Հայաստանը ձեռնամուխ է լինում առողջապահական համակարգի խոշոր բարեփոխման՝ ստեղծելով Առողջության պետական ապահովագրության հիմնադրամ։ Այս նախաձեռնությունը, որի հիմքում ընկած են e-draft.am կայքում հրապարակված իրավական ակտի նախագծերը, նպատակ ունի բարելավել առողջապահական ծառայությունների արդյունավետությունը, հասանելիությունը և հաշվետվողականությունը։ Հիմնադրամը դիտարկվում է որպես կարևոր քայլ համընդհանուր առողջապահական ծածկույթի (ՀԱԾ) ներդրման գործընթացի արագացման և բարելավման համար։ Բարեփոխումը համահունչ է Հայաստանի զարգացման ռազմավարական փաստաթղթերին, ներառյալ «Հայաստանի վերափոխման ռազմավարություն 2050»-ը և կառավարության 2021-2026թթ. ծրագիրը, ինչպես նաև 2023-2026թթ. Առողջապահական համակարգի ռազմավարությունը, ընդգծելով նախաձեռնության ռազմավարական կարևորությունը երկրի համար։
Առողջապահական համակարգի բարեփոխումների նոր փուլ. Հիմնադրամի ստեղծման նպատակները և հեռանկարները։
Առողջության պետական ապահովագրության հիմնադրամի ստեղծումը նախաձեռնվել է Հայաստանում համընդհանուր առողջապահական ծածկույթին հասնելու ռազմավարական նպատակով։ Հիմնադրամի հիմնական նպատակներն են համընդհանուր առողջության ապահովագրության ներդրման գործընթացի ապահովումը, անհրաժեշտ ընթացակարգերի մշակումն ու փորձարկումը, համապատասխան կառուցվածքային բաղադրիչների ստեղծումը, որակյալ անձնակազմի ներգրավումն ու կարողությունների զարգացումը, ինչպես նաև համակարգի անխափան անցման համար անհրաժեշտ էլեկտրոնային գործիքների նախապատրաստումը։ Հիմնադրամը կոչված է դառնալու առողջապահական համակարգի կառավարման բարեփոխումների առանցքային գործիք՝ ուղղված ավելի արդյունավետ, թափանցիկ և հաշվետու համակարգի ստեղծմանը, որը կծառայի Հայաստանի բոլոր քաղաքացիների կարիքներին։
Արդյունավետություն և հաշվետվողականություն. Ինչո՞ւ է փոխարինվում Պետական առողջապահական գործակալությունը։
Հիմնադրամի ստեղծման հիմնավորումներից մեկը գործող Պետական առողջապահական գործակալության (ՊԱԳ) արդիականացման անհրաժեշտությունն է։ Նախագծով առաջարկվում է դադարեցնել ՀՀ առողջապահության նախարարության կառուցվածքում գործող ՊԱԳ-ի գործունեությունը՝ այն համարելով հնացած կառույց, որը չի ենթարկվել համակարգային բարեփոխումների՝ չնայած ֆինանսական հոսքերի ավելացմանը և նոր գործիքակազմերի ներդրմանը։ Փաստաթղթում նշվում է, որ ՊԱԳ-ի արդյունավետությունը համակարգային կարգով չի վերլուծվել, ինչը հանգեցրել է կառավարման անարդյունավետության և հաշվետվողականության խնդիրների։ Հիմնադրամը նախատեսվում է ստեղծել «Հիմնադրամների մասին» օրենքի համաձայն, ինչը ենթադրում է կառավարման ավելի ճկուն և արդյունավետ մեխանիզմների ներդրում, ինչպես նաև ֆինանսական միջոցների օգտագործման թափանցիկության ապահովում։
Համընդհանուր ծածկույթի ապահովում. Ինչպե՞ս է Հիմնադրամը նպաստելու համընդհանուր առողջապահության ներդրմանը։
Առողջության պետական ապահովագրության հիմնադրամը նախատեսվում է դարձնել համընդհանուր առողջապահության ապահովման հիմնական գործիքը Հայաստանում։ Հիմնադրամը պետք է մշակի և ներդնի համապարփակ առողջապահական փաթեթներ, որոնք հասանելի կլինեն բնակչության բոլոր խավերին՝ անկախ սոցիալական կարգավիճակից և եկամտի մակարդակից։ Սա ենթադրում է բժշկական ծառայությունների լայն շրջանակի ապահովում, ներառյալ առաջնային օղակի, մասնագիտացված և հիվանդանոցային բուժումը, ինչպես նաև դեղորայքային ապահովումը։ Հիմնադրամը նաև պետք է զբաղվի բնակչության իրազեկման և կրթման աշխատանքներով՝ նպաստելով առողջապահական ծառայությունների գրագետ օգտագործմանը և կանխարգելիչ միջոցառումների կարևորության գիտակցմանը։
Ֆինանսական ներդրումներ և սպասվող արդյունքներ. Ինչքա՞ն կարժենա բարեփոխումը և ի՞նչ արդյունքներ են ակնկալվում։
Հիմնադրամի ստեղծումը պահանջելու է որոշակի ֆինանսական ներդրումներ, որոնք ներառում են շենքային պայմանների բարելավում, ՏՏ ենթակառուցվածքների ստեղծում, անձնակազմի աշխատավարձեր և ապահովագրական վկայականների տպագրություն։ Ընդհանուր ծախսերը գնահատվում են հարյուրավոր միլիոնավոր դրամներ, սակայն նախատեսվում է, որ ծախսերի մի մասը կփոխհատուցվի պետական գործակալության ծախսերի կրճատման հաշվին։ Բարեփոխման իրականացման արդյունքում ակնկալվում է առողջապահական համակարգի բնականոն գործունեության լրացուցիչ երաշխիքների ստեղծում, պետական ֆինանսավորմամբ առողջապահական ծրագրերի կայունության և արդյունավետության բարձրացում, ինչպես նաև առողջապահական բարեփոխումների պատշաճ իրականացման նախադրյալների ապահովում։ Վերջնական արդյունքում, բարեփոխումը պետք է բարելավի պետական պատվերի շրջանակներում բժշկական օգնություն ստացող քաղաքացիներին մատուցվող ծառայությունների որակը։
Հիմնական խնդիրներ և առաջիկա քայլեր. Ի՞նչ խնդիրներ պետք է լուծվեն հիմնադրման գործընթացում։
Հիմնադրամի ստեղծման գործընթացը ներառում է մի շարք կարևոր խնդիրներ, որոնք պետք է լուծվեն առաջիկա ամիսների ընթացքում։ Դրանց թվում են հիմնադրամի պետական գրանցումը, Հիմնադրամին անհատույց և անժամկետ օգտագործման հանձնվող գույքի ցանկի ներկայացումը, հոգաբարձուների խորհրդի կազմի հաստատումը վարչապետի կողմից, ինչպես նաև գույքի անհատույց օգտագործման հանձնման վերաբերյալ կառավարության որոշման նախագծի ներկայացումը։ Այս խնդիրների հաջող լուծումը կարևոր նշանակություն կունենա Հիմնադրամի արագ և արդյունավետ գործարկման համար, ինչը իր հերթին կնպաստի համընդհանուր առողջապահության ծրագրի հաջող իրականացմանը Հայաստանում։