ԵՄ-ն Ներկայացրեց €150 Միլիարդ Պաշտպանական Ծրագիրը՝ Ուկրաինային ԱՄՆ Օգնության Անորոշության Ֆոնին
Եվրոպական հանձնաժողովի նախագահ Ուրսուլա ֆոն դեր Լյայենը երեքշաբթի օրը ներկայացրեց 150 միլիարդ եվրոյի համապարփակ պաշտպանական ծրագիր, որը նշանավորում է Եվրոպական միության հանձնառությունը՝ ամրապնդելու իր անվտանգությունը և մեծացնելու աջակցությունը Ուկրաինային: «ReArm Europe» ծրագիրը հայտնվում է Ուկրաինային ԱՄՆ ռազմական օգնության ապագայի շուրջ անորոշության պայմաններում՝ ԱՄՆ նախկին նախագահ Դոնալդ Թրամփի կողմից օգնության դադարեցման մասին հաղորդագրություններից հետո:
ReArm Europe. 150 Միլիարդ Եվրո Ներդրում ԵՄ Պաշտպանական Կարողությունների Ամրապնդման Համար
Բրյուսելում ներկայացված ReArm Europe ծրագիրը, ինչպես նկարագրել է Ուրսուլա ֆոն դեր Լյայենը, նպատակ ունի ցույց տալ ԵՄ պատրաստակամությունը ստանձնելու ավելի մեծ պատասխանատվություն իր պաշտպանության և անվտանգության համար՝ միաժամանակ մեծացնելով օգնությունը Ուկրաինային: Լրագրողների հետ զրույցում ֆոն դեր Լյայենը ընդգծել է իրավիճակի հրատապությունը՝ նշելով. «Մենք ապրում ենք վերազինման դարաշրջանում: Եվ Եվրոպան պատրաստ է զգալիորեն ավելացնել իր պաշտպանական ծախսերը՝ արձագանքելու գործելու հրատապ անհրաժեշտությանը և աջակցելու Ուկրաինային, ինչպես նաև… ստանձնելու շատ ավելի մեծ պատասխանատվություն մեր սեփական եվրոպական անվտանգության համար»։
Ծրագրի հիմնաքարը նոր 150 միլիարդ եվրոյի հիմնադրամն է, որը նախատեսված է ԵՄ անդամ պետություններին պաշտպանական ներդրումների համար վարկեր տրամադրելու համար: Այս ներդրումները ռազմավարականորեն ուղղված են կարևոր ոլորտներին, ներառյալ հակաօդային և հրթիռային պաշտպանության համակարգերը, հրետանային, հրթիռային, զինամթերքը, անօդաչու թռչող սարքերը, հակաանօդաչու թռչող սարքերի համակարգերը, կիբերհնարավորությունները և ռազմական շարժունակությունը: Այս նախաձեռնությունը հիմնված է 2024 թվականին ներդրված Եվրոպական պաշտպանական արդյունաբերական ռազմավարության (EDIS) վրա, որը հավակնոտ նպատակներ էր սահմանում ԵՄ պաշտպանական արդյունաբերական բազան ուժեղացնելու համար:
Համատեղ Գնումներ Եվ 800 Միլիարդ Եվրո Մոբիլիզացում Անվտանգության Համար
Ֆոն դեր Լյայենը ընդգծել է, որ նոր հիմնադրամը լիազորելու է ԵՄ երկրներին ներգրավվել համատեղ գնումներում, այդպիսով մեծացնելով իրենց աջակցությունը Ուկրաինային՝ հիմնական ռազմական տեխնիկայի արագացված մատակարարումների միջոցով: «Համատեղ գնումների այս մոտեցումը նաև կնվազեցնի ծախսերը, կնվազեցնի մասնատվածությունը, կբարձրացնի փոխգործունակությունը և կամրապնդի մեր պաշտպանական արդյունաբերական բազան», – հավաստիացրել է նա։ Եվրոպական հանձնաժողովը գնահատում է, որ տարբեր ֆինանսական լծակներ օգտագործելով՝ ReArm Europe ծրագիրը պոտենցիալ ունի մոտավորապես 800 միլիարդ եվրո մոբիլիզացնել եվրոպական անվտանգությունն ու կայունությունը ամրապնդելու համար։ Այս զգալի ֆինանսական պարտավորությունը ընդգծում է ԵՄ վճռականությունը՝ ուժեղացնելու իր պաշտպանական դիրքորոշումը արագ փոփոխվող աշխարհաքաղաքական լանդշաֆտում։
ԱՄՆ Օգնության Դադարեցումը Եվ Դրա Ազդեցությունը Եվրոպական Վճռականության Վրա
