Օգնության վերահսկման իսրայելական առաջարկը մտահոգում է բարեգործական խմբերին

Իսրայելի օգնության արգելափակումը Գազայում՝ երկու ամիս տևող ճգնաժամ

Արդեն երկու ամիս է, ինչ Իսրայելը ամբողջությամբ արգելափակում է մարդասիրական օգնության մուտքը Գազա՝ պատճառաբանելով, որ այն կարող է ուղղվել ՀԱՄԱՍ-ի և այլ զինյալ խմբերի կողմից։ Սնունդը, ջուրը, վառելիքը և դեղորայքը չեն հասնում Գազա, ինչը խորացնում է տարածաշրջանում արդեն իսկ ծանր մարդասիրական ճգնաժամը։ Արգելափակումը սկսվել է 2023 թվականի մարտին և նկարագրվում է որպես ամենածանր իրավիճակը վերջին երկու տարիների ընթացքում Իսրայելի և ՀԱՄԱՍ-ի միջև հակամարտության ընթացքում։

Իսրայելը առաջարկել է նոր համակարգ, որը նախատեսում է վերահսկել օգնության բաշխումը՝ պնդելով, որ դա անհրաժեշտ է մատակարարումների չարաշահումը կանխելու համար։ Սակայն մարդասիրական կազմակերպություններն ու ՄԱԿ-ը լուրջ մտահոգություններ են արտահայտում՝ նշելով, որ առաջարկված միջոցառումները կարող են հանգեցնել հարկադիր տեղահանության և խախտել միջազգային օրենքները։

Առաջարկվող բաշխման կետերը և դրանց հետևանքները

Իսրայելի առաջարկի հիմնական տարրերից մեկը հինգ կենտրոնացված բաշխման կետերի ստեղծումն է։ Այս կետերը կտեղակայվեն Նեցարիմի միջանցքի հարավում, որը փաստացիորեն կբաժանի Գազայի հյուսիսային մասը մնացած տարածքից։ Մարդասիրական կազմակերպությունները մտահոգված են, որ այս համակարգը կստիպի պաղեստինցիներին տեղափոխվել՝ օգտվելու համար անհրաժեշտ օգնությունից, ինչը կարող է հանգեցնել մշտական տեղահանության։

Միջազգային մարդասիրական իրավունքը խստորեն արգելում է քաղաքացիական անձանց հարկադիր տեղափոխումը։ Գազայում գործող 20 կազմակերպությունների ստորագրած փաստաթուղթը զգուշացնում է, որ նման համակարգը կարող է հանգեցնել «փաստացի ինտերնացիոն պայմանների» ստեղծմանը։ Բաշխման կետերը նաև անվտանգության խնդիրներ են առաջացնում, քանի որ մեծ թվով մարդիկ կարող են հավաքվել Իսրայելի զինված ուժերի մոտակայքում՝ մեծացնելով բռնության հավանականությունը։

Մարդասիրական օգնության գլոբալ չափանիշները 2.1 միլիոն բնակչության համար նախատեսում են առնվազն 100 բաշխման կետեր։ Իսրայելի առաջարկած հինգ կետերը չեն համապատասխանում այս չափանիշներին՝ հարցեր առաջացնելով դրա իրագործելիության և մարդասիրական ազդեցության վերաբերյալ։

Ռազմական և մասնավոր ընկերությունների ներգրավման մտահոգությունները

Իսրայելի առաջարկը ներառում է նաև ռազմական կամ մասնավոր անվտանգության ընկերությունների ներգրավումը օգնության բաշխման գործընթացում։ Մարդասիրական կազմակերպությունները կտրականապես դեմ են այս գաղափարին՝ նշելով, որ այն կարող է խաթարել օգնության գործողությունների անկողմնակալությունն ու անկախությունը։ Զինված անձանց ներգրավումը կարող է վախեցնել բնակիչներին և խարխլել վստահությունը օգնության գործընթացի նկատմամբ։

Associated Press-ի ուսումնասիրած փաստաթղթերը ցույց են տալիս, որ ամերիկյան Safe Reach Solutions ընկերությունը դիմել է կազմակերպություններին՝ փորձարկելու բաշխման համակարգը Նեցարիմի միջանցքի մոտ։ Սակայն ՀԿ-ները հրաժարվել են մասնակցել՝ մտահոգվելով, որ դա կարող է վտանգավոր նախադեպ ստեղծել ապագա մարդասիրական ճգնաժամերի համար։

Եվրամիությունը նույնպես դեմ է մասնավոր ընկերությունների ներգրավմանը մարդասիրական գործողություններում՝ ընդգծելով, որ նման կազմակերպությունները չեն կարող համարվել հումանիտար գործընկերներ։ ԱՄՆ Պետդեպարտամենտը հրաժարվել է մեկնաբանել ընթացող բանակցությունները։

Օգնության իրավունքների և կազմակերպությունների գործունեության սահմանափակումներ

Իսրայելի առաջարկի ևս մեկ վիճահարույց կետ վերաբերում է օգնություն ստացողների և կազմակերպությունների համար նոր չափանիշների սահմանմանը։ Մարդասիրական խմբերը հայտնում են, որ Իսրայելը նախատեսում է ստուգել թե՛ աշխատակիցներին, թե՛ օգնություն ստացողներին՝ հնարավոր է արգելելով այն կազմակերպություններին, որոնք քննադատում են Իսրայելի քաղաքականությունը։

Մարդասիրական աշխատողները պնդում են, որ այս միջոցառումները կխաթարեն նրանց անկախությունն ու արդյունավետությունը։ International Network for Aid, Relief, and Assistance-ի հիմնադիր Արվա Դեյմոնն ասել է, որ Իսրայելը ավելի հաճախ է արգելում օգնության աշխատակիցների մուտքը Գազա։ Դեյմոնն ինքը մերժվել է 2023 թվականի փետրվարին, չնայած նախկինում բազմիցս այցելել է տարածք։

Սառեցված բանակցություններ և հետագա քայլեր

Իսրայելի և մարդասիրական կազմակերպությունների միջև բանակցությունները կանգ են առել, քանի որ ՀԿ-ները հրաժարվում են ընդունել Իսրայելի ուղղակի մասնակցությունը օգնության բաշխմանը։ ՄԱԿ-ի մարդասիրական հարցերի համակարգման գրասենյակի խոսնակ Յենս Լարքեն ընդգծել է, որ Իսրայելը պարտավոր է աջակցել օգնության բաշխմանը՝ առանց այն քաղաքականացնելու կամ զենքի վերածելու։

«Մարդասիրական համայնքը պատրաստ է գործել»,- նշել է Լարքեն։ «Կամ մեր աշխատանքը կթույլատրվի, կամ Իսրայելը կկրի 2.1 միլիոն մարդու կարիքները չբավարարելու բարոյական և իրավական հետևանքները»։

Արգելափակման շարունակման պայմաններում Գազայի մարդասիրական իրավիճակը գնալով վատթարանում է։ Մարդասիրական կազմակերպությունները կոչ են անում միջազգային հանրությանը անհապաղ միջամտել՝ ապահովելու համար, որ անհրաժեշտ օգնությունը հասնի կարիքավորներին՝ առանց խախտելու մարդասիրական սկզբունքները։

Աղբյուր՝ Associated Press