Սաուդյան Արաբիայում կայացած ԱՄՆ-Ուկրաինա բանակցությունների ավարտին ԱՄՆ պետքարտուղար Մարկո Ռուբիոն հայտարարեց 30-օրյա հրադադարի առաջարկի մասին, ընդգծելով, որ «գնդակը Մոսկվայի դաշտում է»։ ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը լրագրողների հետ ճեպազրույցում նշել է, որ մտադիր է խոսել Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հետ՝ հույս հայտնելով, որ վերջինս «հուսով ենք» կհամաձայնի 30-օրյա հրադադարին։ «Մենք վաղը մեծ հանդիպում ունենք Ռուսաստանի հետ, և հուսով եմ՝ հիանալի զրույցներ կծավալվեն»,- ասել է Թրամփը։ Նա հավելել է, որ ակնկալում է համաձայնության գալ առաջիկա օրերին։ Սաուդյան Արաբիայում կայացած երեքշաբթի օրվա բանակցությունները ավարտվել են համատեղ հայտարարությամբ, որում Ուկրաինան հայտնում է իր պատրաստակամությունը՝ ընդունելու ԱՄՆ-ի կողմից առաջարկված անհապաղ 30-օրյա հրադադարը Ռուսաստանի հետ։ ԱՄՆ-ն նաև հայտնել է, որ անմիջապես վերսկսում է հետախուզական տվյալների փոխանակումը և անվտանգության աջակցությունը Ուկրաինային, որը դադարեցվել էր Թրամփի և Ուկրաինայի նախագահ Վոլոդիմիր Զելենսկու միջև Սպիտակ տանը տեղի ունեցած աննախադեպ վեճից հետո։ Այս նախաձեռնությունը միջազգային հանրության կողմից դիտվում է որպես լարվածությունը թուլացնելու և բանակցությունների սեղան վերադառնալու հնարավորություն, սակայն ռուսական կողմի դիրքորոշումը դեռևս անորոշ է։
Հետաքրքրության կենտրոնում՝ հրադադարը . ԱՄՆ-Ուկրաինա բանակցությունները Սաուդյան Արաբիայում առաջարկ են ներկայացնում
Սաուդյան Արաբիայում կայացած ԱՄՆ-Ուկրաինա բանակցությունները, որոնց նպատակն էր փոխզիջում գտնել ռուս-ուկրաինական հակամարտության կարգավորման ուղղությամբ, ավարտվել են 30-օրյա հրադադարի առաջարկով։ ԱՄՆ պետքարտուղար Մարկո Ռուբիոն հայտարարել է, որ առաջարկը պաշտոնապես ներկայացվել է Ռուսաստանին, և այժմ Մոսկվայի հերթն է որոշում կայացնելու։ Առաջարկի մանրամասները ներառում են լիակատար դադարեցում հրթիռային, անօդաչու թռչող սարքերի և ռումբերի հարձակումների համար, այդ թվում՝ Սև ծովում և ողջ առաջնագծում։ Սա նշանակալի քայլ է դիվանագիտական ջանքերի ուղղությամբ, որը միտված է թուլացնելու լարվածությունը և հնարավորություն տալու կողմերին վերադառնալ բանակցությունների սեղան։
Ուկրաինայի պատրաստակամությունը . Զելենսկին հայտարարում է հրադադարի ընդունման և Ռուսաստանի կողմից քայլեր ակնկալելու մասին