ReArm Europe ծրագրի հայտարարությունը համընկնում է այն հաղորդագրությունների հետ, որ ԱՄՆ նախկին նախագահ Դոնալդ Թրամփը հրամայել է անորոշ ժամանակով դադարեցնել Ուկրաինային ողջ ռազմական օգնությունը: Այս զարգացումը զգալի անորոշություն է ներարկել Կիևին արևմտյան աջակցության ապագայի մեջ և, ըստ երևույթին, դրդել է ԵՄ-ին ավելի վճռական գործողություններ ձեռնարկել սեփական պաշտպանության ուղղությամբ: Թեև Սպիտակ տունը պաշտոնապես չի հաստատել օգնության դադարեցումը, հաղորդագրություններն, այնուամենայնիվ, զգալի արձագանքներ են առաջացրել ամբողջ Եվրոպայում՝ արագացնելով եվրոպական պաշտպանական ինքնավարության շուրջ քննարկումները։
Մեծ Բրիտանիան Վերահաստատում Է Հանձնառությունը Ուկրաինային՝ Գլոբալ Փոփոխվող Դինամիկայի Պայմաններում
Միջազգային արձագանքին ավելացնելով՝ Մեծ Բրիտանիայի վարչապետի գրասենյակը հայտարարություն է տարածել՝ վերահաստատելով Մեծ Բրիտանիայի հանձնառությունը աջակցել Ուկրաինային երկարատև խաղաղության հասնելու գործում։ «Մենք լիովին հավատարիմ ենք Ուկրաինայում տևական խաղաղության հասնելուն և աշխատում ենք առանցքային դաշնակիցների հետ՝ աջակցելու այդ ջանքերին: Դա ճիշտ է և բխում է մեր շահերից», – հայտարարել է Դաունինգ Սթրիթը, ինչպես հաղորդում է The Guardian-ը: Այս հայտարարությունը ընդգծում է առանցքային եվրոպացի դաշնակիցների միասնական ճակատը Ուկրաինային շարունակական աջակցության հարցում, նույնիսկ երբ ԱՄՆ դիրքորոշումը, ըստ երևույթին, փոխվում է: Մեծ Բրիտանիայի դիրքորոշումը ամրապնդում է եվրոպական ավելի լայն համաձայնությունը Ուկրաինային շարունակական օգնության անհրաժեշտության վերաբերյալ։
Պաշտպանական Ծախսերի Ավելացման Տնտեսական Հետևանքները
Փորձագետները ենթադրում են, որ եվրոպական պաշտպանական ծախսերի զգալի աճը կարող է զգալի տնտեսական հետևանքներ ունենալ։ Bloomberg Economics-ի գնահատականներով՝ ԵՄ-ն և Մեծ Բրիտանիան կարող են մոտավորապես 3 տրիլիոն դոլար ծախսել առաջիկա տասնամյակում՝ իրենց պաշտպանական կարողությունները մեծացնելու և Ուկրաինային աջակցելու համար: Զգալի մասը՝ մոտ 2,5 տրիլիոն դոլար, նախատեսվում է ծախսել հենց Եվրոպայում։ Քիլի համաշխարհային տնտեսության ինստիտուտի և Bruegel-ի վերլուծաբանները նմանատիպ գնահատականներ են առաջարկել՝ գնահատելով տարեկան պաշտպանական ծախսերի աճը 250-300 միլիարդ եվրո:
Այնուամենայնիվ, այս փորձագետները նշում են նաև հնարավոր տնտեսական օգուտները: Քիլի ինստիտուտը ենթադրում է, որ պաշտպանական ծախսերի ավելացումը մինչև ՀՆԱ-ի 3,5%-ը կարող է տարեկան 0,9-1,5%-ով խթանել տարածաշրջանային տնտեսությունը։ Քիլի ինստիտուտի նախագահ Մորից Շուլարիկը պնդում է, որ «Եթե Եվրոպան ինքնուրույն մշակի առաջադեմ պաշտպանական տեխնոլոգիաներ և զենք, այլ ոչ թե գնի դրանք ԱՄՆ-ում, լրացուցիչ ռազմական ծախսերը կարող են լինել ոչ միայն կարճաժամկետ բյուջետային խթան, այլև աջակցել աճին միջնաժամկետ հեռանկարում»։ Այս տեսակետը ընդգծում է պաշտպանական ծախսերի ներուժը՝ խթանելու տեխնոլոգիական նորարարությունը և տնտեսական աճը ԵՄ-ում:
Պաշտպանական Արդյունաբերության Բաժնետոմսերի Թանկացումը՝ Նոր Պայմանագրերի Ակնկալիքով
