fbpx
Աշխարհ

Ասադի անկումը՝ Մերձավոր Արևելքի ուժային փոփոխությունների և բռնապետերի ապագան

ասսադ ալիև

Բաշար Ասադի վարչակարգի անկումը Սիրիայում բերել է լուրջ փոփոխությունների ինչպես տարածաշրջանային, այնպես էլ միջազգային քաղաքական համակարգում։ Հաստատվել է, որ Ասադը լքել է Սիրիան, իսկ նրա հնարավոր ապաստանի հարցը մնում է քննարկման առարկա։ Ըստ տեղեկությունների՝ Ասադն ապաստան է ստացել Ռուսաստանում՝ Կրեմլի հովանու ներքո։

Այս իրադարձությունը հարված է հասցրել Ռուսաստանին, որը երկար ժամանակ աջակցում էր Ասադին՝ նրա վարչակարգի գոյատևումն ապահովելու համար։ Ռուսաստանի հիմնական ռազմավարական նպատակներից մեկը՝ Միջերկրական ծովում ռազմական ներկայության պահպանությունը, խախտվել է Տարտուսի նավահանգստի և Հմեյմիմի ռազմաբազայի կորստով։ Ուկրաինայում պատերազմի պատճառով փակվել է Բոսֆորի նեղուցը ռուսական ռազմական նավերի համար, ինչը սահմանափակում է ՌԴ-ի մուտքը Միջերկրական ծով։

Իրանն իր հերթին բախվել է ծանր մարտահրավերների։ Ասադի տապալումը, որն Իրանին զրկել է Սիրիայում ազդեցության հենակետերից, թուլացրել է իր տարածաշրջանային հզորությունը։ Իրանի հովանավորած խմբավորումները, ներառյալ Հիզբալլահը և շիա ռազմական խմբերը, կորցրել են Սիրիայում իրենց հիմնական դիրքերը։ Սա լուրջ վտանգ է ստեղծում Իրանում ներսում հնարավոր ժողովրդական ապստամբությունների համար։

Թուրքիան, իր հերթին, եղել է Ասադի վարչակարգի տապալման գործընթացի ակտիվ դերակատար։ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը տրամադրել է ռազմական և լոգիստիկ աջակցություն սիրիական ընդդիմությանը՝ հետևելով իր տարածաշրջանային շահերին։ Թուրքիան այժմ կարող է օգտվել ուժային վակուումից՝ ընդլայնելու իր ազդեցությունը Սիրիայում։ Սակայն քրդական խմբերի աճող ակտիվությունը տարածաշրջանում կարող է նոր մարտահրավերներ ստեղծել Թուրքիայի համար։

Ադրբեջանում նախագահ Իլհամ Ալիևը, որը ապավինում է ռազմական ուժին և միջազգային աջակցությանը, նույնպես կանգնած է ներքին և արտաքին ճնշումների առաջ։ Ասադի վարչակարգի անկումը նախազգուշացում է, որ տարածաշրջանային ռազմական գերիշխանությունը չի երաշխավորում ռեժիմների երկարաժամկետ կայունությունը։

Բելառուսում Ալեքսանդր Լուկաշենկոյի վարչակարգը, որը կախված է Ռուսաստանի աջակցությունից, նույնպես կանգնած է նոր վտանգների առաջ։ Ռուսաստանում ներքին թուլացման և տարածաշրջանային դիրքերի կորստի դեպքում Լուկաշենկոյի ռեժիմը կարող է հայտնվել ճգնաժամի մեջ։

Այս զարգացումները վկայում են, որ բռնապետական ռեժիմները, անկախ իրենց աշխարհագրական դիրքից, խոցելի են արտաքին ուժերի, միջազգային մեկուսացման և ներքին սոցիալական ճնշումների համադրության դեպքում։ Ասադի վարչակարգի անկումը կարևոր նախադեպ է, որը կարող է կրկնվել նաև այլ ռեժիմների համար, եթե դրանք չկարողանան հարմարվել փոփոխվող ուժային հավասարակշռություններին։

Մերձավոր Արևելքում և դրանից դուրս բռնապետական համակարգերի ապագան կախված է նրանց հնարավորությունից՝ հարմարվելու ներքին և արտաքին քաղաքական մարտահրավերներին։ Ասադի տապալումը խթանել է նոր դինամիկա, որը կարող է վերափոխել տարածաշրջանի ուժային քարտեզը։

ԱՄԵՆԱԴԻՏՎԱԾՆԵՐԸ

ՎԵՐ