Օհանավան համայնքում (Արագածոտնի մարզ) իրականացված հնագիտական պեղումների ընթացքում, որը ղեկավարում էր Մհեր Խեչոյանը Մշակութային ժառանգության հետազոտական կենտրոնի թիմի հետ համատեղ՝ Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի հետ համագործակցությամբ, հայտնաբերվել են արժեքավոր գտածոներ նորահայտ վաղ միջնադարյան ժայռափոր համալիրում։ Քասախի կիրճում գտնվող այս համալիրը հնարավորություն է տալիս պատկերացում կազմել Հայաստանի վաղ միջնադարյան ժառանգության մասին և բացահայտել է նշանակալի գտածոներ, ներառյալ խեցեղենի բեկորներ, մետաղյա առարկաներ, ապակյա իրեր և կենդանիների ոսկորներ, որոնցից յուրաքանչյուրը նպաստում է տարածաշրջանի պատմության ըմբռնմանը։
Պեղումները, որոնք սկսվել են 2024թ. փետրվարի 14-ից, նախաձեռնվել են հողատիրոջ շինարարական աշխատանքների ժամանակ հին ժայռափոր դամբարանի մնացորդների հայտնաբերման մասին հաղորդումից հետո։ Նախնական հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ համալիրը ներառում է դամբարանային խցեր, ընդարձակ մուտքի սրահ, մատուռ և պահեստային տարածքներ։ Նախնական գտածոները վկայում են, որ վայրը թվագրվում է վաղ միջնադարյան ժամանակաշրջանով՝ ներառելով բազմազան արտեֆակտներ, այդ թվում՝ յուրահատուկ պատրաստված խեցեղեն, ինչպիսիք են սափորները, կանթեղները և գավաթները։
Պեղումների արդյունքում հայտնաբերվել է վաղ միջնադարյան խեցեղեն, ներառյալ հազվագյուտ իրեր, ինչպիսիք են կանթեղները և գավաթները, ինչպես նաև մետաղյա և ապակյա առարկաներ, որոնք լույս են սփռում ժամանակաշրջանի նյութական մշակույթի վրա։ Տեղանքում հայտնաբերված կենդանիների ոսկորները կարող են լրացուցիչ տեղեկություններ տրամադրել սննդային սովորույթների և ծիսակատարությունների մասին։
Ժայռափոր համալիրի բարդ հատակագիծը, որը ներառում է առանձին դամբարանային խցեր, լայն մուտք և մատուռի տարածք, ընդգծում է այս տարածաշրջանի միջնադարյան բնակիչների թաղման ծեսերի և ճարտարապետական հմտությունների բարձր մակարդակը։
Հետազոտությունն իրականացվում է փուլերով՝ ապահովելու արտեֆակտների մանրակրկիտ փաստագրումն ու պահպանումը։ Յուրաքանչյուր փուլ նպաստում է վայրի նպատակի, մշակութային սովորույթների և տարածաշրջանի այլ միջնադարյան վայրերի հետ հնարավոր կապերի ավելի խորը ըմբռնմանը։
Օհանավանի գտածոները ընդգծում են Հայաստանի հարուստ միջնադարյան ժառանգությունը՝ ցույց տալով Արագածոտնի մարզի մշակութային և պատմական խորությունը։ Քանի որ այս վայրը շարունակում է արտեֆակտներ տրամադրել, այն կարող է անգնահատելի տեղեկություններ տրամադրել միջնադարյան հայկական հասարակության, նրա թաղման սովորույթների և ճարտարապետական տեխնիկայի մասին։
Քասախի կիրճի ժայռափոր համալիրի հայտնագործությունները նշանակալի առաջընթաց են վաղ միջնադարյան հայկական ժառանգության ըմբռնման գործում։ Պեղումների շարունակման հետ մեկտեղ, այս վայրը խոստանում է առավել շատ գիտելիքներ տրամադրել Հայաստանի անցյալի մասին՝ ավելի ամրապնդելով իր դերը որպես տարածաշրջանի կարևոր մշակութային ժառանգության վայր։
ԽՈՐՀՈւՐԴ Է ՏՐՎՈւՄ ԿԱՐԴԱԼ
