Կարմրուկի տարածումը՝ «համընդհանուր իմունիտետի» ավարտի նշան
Ինֆեկցիոն հիվանդությունների մասնագետները զգուշացնում են «համընդհանուր իմունիտետի» ավարտի մասին, քանի որ կարմրուկի տարածումը աճում է Հյուսիսային Ամերիկայում և Եվրոպայում։ Այս հիվանդության տարածումը պայմանավորված է պատվաստումների նվազումով, ապատեղեկատվությամբ և որոշ համայնքների հասանելիության դժվարությամբ։
Կարմրուկի ներկա վիճակը Ամերիկայում
ԱՄՆ-ում 25 տարվա ընթացքում գրանցվել է կարմրուկի ամենամեծ տարածումը՝ 935 հաստատված դեպքով 30 իրավասություններում, 2024 թվականի մայիսի 1-ի դրությամբ։ Հիվանդությունը հատկապես ծանր է եղել Տեխասի արևմուտքում, որտեղ մահացել են երկու չպատվաստված երեխա և մեկ մեծահասակ։ Հիվանդությունը տարածվել է նաև հարևան նահանգներում, ինչպիսիք են Նյու Մեքսիկոն և Օկլահոման։
Իմունոլոգ և Ֆիլադելֆիայի մանկական հիվանդանոցի պատվաստանյութերի կրթության կենտրոնի տնօրեն դոկտոր Փոլ Օֆիթը նշել է. «Մենք ապրում ենք «համընդհանուր իմունիտետի» ավարտի ժամանակաշրջանում։ Կարմրուկը, լինելով պատվաստումներով կանխարգելվող ամենավարակիչ հիվանդությունը, առաջինն է վերադառնում»։ ԱՄՆ-ում կարմրուկը վերացված էր համարվում 2000 թվականին, բայց 12 ամիս շարունակվող տարածումը կարող է վտանգել այդ կարգավիճակը։
Վտանգված խմբերի ազդեցությունը
Մինչև հինգ տարեկան երեխաները հատկապես խոցելի են։ ԱՄՆ-ում տարածված կարմրուկի դեպքերի մոտ մեկ երրորդը պահանջել է հոսպիտալացում։ Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության (ԱՀԿ) տվյալներով՝ Կանադայում, Մեքսիկայում և ԱՄՆ-ում երեք խոշոր տարածումները կազմում են Ամերիկայի տարածաշրջանում գրանցված 2300 դեպքերի մեծ մասը։ Շատ դեպքեր կենտրոնացած են Մենոնիտների համայնքներում, որտեղ պատվաստումների մակարդակը ցածր է հանրային առողջապահական մարմինների հետ սահմանափակ շփման պատճառով։
Կարմրուկի տարածման գլոբալ միտումները
Ամերիկան միակ տարածաշրջանը չէ, որտեղ կարմրուկը խնդիր է դարձել։ Եվրոպայում 2024 թվականին կարմրուկի դեպքերը տասն անգամ ավելացել են նախորդ տարվա համեմատ։ Ռումինիան կազմում է 35,212 դեպքերի 87%-ը։ Եվրոպական հիվանդությունների կանխարգելման և վերահսկման կենտրոնի (ECDC) տվյալներով՝ միայն երեք երկրներ՝ Հունգարիան, Մալթան և Պորտուգալիան, հասել են պատվաստումների 95% մակարդակի, որը անհրաժեշտ է համընդհանուր իմունիտետի համար։
Կարմրուկի տարածումը Եվրոպայում նաև ցույց է տվել սեզոնային օրինաչափություն, ինչը նախկինում չէր նկատվել։ Փորձագետները այս միտումը կապում են պատվաստումների նվազման և պատվաստանյութերի անվտանգության վերաբերյալ ապատեղեկատվության տարածման հետ։
Ապատեղեկատվության և քաղաքականության մարտահրավերները
ԱՄՆ-ում պատվաստանյութերի վերաբերյալ ապատեղեկատվությունը զգալիորեն խաթարել է հանրային վստահությունը։ Առողջապահության նախարար Ռոբերտ Ֆ. Քենեդի կրտսերը քննադատվել է պատվաստանյութերի վերաբերյալ ապատեղեկատվություն տարածելու համար, ներառյալ կեղծ պնդումը, թե կարմրուկի, խոզուկի և կարմրախտի (MMR) պատվաստանյութը պարունակում է «վիժված պտղի մնացորդներ»։ Նման հայտարարությունները խթանել են պատվաստումների նկատմամբ անվստահությունը, չնայած MMR պատվաստանյութի անվտանգության և արդյունավետության վերաբերյալ գիտական ապացույցներին։
Քենեդին նաև առաջարկել է ուսումնասիրել կարմրուկի չապացուցված բուժումները, ինչպիսիք են հակաբիոտիկները և ստերոիդները, որոնք առաջատար բժշկական կազմակերպությունների, օրինակ՝ Ամերիկյան մանկաբուժական ակադեմիայի (AAP), կողմից համարվում են անարդյունավետ և վտանգավոր։ AAP-ը շեշտում է, որ կարմրուկի կանխարգելման լավագույն միջոցը պատվաստումն է, որը կարող է կանխել ծանր բարդությունները, ինչպիսիք են էնցեֆալիտը և իմունային համակարգի ճնշումը։
Հանրային առողջության հետևանքները
Կարմրուկը չափազանց վարակիչ վիրուս է, որը պահանջում է մոտ 95% պատվաստումների մակարդակ՝ տարածումը կանխելու համար։ ԱՄՆ-ում այս ցուցանիշը 2022 թվականից իջել է, ինչը վտանգում է համայնքների անվտանգությունը։ Kaiser Family Foundation-ի տվյալներով՝ բնակչության զգալի մասը սխալ պատկերացումներ ունի կարմրուկի պատվաստանյութի վտանգների մասին, ինչը բարդացնում է համընդհանուր իմունիտետի ապահովումը։
Գլոբալ առումով, կարմրուկի պատվաստումը 1974-2024 թվականներին փրկել է մոտ 93 միլիոն կյանք։ Սակայն ներկայիս տարածումը ընդգծում է հանրային առողջապահական արշավների անհրաժեշտությունը՝ ապատեղեկատվության դեմ պայքարելու և պատվաստումների մակարդակը բարձրացնելու համար։
Կարմրուկի տարածումը հստակ հիշեցում է պատվաստումների կարևորության մասին՝ ինֆեկցիոն հիվանդությունների կանխարգելման գործում։ Հանրային առողջապահական մարմինները պետք է լուծեն պատվաստումների անվստահության և ապատեղեկատվության հիմքում ընկած պատճառները՝ խոցելի խմբերին պաշտպանելու և համընդհանուր իմունիտետը պահպանելու համար։
Աղբյուրներ՝Associated Press, Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպություն, Եվրոպական հիվանդությունների կանխարգելման և վերահսկման կենտրոն