Ուկրաինայի նախագահ Վոլոդիմիր Զելենսկին X-ի իր էջում հրապարակած ուղերձում հայտնել է Ուկրաինայի պատրաստակամությունը՝ ընդունելու ամերիկյան առաջարկը։ «Ուկրաինան պատրաստ է ընդունել այս առաջարկը, մենք դա դրական քայլ ենք համարում և պատրաստ ենք դրան գնալ»,- ասել է Զելենսկին՝ հավելելով, որ Ռուսաստանը պետք է «ցույց տա իր պատրաստակամությունը՝ դադարեցնել պատերազմը կամ շարունակել պատերազմը»։ Զելենսկու այս հայտարարությունը կարևոր քայլ է հակամարտության դիվանագիտական լուծման ուղղությամբ և վկայում է Ուկրաինայի պատրաստակամության մասին՝ դիտարկելու խաղաղության հասնելու ցանկացած հնարավորություն։ «Ժամանակն է ամբողջ ճշմարտության»,- եզրափակել է Զելենսկին՝ ընդգծելով իր ակնկալիքները Ռուսաստանի պատասխանի վերաբերյալ։
Ռուսաստանի զգուշավոր արձագանքը . Մոսկվան դեռ վերջնական դիրքորոշում չի հայտնում, բանակցությունների հնարավորությունը դեռ բաց է
Կրեմլը դեռևս հրապարակայնորեն չի արձագանքել առաջարկին, սակայն երեքշաբթի օրը հայտարարել է, որ համաձայնության վերաբերյալ հայտարարություն կտարածի ԱՄՆ-ի կողմից տեղեկացվելուց հետո։ Մոսկվայի արտաքին գործերի նախարարությունը հայտնել է, որ Ռուսաստանը չի բացառում առաջիկա օրերին ԱՄՆ ներկայացուցիչների հետ բանակցելու հնարավորությունը։ Նախարարության խոսնակը հավելել է, որ Մոսկվայի դիրքորոշումը կորոշվի ներսում և չի ձևավորվի «արտերկրում՝ որոշակի պայմանավորվածությունների կամ որոշ կողմերի ջանքերի պատճառով»։ Պուտինը բազմիցս հայտարարել է, որ Մոսկվան ցանկանում է համապարփակ կարգավորում, այլ ոչ թե ժամանակավոր զինադադար։ Ռուսաստանի նախագահը պնդում է իր պայմանները, որոնք են՝ ռազմական գործողությունների դադարեցում Ուկրաինայի կողմից ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու հայտից հրաժարվելու և Մոսկվայի կողմից գրավված տարածքները ռուսական ճանաչելու պայմանով։ Ռուսական կողմի զգուշավորությունը և նախապայմանների շեշտադրումը վկայում են, որ հրադադարի շուրջ բանակցությունները դժվարին են լինելու և պահանջելու են լուրջ ջանքեր երկու կողմերից։
Թրամփը ստանձնում է դիվանագիտական դերը . ԱՄՆ նախագահը հույս է հայտնում բանակցել Պուտինի հետ
Դոնալդ Թրամփը, ով նախկինում բազմիցս հայտնել էր Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հետ լավ հարաբերություններ ունենալու մասին, ստանձնում է դիվանագիտական դեր՝ փորձելով օգտագործել իր ազդեցությունը հակամարտության կարգավորման գործում։ Թրամփը լրագրողներին հայտնել է, որ մտադիր է անձամբ խոսել Պուտինի հետ՝ հույս հայտնելով, որ վերջինս կընդունի առաջարկը։ «Մենք վաղը մեծ հանդիպում ունենք Ռուսաստանի հետ, և հուսով եմ՝ հիանալի զրույցներ կծավալվեն»,- ասել է Թրամփը՝ ընդգծելով իր լավատեսությունը։ Թրամփի՝ անձամբ բանակցություններ սկսելու պատրաստակամությունը կարող է նոր դինամիկա հաղորդել խաղաղության գործընթացին և ճեղքել երկարատև լճացումը։ Սակայն, թե որքանով կհաջողվի Թրամփին ազդել Պուտինի դիրքորոշման վրա, դեռևս անհայտ է։
Լարվածության ֆոնին . նախկին տարաձայնություններ և ներկա մարտահրավերներ
