Վերջին օրերին մեկ անգամ ևս ակնառու երևաց, թե ինչ է լինում այն տարածքներում, որտեղ շահագործվել և շահագործվում են մետաղական հանքեր։
Հայկական բնապահպանական ճակատ քաղաքացիական նախաձեռնության տարածած հայտարարության մեջ ասվում է.
«Կապան քաղաքում թռչնի թռիչքից արված լուսանկարներն (1, 2) ու տեսանյութը ցույց տվեցին, թե ինչ աղետալի վիճակ է առաջանում անձրեւից հետո հանքերի շահագործման հետեւանքով առաջացած թափոնների, լցակույտերի եւ լքված հանքերի պատճառով։ Իսկ Կապանի միջով հոսող Ողջի գետ էլ ստացել էր վառ դեղնադարչնագույն երանգ։
Դիտեք նաեւ մայիսի 31-ին թռչող սարքով արված այս տեսանկարահանումը:
Կապանում տասնյակ տարիներ է ստորգետնյա եղանակով շահագործվում է Շահումյանի ոսկի-բազմամետաղային հանքավայրը, հարյուր տարուց ավել էլ շահագործվել է Կավարտ թաղամասի մոտ գտնվող բաց հանքը եւ Կենտրոնական հանքավայրը (Լենհանքերը), որն այժմ ամբողջովին լքված է եւ մատնված անտերության։ Անձրեւաջրերը լվանում են այդ հանքերի եւ դրանց բազմաթիվ թափոնակույտերի թթվային ապարներն ու դեղնադարչնագույն առվակների տեսքով հոսում են Կապան քաղաքի փողոցներով եւ Ողջի գետի վտակներով՝ ի վերջո լցվելով Ողջի գետը։
Հայկական բնապահպանական ճակատը (ՀԲՃ) դեռ 2015-ին անդրադարձել էր Կավարտի լքված հանքի պատմությանը՝ ահազանգելով առկա խնդիրների մասին։ Իսկ արդեն 2017-ի մայիսին ՀԲՃ-ն ավելի մանրամասն ուսումնասիրեց խնդիրը՝ նմուշառում կատարելով Ողջի գետի վտակ Կավարտ գետով հոսող ջրից։ Ջրի փորձանմուշի լաբորատոր հետազոտությունների արդյունքներն ուղղակի շոկային եղան եւ հաստատեցին մեր ամենավատ կանխատեսումները։ Դրանց համաձայն ջրի թթվայնությունը՝ pH-ը (ջրի ջրածնային ցուցիչը), բնութագրական չեզոք միջավայրից՝ այսինքն նորմայից, որը 7 է, անցել էր խիստ թթվային միջավայր ու կազմել 3,22։ Դա էլ իր հերթին առաջացրել էր ջրում ծանր եւ վտանգավոր մետաղների ու որոշ իոնների կոնցենտրացիաների ահռելի մեծացում։ Դրանք տասնյակ, հարյուրավոր եւ նույնիսկ հազարավոր անգամ գերազանցում էին սահմանված էկոլոգիական նորմերը։
Սա հենց մետաղական հանքերի թթվային ապարների դրենաժի դասական օրինակ է, որը լրջագույն եւ անկառավարելի էկոլոգիական խնդիր է եւ անխուսափելիորեն առաջանում է բոլոր սուլֆիդային մետաղական հանքավայրերի շահագործման ընթացքում՝ շարունակվելով հարյուրավոր տարիներ։ Այս տեսանյութում երեւում է, թե ինչ տեսք ունի մետաղական հանքերի շահագործման հետեւանքով առաջացող խիստ վտանգավոր թթվային դրենաժը Կավարտում։
ՀԲՃ-ն 2017-ին դիմել էր նախորդ կառավարությանը՝ առաջարկելով վնասազերծել մետաղական հանքերի շահագործման հետեւանքով աղտոտվող տարածքները։ Դիմումում մատնանշված էր նաեւ Կապանի եւ Կավարտի խնդիրը։ Սակայն այն ժամանակ ՀՀ բնապահպանության նախարարությունից ստացված «պատասխանը» ցույց տվեց, որ որոշում կայացնողները զբաղված են միայն գրագրությամբ եւ գործուն քայլեր անելու ցանկություն ընդհանրապես չունեն։
Արդեն 2019-ին մեր գործընկերները մի հետաքննություն են արել թթվային առվակի մասին, որը տասնյակ տարիներ հոսում է Կապանի տարածքով, բնակելի տների մերձակայքով՝ բնակիչներին պատճառելով մի շարք անհարմարություններ։ Այս առվակի ջրերը նույնպես ունեն բարձր թթվայնություն եւ ծանր մետաղների անթույլատրելի բարձր կոնցենտրացիա։ Հարցումների արդյունքում պարզվել է, որ այս ամենի պատասխանատուն փաստացի համարվում է մեր պետությունը, իսկ հանքարդյունաբերողները որեւէ պատասխանատվություն չունեն։
https://www.facebook.com/sheermining/videos/420426075206956/?t=2
Շարունակությունը կարող եք կարդալ այստեղ։
