«First Brands»-ի սնանկացումը բացահայտեց առևտրային ֆինանսավորման թաքնված ռիսկերը

«First Brands Group»-ի սնանկացումը. հաշվեկշռից դուրս պարտավորությունների բացահայտում

Երբ Օհայոյում տեղակայված ավտոպահեստամասերի արտադրող «First Brands Group»-ը 2025-ի սեպտեմբերին հայտարարեց սնանկացում, ֆինանսական աշխարհը կանգ առավ։ Դա պարզապես հերթական ընկերության անկումը չէր, այլ բացահայտում՝ թե ինչպիսի բարդ ու թաքնված պարտավորություններ, կասկածելի հաշվապահական մոտեցումներ ու շղթայական հետևանքներ կարող են լինել ոլորտում։

Առաջին հայացքից «First Brands»-ը ամերիկյան հաջողված բիզնեսի օրինակ էր։ Իր Raybestos արգելակների և FRAM ֆիլտրերի հայտնի ապրանքանիշերով ընկերությունն աճել էր ակտիվ ձեռքբերումների և պարտքերի միջոցով։ 2024-ին ընկերության հիմնական պարտքը կազմում էր 6 միլիարդ դոլար՝ ավտոպահեստամասերի ոլորտի համար մեծ, բայց կառավարելի թիվ։

Սակայն, ինչպես բացահայտեց Trade Finance Global-ը, իրական պատկերը շատ ավելի խորն էր։ «First Brands»-ը հանգիստ կերպով կուտակել էր միլիարդավոր դոլարներ հաշվեկշռից դուրս ֆինանսավորման միջոցով։ Դատարանի փաստաթղթերում նշված է, որ ընդհանուր պարտավորությունները գերազանցում են 10 միլիարդը, որոնցից 2.3 միլիարդը՝ ֆակտորինգի, 682 միլիոնը՝ մատակարարման շղթայի ֆինանսավորման (SCF) համաձայնագրերով։ Սա պարզապես տեխնիկական մանրամասնություն չէր. այն ներկայացնում էր բարդ ֆինանսական հարաբերություններ, հաճախ թաքնված և դժվար հայտնաբերվող։

Ինչպես ձևավորվեց թաքնված պարտքը․ լաբիրինթոսը

Չնայած 2022-ին ԱՄՆ Ֆինանսական հաշվապահության ստանդարտների խորհրդի (FASB) կողմից ընդունված թափանցիկության պահանջներին, դեռ կան բացեր։ «First Brands»-ի նման ընկերությունները կարողանում էին թաքցնել իրենց պարտքերի իրական չափը։ FASB-ի կանոնները պարտադրում էին պարտքերի մասին նշումներ հաշվետվության վերջնամասում, սակայն չէին պահանջում, որ առևտրային պարտավորությունները դասակարգվեն որպես ֆինանսական պարտքեր։ Արդյունքում՝ միլիարդավոր դոլարներ մնում էին աննկատ՝ մինչև ճգնաժամը։

Սնանկացման գործընթացում բացահայտվեցին տարբեր տեսակի պարտավորություններ՝ 11-ը՝ SCF-ի, 12-ը՝ առևտրային վճարումների, 1-ը՝ եկամտի վճարման պարտքի, 4-ը՝ ֆակտորինգի համաձայնագրերի հետ կապված։ Վեց ամենախոշոր պարտավորությունները բոլորը կապված էին մատակարարման շղթայի ֆինանսավորման հետ, որոնցից որոշները հասնում էին 233 միլիոն դոլարի։ Դատաքննության շրջանակում այժմ ստուգվում է, արդյոք ընկերությունը բազմիցս է գրավադրել նույն հաշիվ-ապրանքագրերը, ինչը կարող է հանգեցնել պարտավորությունների կրկնակի հաշվարկի ու ֆինանսական վերահսկողության լուրջ խախտումների։

Ընկերության սեփականատեր և գլխավոր տնօրեն Փատրիկ Ջեյմսը նախկինում բախվել էր վարկատուների կողմից ներկայացված խարդախության մեղադրանքներին, սակայն այդ դատական գործերը մերժվել էին։ Այս սնանկացումը նորից առաջ է բերել հարցեր կորպորատիվ կառավարումն ու մասնավոր շուկաների թափանցիկության վերաբերյալ։ Սա մեկուսացված դեպք է, թե համակարգային խնդիր?

Հարվածներ գլոբալ ֆինանսներին․ ով է տուժում

«First Brands»-ի սնանկացման հետևանքները տարածվեցին շատ ավելի հեռու։ UBS O’Connor-ի՝ Cantor Fitzgerald-ին վաճառվելու գործընթացում, պարզվեց, որ այդ ֆոնդը ունի 30% ազդեցություն «First Brands»-ից՝ 9.1% ուղղակի, 21.4% անուղղակի։ Այս կենտրոնացումը, որը հնարավոր է դարձել հաշվապահական հնարքով՝ անուղղակի ազդեցությունը տարբեր հաճախորդների միջև բաժանելով, ֆոնդին թույլ է տվել խուսափել սահմանափակումների խախտումից, բայց վերջում դարձրել է նրան խոցելի և այժմ դժվարացնում է վաճառքը՝ Cantor Fitzgerald-ը փորձում է վերանայել գործարքի պայմանները։

