեց դեռևս 2022 թվականին, երբ SpaceX-ը հայտարարեց գլոբալ ընդլայնման ծրագրերի մասին։ Հայաստանը՝ իր լեռնային տեղանքով և բազմաթիվ դժվարամատչելի գյուղերով, դասվում էր այն երկրների շարքում, որտեղ ավանդական ինտերնետ կապը հաճախ հասանելի չէ։
2023-ին սկսվեցին խորացված բանակցություններ Հայաստանի կառավարության հետ, սակայն լիցենզավորման, հաճախականությունների բաշխման և տեղական օրենքների պահանջները դանդաղեցնում էին գործընթացը։
Բեկումնային փուլը եկավ 2024 թվականին, երբ Հայաստանի Բարձր տեխնոլոգիաների արդյունաբերության նախարարությունը համագործակցեց SpaceX-ի հետ՝ կարգավորելու իրավական և տեխնիկական հարցերը։ 2024-ի դեկտեմբերի 19-ին, ըստ Forbes-ի հրապարակման՝ հայկական կառավարությունը թույլատրեց․
- STARLINK AM ՍՊԸ-ին տրամադրել հանրային էլեկտրոնային հաղորդակցության ցանցի շահագործման լիցենզիա,
- Հաստատել ռադիոհաճախականությունների օգտագործման թույլտվություն՝ Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովի կողմից։
2025 թվականի սկզբին պաշտոնապես հայտարարվեց Starlink-ի գործարկումը Հայաստանում։ Մինչև Էլոն Մասկը ֆիզիկապես չէր մասնակցում բացման արարողությանը, նրա ուղերձը փոխանցեց ամերիկահայ ձեռնարկատեր Ռազմիկ Հովաղիմյանը, ընդգծելով համագործակցության հնարավորությունները Հայաստանի տեխնոլոգիական ոլորտում։
Որոնք էին իրականացման փուլերը
Starlink-ի գործարկման համար Հայաստանում իրականացվել են մի շարք քայլեր․
Կառավարական համագործակցություն
Բարձր տեխնոլոգիաների նախարարությունը համակարգեց իրավական ընթացակարգերը, ապահովեց հաճախականությունների թույլտվությունները և ինտեգրումը ազգային ենթակառուցվածքներին։
Երկրային կայանների տեղադրում
SpaceX-ը տեղադրեց երկրային փոխանցիչ կայաններ՝ որոնք ապահովում են կապը Starlink-ի ցածր ուղեծրով արբանյակների և համացանցային միջուկային ենթակառուցվածքի միջև։
Տեստավորման փուլ
Starlink-ը նախքան բացումը իրականացրեց արագության, ուշացման և կայունության փորձարկումներ Հայաստանի տարբեր տարածաշրջաններում՝ ներառյալ լեռնային և հեռավոր շրջանները։
Նախնական պատվերներ
Հայաստանցի օգտատերերը հնարավորություն ստացան նախապես պատվիրել Starlink սարքավորումը՝ «առաջինն է ստանում» սկզբունքով։ Գործում է 30-օրյա փորձաշրջան, պարտադիր է նույնականացման փաստաթուղթ ներկայացնել պատվերի անունով։
Ինչ է առաջարկում Starlink-ը Հայաստանում
Starlink-ը նախատեսված է ապահովելու արագ և վստահելի ինտերնետ կապ, հատկապես այն վայրերում, որտեղ մալուխային կապը բացակայում է։
Ազգային ծածկույթ
Ծառայությունն արդեն հասանելի է Հայաստանի ողջ տարածքում՝ ներառյալ հեռավոր գյուղերը, լեռնային մարզերը՝ Սյունիք, Լոռի, Տավուշ։
Արագություն և ուշացում
- Ներբեռնումի արագություն․ 25-ից 220 Մբիթ/վ
- Վերբեռնում․ 5-ից 20 Մբիթ/վ
- Ուշացում․ 25-ից 60 միլիվայրկյան (հարմար տեսազանգերի, խաղերի համար)
Բաժանորդագրային փաթեթներ
| Ծառայություն | Ամսական վճար (AMD) | Բնութագիր |
|---|---|---|
| Residential Lite | 18,000 | Անսահմանափակ տվյալներ, բայց նվազած առաջնահերթությամբ |
| Residential | 24,000 | Ավելի բարձր արագություն, առաջնահերթ տվյալներ |
Առաջին ամսվա վճարը գանձվում է ակտիվացումից հետո կամ առաքումից 30 օր անց։
Տեխնիկական և տեխնոլոգիական մանրամասներ
Starlink-ի հիմնական առավելությունն այն է, որ այն հիմնված է ցածր ուղեծրի արբանյակների վրա (LEO)՝ ~550 կմ բարձրությամբ, ի տարբերություն ավանդական (geostationary) արբանյակների, որոնք գտնվում են 36,000 կմ բարձրության վրա։
Արբանյակային ցանց
- Գործող արբանյակներ (2025)․ >5,000
