Թրամփի՝ Զելենսկուն ուղղված մեղադրանքները արևմտյան դաշնակիցների քննադատության ներքո. Ուկրաինայի ժողովրդավարական լեգիտիմության հարցը պատմական հեռանկարում
ԱՄՆ նախկին նախագահ Դոնալդ Թրամփի վերջին հայտարարությունները, որոնք կասկածի տակ են դնում Ուկրաինայի նախագահ Վլադիմիր Զելենսկու լեգիտիմությունը, լայն արձագանք են գտել արևմտյան քաղաքական շրջանակներում։ Թրամփի՝ Զելենսկուն «բռնապետ» որակելը և Ուկրաինայում ընտրությունների անցկացման անհրաժեշտության մասին պնդումները վրդմունք են առաջացրել ինչպես Ուկրաինայում, այնպես էլ նրա եվրոպացի դաշնակիցների շրջանում։ Արևմտյան առաջնորդները միասնական են իրենց աջակցության մեջ՝ ընդգծելով Զելենսկու ժողովրդավարական լեգիտիմությունը և Ուկրաինայի դիմադրությունը ռուսական ագրեսիային։
Արևմտյան առաջնորդների միասնական աջակցությունը Զելենսկուն. Քննադատություն Թրամփի հայտարարությունների հասցեին
Գերմանիայի կանցլեր Օլաֆ Շոլցը Spiegel-ին տված հարցազրույցում կտրուկ քննադատել է Թրամփի մեղադրանքները՝ դրանք որակելով «սխալ և վտանգավոր»։ Շոլցը ընդգծել է, որ Զելենսկին Ուկրաինայի կողմից ընտրված լեգիտիմ ղեկավար է, և պատերազմի պայմաններում ընտրությունների չեղարկումը համապատասխանում է Ուկրաինայի օրենսդրությանը։ Նորվեգիայի վարչապետ Յոնաս Գահր Ստյորեն նույնպես իր զարմանքն է հայտնել՝ Թրամփի մեղադրանքները համարելով «անարդար»՝ հաշվի առնելով Զելենսկու ժողովրդական ընտրությունը և Ուկրաինայի ներգրավվածությունը պատերազմի մեջ։
Գերմանիայի փոխկանցլեր Ռոբերտ Հաբեկը Թրամփի հայտարարությունները որակել է «ցնցող» և «իրականության աննախադեպ խեղաթյուրում»՝ ընդգծելով, որ ճշմարտությունն այն է, որ Պուտինն է բռնապետ, ով ներխուժել է ժողովրդավարական Ուկրաինա։ Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնը հայտարարել է Ուկրաինային Ֆրանսիայի և նրա գործընկերների լիակատար աջակցության մասին՝ ընդգծելով Եվրոպայում խաղաղության և անվտանգության ապահովման պատասխանատվությունը։ Չեխիայի նախագահ Պետր Պավելը Թրամփի մեղադրանքները որակել է «մեծ ցինիզմ»՝ հարցադրում անելով, թե ինչպես կարելի է ընտրություններ անցկացնել օկուպացված տարածքներում և ամենօրյա գնդակոծությունների պայմաններում։
Լեհաստանի արտգործնախարար Ռադոսլավ Սիկորսկին նշել է, որ ընտրությունների հարցը Ուկրաինայի Սահմանադրության ներքին խնդիրն է, սակայն եթե Ռուսաստանը պնդում է ժողովրդավարական մանդատի անհրաժեշտությունը բանակցություններում, ապա նման սկզբունքը պետք է տարածվի նաև Ռուսաստանի վրա։ Բրիտանական Պահպանողական կուսակցության առաջնորդ Քամի Բադենոխը հերքել է Զելենսկուն բռնապետ անվանելը՝ նրան համարելով Ուկրաինայի ժողովրդավարական ճանապարհով ընտրված առաջնորդ, ով դիմակայում է Պուտինի ագրեսիային։ Եվրախորհրդարանի ֆրանսիացի պատգամավոր Նատալի Լուազոն նշել է, որ Թրամփի հայտարարությունները նվաստացնում են ԱՄՆ-ին և մատնանշել է Թրամփի երկակի ստանդարտները՝ Պուտինին բռնապետ չանվանելու հարցում։