Խոշոր պաշտպանական պայմանագրերի ակնկալիքը արդեն իսկ հանգեցրել է եվրոպական պաշտպանական ընկերությունների բաժնետոմսերի գների աճին։ Գերմանական Rheinmetall պաշտպանական կապալառուի և իտալական ավիատիեզերական և պաշտպանական Leonardo ընկերության բաժնետոմսերը երկուսն էլ աճել են մոտավորապես 10%-ով անցած շաբաթվա ընթացքում։ Շուկայի այս արձագանքը արտացոլում է ներդրողների վստահությունը եվրոպական պաշտպանական արդյունաբերության աճի ներուժի նկատմամբ, քանի որ կառավարությունները մեծացնում են ռազմական ծախսերը: Պաշտպանական բաժնետոմսերի այս թանկացումը ցույց է տալիս ավելի լայն տնտեսական տեղաշարժ՝ դեպի անվտանգության և պաշտպանության առաջնահերթությունների սահմանումը ներկա աշխարհաքաղաքական իրավիճակում։
Պաշտպանական Ծրագրի Ֆինանսավորումը. Եվրոպարտատոմսեր Եվ Հավաքական Փոխառություններ
Հավակնոտ պաշտպանական ծրագրի կայուն ֆինանսավորման մեխանիզմներ գտնելը մնում է առանցքային մարտահրավեր։ Փորձագետները նախազգուշացնում են, որ հարկերի բարձրացման միջոցով պաշտպանական ծախսերի ավելացման ֆինանսավորումը կարող է պոտենցիալապես նվազեցնել տնտեսական աճը: Հետևաբար, հավաքական փոխառությունները և պաշտպանական եվրոպարտատոմսերի թողարկումը ակտիվորեն դիտարկվում են որպես ավելի կենսունակ այլընտրանքներ: Պաշտպանության համար եվրոպարտատոմսերի հայեցակարգը որոշ ժամանակ է, ինչ քննարկվում է, իսկ կողմնակիցները, ինչպիսին Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնն է, պաշտպանում են դրանց օգտագործումը: Գերմանիայի արտաքին գործերի նախարար Անալենա Բերբոքը նույնպես աջակցություն է հայտնել խոշոր ֆինանսավորման ծրագրին, որը հիմնված է հավաքական փոխառությունների մոդելների վրա, որոնք նախկինում օգտագործվել են եվրոպական պարտքային ճգնաժամի և COVID-19 համաճարակի ժամանակ: Այս ֆինանսավորման մեխանիզմների առանձնահատկությունների շուրջ քննարկումները շարունակվում են, և լրացուցիչ մանրամասներ սպասվում են Ուկրաինայի վերաբերյալ ԵՄ առաջիկա գագաթնաժողովից հետո:
Եզրակացություն. Պարադիգմային Տեղաշարժ Եվրոպական Պաշտպանության Եվ Ատլանտյան Հարաբերություններում
ԵՄ կողմից 150 միլիարդ եվրոյի ReArm Europe պաշտպանական ծրագրի ներկայացումը նշանավորում է զգալի պարադիգմային տեղաշարժ եվրոպական պաշտպանական քաղաքականության մեջ: Ոգեշնչված Ուկրաինայում շարունակվող հակամարտությամբ և եվրոպական անվտանգության հարցում ԱՄՆ հանձնառության շուրջ աճող անորոշությամբ՝ ծրագիրը ազդանշան է տալիս դեպի եվրոպական պաշտպանական ավելի մեծ ինքնավարություն և ավելի հզոր անվտանգության դիրքորոշում վճռական քայլի մասին: Թեև այս հսկայական ներդրման տնտեսական հետևանքները դեռևս լիովին պետք է տեսնել, ծրագիրը ընդգծում է Եվրոպայի վճռականությունը՝ ուժեղացնելու իր ռազմական կարողությունները և պահպանելու իր աջակցությունը Ուկրաինային անկայուն աշխարհաքաղաքական միջավայրում: Առաջիկա ամիսները կարևոր կլինեն այս հավակնոտ ծրագրի իրականացումը և դրա ազդեցությունը տրանսատլանտյան հարաբերությունների և եվրոպական անվտանգության ապագայի վրա դիտարկելու համար:
Համաշխարհային քաղաքական և տնտեսական զարգացումների շարունակական լուսաբանման համար այցելեք Azat TV-ի «Աշխարհ» բաժինը։