Հայաստանի Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովը (ՀԾԿՀ) հայտարարեց, որ 2025 թվականին սպառողների համար էլեկտրաէներգիայի սակագները կմնան անփոփոխ։ Որոշումն ընդունվել է «Հայաստանի էլեկտրական ցանցեր» ՓԲԸ-ի (ՀԷՑ) ներկայացրած տվյալների մանրակրկիտ վերլուծության արդյունքում, ինչը վկայում է սակագների վերանայման անհրաժեշտության բացակայության մասին։ Այս որոշումը նպատակ ունի ապահովել ֆինանսական կայունություն սպառողների համար։
Թեև այս հայտարարությունը կարող է համարվել դրական քայլ, գործընթացի թափանցիկության պակասը հարցեր է առաջացնում հաշվետվողականության և արդարության վերաբերյալ։ ՀԾԿՀ-ն նշել է, որ ՀԷՑ-ի ներկայացրած ծախսերն ու եկամուտները մանրակրկիտ ուսումնասիրվել են, սակայն վերլուծության մանրամասները և հիմքերը հասանելի չեն լայն հանրությանը։ Սա խաթարում է սպառողների վստահությունը՝ կասկածի տակ դնելով ներկայացված տվյալների ճշգրտությունը։ Թափանցիկության բացակայությունը սահմանափակում է հանրային վերահսկողությունը և նվազեցնում է որոշումների հանդեպ վստահությունը։
Հանձնաժողովը սահմանել է նաև 2025 թվականի փետրվարի 1-ից ուժի մեջ մտնող նոր սակագներ՝ էներգետիկ համակարգի խոշոր արտադրողների և ծառայություններ մատուցողների համար։ Այս որոշումները վերաբերում են էներգետիկ շուկայի ոչ մրցակցային հատվածին և միտված են կարգավորել այդ ոլորտի կայունությունը։ Սակայն հարց է առաջանում՝ արդյո՞ք պետությունը գնահատել է սակագների իջեցման կամ ծախսերի օպտիմալացման այլընտրանքային հնարավորությունները, որոնք կարող էին առավել նպաստել սպառողների ֆինանսական բեռի թեթևացմանը։
Սպառողների վստահությունն ուղղակիորեն կախված է բաց հաղորդակցությունից և հաշվետվողականությունից։ Չնայած սակագների անփոփոխ մնալը կարող է ընկալվել որպես դրական քայլ, հանրային լսումների բացակայությունը և գործընթացի մանրամասների չհրապարակումը հարցականի տակ են դնում որոշման ամբողջական հիմնավորումը։ ՀԾԿՀ-ն պետք է ներկայացնի ՀԷՑ-ի հայտի բոլոր մանրամասները, ներառյալ ծախսերի և եկամուտների բաժանումը, ինչպես նաև վերլուծության տվյալները, որոնք հիմնավորում են սակագների անփոփոխությունը։
Էլեկտրաէներգիայի սակագների կարգավորումը ոչ միայն տնտեսական, այլև սոցիալական կարևորության խնդիր է, որը պահանջում է թափանցիկ և հաշվետու մոտեցում։ ՀԾԿՀ-ի ներկայիս որոշումը, թեև կարող է կարճաժամկետ բավարարվածություն ապահովել, երկարաժամկետ հեռանկարում պահանջում է առավել թափանցիկություն և հանրային ներգրավվածություն։ Այս գործընթացի բարելավումը կխթանի հանրային վստահությունը և կաջակցի ինչպես սպառողների, այնպես էլ էներգետիկ համակարգի կայուն զարգացմանը։
Հայաստանում էներգետիկ համակարգի զարգացումը պահանջում է համատեղ ջանքեր և բաց փոխգործակցություն։ Սպառողները իրավունք ունեն պահանջելու թափանցիկություն և վերահսկողություն՝ ապահովելու արդարություն և կայունություն բոլոր շահագրգիռ կողմերի համար։ ՀԾԿՀ-ն պետք է մշակի քաղաքականություն, որը կարտացոլի այս սկզբունքները՝ էներգետիկ համակարգը դարձնելով ավելի արդար և արդյունավետ։