Հարված ստացավ նաև Jefferies-ը՝ ֆինանսական գործընկեր, որի վրա կասկած է առաջացել «կողմնակի նամակի» վերաբերյալ, որով «First Brands»-ը կարող էր վճարել տոկոսադրույքի սահմանաչափից բարձր վճարներ։ Միևնույն ժամանակ, Raistone ֆինտեխ հարթակը, որը հիմնադրվել է Greensill Capital-ի նախկին աշխատակիցների կողմից, իր եկամտի մինչև 80%-ը ստանում էր «First Brands»-ից։ Սա հիշեցնում է 2021-ի Greensill-ի սնանկացումը, որի հետևանքով տուժեց Credit Suisse-ը (ներկայումս UBS-ի մաս)։

Ճապոնական ֆինանսական ոլորտը նույնպես ներգրավվեց այս գործընթացում։ Bloomberg-ի տվյալներով, Norinchukin Bank-ը և Mitsui & Co.-ն, որոնք JA Mitsui Leasing Ltd.-ի խոշորագույն բաժնետերերն են, Katsumi Global-ի միջոցով տրամադրել էին 1.75 միլիարդ դոլարի առևտրային ֆինանսավորում «First Brands»-ին։ Norinchukin-ը, դեռևս վերականգնվող $12 միլիարդ պարտքային սխալից, նորից հայտնվեց ռիսկի կառավարման ու ուսումնասիրության ուշադրության կենտրոնում։

Որտեղ էր սխալը․ թափանցիկության և կարգավորման սահմանները

«First Brands»-ի սնանկացումը արագացվեց նաև արտաքին գործոններով, մասնավորապես՝ ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի կողմից ավտոպահեստամասերի ներկրման մաքսատուրքերով։ Սակայն գլխավոր պատճառը համակարգային էր՝ թաքնված պարտավորություններ, բարդ ֆինանսական ինժեներիա ու հաշվապահական ստանդարտների թույլ վերահսկողություն։ Միայն բացահայտման պահանջները բավարար չեն․ քանի դեռ շահառուները շահում են պարտքերի թաքցնելուց, հաջորդ «First Brands»-ը կարող է արդեն ձևավորվել։

Այս դեպքը ճնշում է գործադրում կարգավորող մարմինների ու ոլորտի ղեկավարների վրա՝ պահանջելով ոչ միայն թղթային բացահայտում, այլ իրական վերահսկողություն ու պատասխանատվություն։ FASB-ի բարեփոխումները առաջընթաց էին, բայց քննադատները նշում են, որ առանց խիստ պատժամիջոցների՝ սխալ հաշվետվության կամ թաքցման համար, նման դեպքերը կրկնվելու են։ Ներդրողները ավելի զգուշավոր են, պահանջում են թափանցիկություն ու հաշվետվողականություն մասնավոր ընկերություններից և նրանց ֆինանսավորող հաստատություններից։

Հաղթողներ, պարտվողներ և ապագայի ուղին

Շուկայի որոշ մասնակիցներ, որոնք հեռու են մնացել «First Brands»-ից, այժմ կարող են պարծենալ իրենց խելամտությամբ։ Օրինակ՝ Silver Point-ի Մայքլ Գատտոն այն անվանել է «շատ ագրեսիվ հիմնադիր և վատ ֆինանսական բացահայտումներ ունեցող ընկերության» օրինակ։ Այլք, ինչպես Nuveen-ի Սքոթ Կարահերը, պարզապես հարցրել են լրացուցիչ տեղեկատվություն, բայց չեն ստացել։ Երբեմն բախտը նույնքան կարևոր է, որքան փորձառությունը։

Մեծամասնության համար, սակայն, սա չպետք է դառնա ուրախության առիթ։ «First Brands»-ը միակ գերբեռնված ընկերությունը չէ մասնավոր շուկայում։ Այն թափանցիկության պակասը, որը թույլ տվեց այս սնանկացումը, կարող է կրկնվել այլ ընկերությունների դեպքում՝ վտանգելով հաջորդ հաշվետու շրջանը։ Բանկերն ու ֆոնդերը վերանայում են իրենց ռիսկային քաղաքականությունը, իսկ ավելի լայն դասը պարզ է՝ զգոնությունն ու թափանցիկությունը պետք է դառնան նոր նորմ։

Միևնույն ժամանակ, UBS O’Connor-ի և Jefferies-ի նման հաստատություններում բոնուսների և պահպանման վճարների հետ կապված խնդիրներն արդեն զգացվում են։ Գործարքները վերանայվում են, անկախությունը կորսվում է, իսկ նախկինում առատ վճարումները կարող են մնալ անցյալում։

«First Brands»-ի սնանկացումը ազդանշան է բոլոր կարգավորող, ներդրող և կորպորատիվ ղեկավարների համար։ Այն հիշեցնում է, որ յուրաքանչյուր «հաջող» եռամսյակի և լավատեսական հաշվետվության ներքո թաքնված ռիսկերը կարող են կործանել լավագույն պլանները։

«First Brands»-ի դեպքը ընդգծում է գլոբալ ֆինանսների հիմնական խոցելիությունը․ եթե բացահայտման կանոնները կարող են շրջանցվել, իսկ վերահսկողությունը մնա թույլ, համակարգային ռիսկերը աճում են ստվերում։ Մինչև իսկական թափանցիկությունն ու պատշաճ վերահսկողությունը չապահովվեն, ներդրողները պետք է հաշվի առնեն, որ թաքնվածը նույնքան վտանգավոր է, որքան հրապարակայինը։