- Հասցեագրված ամբողջական քանակ․ մինչև 12,000 և նույնիսկ 40,000 ապագայում
- Ուղեծիր․ ցածր, շարժական, հարմարավետ սերվիս
Հաճախականություններ
- Ka և Ku գոտիներում, պահանջում են տեղական թույլտվություն (Հայաստանում ստացված է)
Օգտագործողի սարքավորում
Բոլոր բաժանորդներն ստանում են Starlink Standard Kit՝ ներառյալ․
- Ինքնալայնվող արբանյակային ափսե
- Wi-Fi երթուղիչ
- 15 մետր մալուխ
- Տեղադրման հիմք
Լրացուցիչ սարքեր (ըստ ցանկության)
| Սարք | Գին (AMD) | Նպատակ |
|---|---|---|
| Տանիքի հենակետ (Pivot) | 24,000 | Թեք տանիքների համար |
| Պատի մոնտաժային հավաքածու | 22,000 | Արտաքին պատին ամրացնելու համար |
| Խողովակի ադապտեր | 11,000 | Գոյություն ունեցող մետաղական ձողերին |
| 45մ մալուխ | 39,000 | Երկար տարածության տեղադրման համար |
Ով կարող է ձեռք բերել Starlink-ը
Starlink-ը հասանելի է բոլորի համար՝ առանց խտրականության։
Ֆիզիկական անձինք
Տան ինտերնետ, հատկապես հեռավոր բնակավայրերում։
Բիզնեսներ
Ստարտափներ, գրասենյակներ, գյուղատնտեսական տնտեսություններ։
Կառավարական ու հասարակական կազմակերպություններ
Կրթական, առողջապահական, արտակարգ իրավիճակների արձագանքման նպատակներով։
📎 Պատվերի ժամանակ անհրաժեշտ է ներկայացնել նույնականացման փաստաթուղթ՝ համընկնող անունով։
Ինչպես է աշխատում Starlink-ը
- Տեղադրում արբանյակային ափսեն՝ բաց տարածքում։
- Ափսեն կապվում է արբանյակին, որը տվյալներն ուղարկում է երկրի կայան և այնուհետև՝ համացանց։
- Տվյալների փոխանակումը կատարվում է երկկողմանի՝ ցածր ուշացմամբ։
- Անձնական կառավարում՝ Starlink հավելվածի միջոցով։
Որքա՞ն արժե ծառայությունը Հայաստանում
Մեկանգամյա վճարում
| Բաղադրիչ | Գին (AMD) |
|---|---|
| Սարքավորման փաթեթ | 156,000 |
| Առաքում և փաթեթավորում | 39,000 |
| Ընդհանուր վճար առաջին օրը | 195,000 |
Ամսական բաժանորդագրություն
- Residential Lite՝ 18,000 դրամ
- Residential՝ 24,000 դրամ
→ Պայմանագիր չկա, 30 օր փորձաշրջան։
Ինչ է սպասվում ապագայում
Տեղական ենթակառուցվածքների զարգացում
Նոր երկրի կայանների տեղադրումը կնվազեցնի ուշացումը։
Նոր սերնդի արբանյակներ
Starlink արդեն օգտագործում է V2 Mini արբանյակներ՝ բարձր թողունակությամբ։
Տնտեսական ազդեցություն
- Հնարավորություն է ստեղծում հեռավար աշխատանքի, էլեկտրոնային կրթության, գյուղատնտեսական մոնիթորինգի, արտակարգ կապի համար։
- Տեղական ստարտափների աճ։
- Տարածքային ինտեգրում՝ որպես կապի այլընտրանքային միջոց։
Սարքավորման ցուցանիշներ և կատարողական
| Ցուցանիշ | Արժեք |
|---|---|
| Ներբեռնում | 25–220 Mbps |
| Վերբեռնում | 5–20 Mbps |
| Ուշացում | 25–60 մս |
| Էլ. սպառում | ~50–75 վտ |
| Ծածկույթ | Ընդհանուր՝ Հայաստանի ողջ տարածք |
| Տեղադրում | Ինքնուրույն, կամ լրացուցիչ սարքերով |
| Կառավարում | Հավելվածով, ծանուցումներով |
Եզրակացություն
Starlink-ի մուտքը Հայաստան իրականացնում է թվային հավասարության կարեւոր քայլ։
Բարձր արագությամբ, մատչելի բաժանորդագրությամբ և երկրի ծայրամասերն ընդգրկող ծածկույթով՝ Starlink-ը նոր էջ է բացում Հայաստանի կապի և տեխնոլոգիական ոլորտում։
Հեռավոր գյուղերի ուսուցիչներից մինչև Երևանում աշխատող ստարտափներ՝ բոլորը հիմա ունեն հավասար հնարավորություն միանալու համաշխարհային ցանցին՝ անկախ գտնվելու վայրից։
Աղբյուրներ՝
- Starlink պաշտոնական կայք
- Forbes, Դեկտեմբեր 2024
- Հայաստանի Բարձր տեխնոլոգիաների արդյունաբերության նախարարություն
- Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողով
- Starlink հավելված և տեղադրման ուղեցույցներ