Ամերիկացի սենատոր Ադամ Շիֆը Թրամփի դիրքորոշումը որակել է «ստոր հանդարտեցում ռուս բռնապետին»՝ այն համեմատելով Չեխոսլովակիայի դավաճանության հետ։ Բրիտանացի պատգամավոր Թոմ Թուգենդհաթը հակադարձել է Թրամփին՝ ընդգծելով ռուսական ագրեսիայի փաստը, Ուկրաինային արևմտյան աջակցությունը և Զելենսկու լեգիտիմությունը՝ նրան համեմատելով Չերչիլի հետ պատերազմի ժամանակ ղեկավարելու համատեքստում։
Քննադատություն Թրամփի հայտարարություններին սեփական կուսակիցների և նախկին թիմի անդամների կողմից
Թրամփի հայտարարությունները քննադատության են ենթարկվել նաև իր սեփական կուսակիցների կողմից։ ԱՄՆ հանրապետական կոնգրեսական Մայք Լոուլերը Պուտինին անվանել է «ստոր բռնապետ և ավազակ» և քննադատել Թրամփի դիրքորոշումը՝ ընդգծելով Ուկրաինայի ժողովրդավարական ընտրությունների անհրաժեշտությունը, բայց նաև զգուշացնելով Ռուսաստանի կողմից Ուկրաինայում խամաճիկային ռեժիմ հաստատելու փորձերի դեմ։
Թրամփի նախկին թիմի անդամներից ԱՄՆ նախկին փոխնախագահ Մայք Փենսը նույնպես դատապարտել է Թրամփի հարձակումները Զելենսկու և Ուկրաինայի վրա՝ ընդգծելով Ռուսաստանի պատասխանատվությունը պատերազմի համար և կոչ անելով խաղաղության ճանապարհը կառուցել ճշմարտության հիման վրա։ Ջոն Բոլթոնը՝ Թրամփի ազգային անվտանգության հարցերով նախկին խորհրդականը, Թրամփի արտահայտությունները որակել է «ամենախայտառակներից»՝ ընդգծելով Ուկրաինային ԱՄՆ աջակցության կարևորությունը՝ որպես սեփական ուժի և ազդեցության արտահայտում։
Ժողովրդավարության և լեգիտիմության հարցը պատերազմի պայմաններում. Պատմական զուգահեռներ
Զելենսկու լեգիտիմության հարցը, որը բարձրացվել է Թրամփի կողմից, արտացոլում է ժողովրդավարության և լեգիտիմության բարդ փոխհարաբերությունները պատերազմի և արտակարգ իրավիճակների պայմաններում։ Պատմական համատեքստում, բազմաթիվ ժողովրդավարական պետություններ բախվել են նմանատիպ մարտահրավերների։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին Մեծ Բրիտանիայում և այլ դաշնակից երկրներում նույնպես հետաձգվել են պարբերական ընտրությունները՝ ազգային անվտանգության նկատառումներից ելնելով։ Ուինսթոն Չերչիլի գլխավորած կառավարությունը, ինչպես և Զելենսկու կառավարությունը այսօր, լայն աջակցություն էր վայելում և ճանաչվում էր որպես լեգիտիմ իշխանություն՝ չնայած ընտրությունների հետաձգմանը։
Այս պատմական զուգահեռները ցույց են տալիս, որ պատերազմի պայմաններում ժողովրդավարական լեգիտիմությունը պետք է դիտարկել ոչ միայն ընտրական գործընթացների ձևական պահպանման, այլև ազգային միասնության, արտաքին ագրեսիային դիմակայելու և հասարակության վստահությունը վայելելու համատեքստում։ Արևմտյան քաղաքական գործիչների կողմից Զելենսկու աջակցությունը և Թրամփի հայտարարությունների քննադատությունը արտացոլում են այս ավելի լայն ընկալումը ժողովրդավարական լեգիտիմության վերաբերյալ։
Քաղաքական և միջազգային թեմաներով ավելի մանրամասն վերլուծական նյութերին ծանոթանալու համար այցելեք Azat TV-ի Աշխարհ և Քաղաքականություն բաժինները։
