Կապարը ոսկու են վերածել Մեծ Հադրոնային բախիչում
- ԵՄ-ի Մեծ Հադրոնային բախիչում գիտնականները ստեղծել են ոսկու ատոմներ՝ 89,000 հատ վայրկյանում։
- Ոսկին ստացվել է կապարի ատոմներից՝ 3 պրոտոն հանելու արդյունքում։
- 2025-ի մայիսին սա առաջին անգամն էր, երբ այդ արտադրությունն ապացուցվեց և ուսումնասիրվեց ALICE նախագծի շրջանակում։
- 2015-2018 թթ. կատարված փորձերից ստացվել է մոտ 86 միլիարդ ոսկու ատոմ, բայց ընդհանուր քաշը՝ ընդամենը 29 պիկոգրամ։
- Ստացված ոսկու ատոմները գոյություն ունեն վայրկյանի բաժանված մասով՝ մինչև քանդվելը։
Ինչպե՞ս հաջողվեց կապարը վերածել ոսկու
Միջնադարյան ալքիմիկոսների երազանքը մասամբ իրականություն է դարձել։ Մեծ Հադրոնային բախիչում աշխատող ALICE նախագծի գիտնականները կարողացել են կապարի ատոմից հեռացնել երեք պրոտոն, ինչը ֆիզիկայի կանոններով ատոմը վերածում է ոսկու։ Այս պրոցեսը տեղի է ունենում այն ժամանակ, երբ ատոմները բախման ժամանակ ուղիղ չեն բախվում, այլ կողքից են անցնում։ Այդ պահին էլեկտրամագնիսական դաշտերը կարող են փոխել ատոմի կառուցվածքը։
Ստացված ոսկին՝ քանակով մեծ, բայց զանգվածով չնչին
Չնայած որ փորձերի ընթացքում ստեղծվել է շուրջ 86 միլիարդ ոսկու ատոմ, դրանց ընդհանուր քաշը կազմում է ընդամենը 29 պիկոգրամ, ինչը նույնիսկ տեսանելի չէ մերկ աչքով։ Տպավորիչ է այն փաստը, որ բախիչը կարող է արտադրել 89,000 ոսկու ատոմ մեկ վայրկյանում, բայց այդ ատոմները քանդվում են այնպիսի արագությամբ, որ հնարավոր չէ դրանք օգտագործել։
Ինչու՞ սա կարևոր գիտական առաջխաղացում է
ALICE նախագծի գիտնական Ուլիանա Դմիտրիևան նշել է, որ սա առաջին դեպքն է, երբ հաջողվել է ոսկու արտադրությունը փաստացիորեն չափել և վերլուծել։ Թեև արդյունքը հեռու է պրակտիկ կիրառությունից, գիտական տեսանկյունից այն բացում է նոր հնարավորություններ տարրերի փոխակերպման և ֆիզիկայի հիմնարար հարցերի ուսումնասիրության համար։
Աղբյուր՝ ABC News