Հոկտեմբերի 26-ին Վրաստանում անցկացված խորհրդարանական ընտրություններից հետո Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը (ԿԸՀ) հայտարարել է, որ այս երեքշաբթի մի քանի շրջաններում կկատարվի վերահաշվարկ: Այս որոշումն ընդունվել է այն բանից հետո, երբ հիմնական ընդդիմադիր ուժերն ու միջազգային դիտորդները հանդես եկան խախտումների վերաբերյալ մտահոգություններով՝ սրելով իրավիճակը Վրաստանի քաղաքական դաշտում:
Ընտրությունների արդյունքները և ընդդիմության առարկությունները
ԿԸՀ նախնական տվյալներով իշխող «Վրացական երազանք» կուսակցությունը ստացել է ձայների 53.93%-ը։ Սակայն, խորհրդարան անցած չորս ընդդիմադիր կուսակցությունները, Վրաստանի նախագահ Սալոմե Զուրաբիշվիլիի աջակցությամբ, հրաժարվել են ընդունել արդյունքները՝ դրանք համարելով կեղծված։ Ընդդիմադիր ուժերը պնդում են, որ այս արդյունքները չեն արտացոլում վրաց ժողովրդի իրական կամքը։ Ընտրությունները բնորոշելով որպես «ռուսական հատուկ գործողություն» և «ԿԳԲ հատուկ առաքելություն», ընդդիմադիր կուսակցությունները և նախագահ Զուրաբիշվիլին հայտարարել են, որ չեն մասնակցելու նոր խորհրդարանի աշխատանքներին։
Վերահաշվարկի գործընթացի մանրամասները
Վերահաշվարկի ընթացքում շրջանային ընտրական հանձնաժողովները կվերանայեն յուրաքանչյուր շրջանի հինգ պատահական ընտրված տեղամասերի քվեաթերթիկները, որոնք ընտրվել են վիճակահանությամբ։ Գործընթացը նախատեսված է սկսել ժամը 12:00-ին՝ շրջաններում և 17:00-ին՝ մայրաքաղաք Թբիլիսիում։
Պաշտոնական ընտրական արդյունքներ
ԿԸՀ-ի տվյալներով ձայները բաշխվել են հետևյալ կերպ․
- Վրացական երազանք: 53.93%
- Փոփոխության կոալիցիա: 11.04%
- Միացյալ ազգային շարժում: 10.17%
- Ուժեղ Վրաստան: 8.8%
- Գախարիա հանուն Վրաստանի: 7.8%
Ընդդիմադիր առաջնորդները պնդում են, որ այս արդյունքները մանիպուլացված են՝ նշելով, որ իշխող կուսակցությունը խախտել է ժողովրդավարական սկզբունքները և ճնշել է ժողովրդի ձայնը։
Միջազգային դիտորդների դիտարկումները․ Բևեռացվածություն և անհավասար պայմաններ
ԵԱՀԿ ԺՀՄԻԳ-ի, ԵԱՀԿ ԽՎ-ի, ՆԱՏՕ ԽՎ-ի, ԵԽԽՎ-ի և Եվրոպական խորհրդարանի միջազգային դիտորդական խմբի համատեղ հայտարարության մեջ ընդգծվել է Վրաստանի քաղաքական միջավայրի բևեռացված լինելը։ Ընտրությունների վրա ազդել են քաղաքական խորքային բաժանումները, ֆինանսական միջոցների անհավասարությունը և վերջերս ընդունված օրենսդրական փոփոխությունները, որոնք հիմնականում նպաստել են իշխող կուսակցությանը։
Դիտորդները նշում են, որ նոր ընդունված «Օտարերկրյա ազդեցության թափանցիկության մասին» օրենքը բացասաբար է ազդել քաղաքացիական հասարակության և արտահայտման ազատության վրա։ Այս օրենքը բազմաթիվ հասարակական կազմակերպությունների համար խոչընդոտներ է ստեղծել՝ զուգակցվելով ճնշման և բռնությունների դեպքերով։ ԵԱՀԿ դիտորդական առաքելության ղեկավար Պասկալ Ալիարդը ընդգծեց, որ չնայած ընտրողների ակտիվ մասնակցությանը, վերը նշված խնդիրները վկայում են Վրաստանի ժողովրդավարության համար առկա բարդությունների մասին։
Քարոզարշավի մթնոլորտը և գենդերային ներկայացվածության խնդիրները
Դիտորդները նշել են, որ չնայած ընտրություններին մասնակցում էր 18 կուսակցական ցուցակ, քարոզարշավն անցկացվել է բաժանող հռետորաբանության պայմաններում, որը ներառում էր ատելության խոսք ընդդիմության և քաղաքացիական հասարակության հասցեին։ Ընտրությունների օրը գրանցվել են ընտրողների, հատկապես պետական աշխատողների նկատմամբ ճնշման և ահաբեկման դեպքեր՝ կասկածի տակ դնելով նրանց ազատ քվեարկելու իրավունքը։ Գենդերային քվոտաների չեղարկումը այս տարի հանգեցրել է կին թեկնածուների թվի էական անկմանը, ինչը խոչընդոտել է կանանց ներկայացվածությունը։
Լրատվամիջոցների բևեռացումը և կողմնակալ լուսաբանումը
Լրատվամիջոցների բևեռացվածությունը ևս դիտորդների կողմից լուրջ խնդիր է համարվել։ Վերլուծության արդյունքները ցույց են տվել, որ վրացական լրատվամիջոցները, որոնք հիմնականում կախված են քաղաքական ֆինանսավորումից, ցուցաբերել են հստակ կողմնակալություն, իսկ առևտրային հեռուստատեսությունները չեն պահպանել անաչառության չափանիշները։ Չնայած հանրային հեռարձակողի լուսաբանումը հիմնականում չեզոք էր, այն էապես ավելի շատ եթերաժամանակ էր տրամադրել իշխող կուսակցությանը։ Լրագրողների անվտանգության վերաբերյալ մտահոգություններն աճել են՝ բազմաթիվ ահաբեկումների և բռնությունների դեպքերից հետո։
Միջազգային պատվիրակությունների եզրակացությունները
Միջազգային ներկայացուցիչները մտահոգություն են հայտնել Վրաստանի ժողովրդավարական ընթացքի վերաբերյալ։ Եվրոպական խորհրդարանի պատվիրակության ղեկավար Անտոնիո Լոպես-Իստուրիս Վայթն ընդգծել է, որ ընտրությունները «հետընթաց են ժողովրդավարական սկզբունքների համար»՝ հիշատակելով ընտրողների հանդեպ ահաբեկման և ճնշման դեպքերը։ ԵԽԽՎ պատվիրակության ներկայացուցիչ Յուլիան Բուլայը հավելել է, որ նախընտրական ժամանակահատվածը նշանավորվել է ատելության խոսքով և կուսակցական կողմից ահաբեկմամբ, ինչը խաթարել է ընտրությունների ամբողջականությունն ու ազդել հանրության վստահության վրա։
Վերահաշվարկի գործընթացի ընթացքում միջազգային դիտորդները և ընդդիմությունը շարունակում են պահանջել թափանցիկություն և հաշվետվողականություն՝ Վրաստանում ժողովրդավարական գործընթացի նկատմամբ հանրային վստահությունը վերականգնելու նպատակով։ Հնարավոր է, որ այս միջոցառումները մասամբ թեթևացնեն քաղաքական լարվածությունը, սակայն ընտրական արդարության հարցը դեռևս կարևոր է մնում՝ ազդելով երկրի քաղաքական քննարկումների վրա առաջիկա ամիսների ընթացքում։