Հրադադարի առաջարկը հնչում է ԱՄՆ-Ուկրաինա հարաբերություններում որոշակի լարվածության ֆոնին։ Հայտնի է, որ նախկինում Թրամփի և Զելենսկու միջև տարաձայնություններ են եղել, որոնք հանգեցրել են հետախուզական տվյալների փոխանակման և անվտանգության աջակցության դադարեցմանը Վաշինգտոնի կողմից։ Սակայն, ըստ հայտարարությունների, ԱՄՆ-ն պատրաստ է վերսկսել աջակցությունը Ուկրաինային՝ հրադադարի հաստատման դեպքում։ Այս քայլը կարող է դիտվել որպես վստահության վերականգնման փորձ և Ուկրաինային աջակցություն ցուցաբերելու ազդակ։ Միևնույն ժամանակ, ռուս-ամերիկյան հարաբերությունները նույնպես լարված են՝ պատերազմի և մի շարք այլ հարցերի շուրջ տարաձայնությունների պատճառով։ Այս լարված ֆոնին բանակցությունների հաջողությունը կախված կլինի երկու կողմերի փոխադարձ վստահությունից և փոխզիջման գնալու պատրաստակամությունից։
Ռազմական գործողությունները չեն դադարում . հարձակումները շարունակվում են հրադադարի առաջարկից հետո
Չնայած հրադադարի առաջարկին, ռազմական գործողությունները Ուկրաինայում չեն դադարում։ Գիշերը ռուսական հարվածների հետևանքով զոհվել է հինգ մարդ, այդ թվում՝ մեկը Զելենսկու հայրենի քաղաք Կրիվի Ռիհում։ Փոխվարչապետ Ալեքսեյ Կուլեբան հայտնել է, որ Օդեսա նավահանգստային քաղաքում ևս չորս մարդ, որոնք ենթադրաբար Սիրիայի քաղաքացիներ են, զոհվել են Ալժիր ուղևորվող բեռնատար նավի վրա Ռուսաստանի հարձակման հետևանքով։ Խարկովում և Դնեպրոպետրովսկի մարզում վնասվել են մի քանի շենքեր, այդ թվում՝ բնակելի տներ։ Ռազմական գործողությունների շարունակումը ողբերգական հիշեցում է հակամարտության սարսափների մասին և մարտահրավեր է նոր խաղաղության նախաձեռնության համար։ Այս իրավիճակում հրադադարի հաստատումը դառնում է առավել հրատապ և անհրաժեշտ։
Հետևանքները և միջազգային արձագանքը . ի՞նչ է սպասվում այս նախաձեռնությունից
Միջազգային հանրությունը ուշադրությամբ հետևում է ԱՄՆ-ի կողմից առաջ քաշված հրադադարի նախաձեռնությանը։ Եվրոպական երկրները և միջազգային կազմակերպությունները, հավանաբար, կողջունեն ցանկացած քայլ, որը կհանգեցնի լարվածության թուլացմանը և խաղաղության հաստատմանը։ Սակայն հակամարտության կարգավորման հեռանկարները դեռևս անորոշ են։ Ռուսաստանի կողմից հրադադարի առաջարկի ընդունումը կախված կլինի բազմաթիվ գործոններից, այդ թվում՝ քաղաքական նպատակներից, ներքին դիրքորոշումներից և Արևմուտքի հետ հարաբերություններից։ Եթե հրադադարը հաստատվի, ապա այն կարող է դառնալ հիմք երկարատև խաղաղության բանակցությունների համար և հույս ներշնչել տուժած բնակչությանը։ Սակայն ձախողման դեպքում հակամարտությունը կարող է էլ ավելի սրվել՝ հանգեցնելով նոր զոհերի և ավերածությունների։
Հույսի և անորոշության միջև՝ դեպի խաղաղություն
ԱՄՆ-ի կողմից Ուկրաինային 30-օրյա հրադադարի առաջարկը կարևոր դիվանագիտական նախաձեռնություն է, որը հույս է ներշնչում հակամարտության խաղաղ կարգավորման հեռանկարի վերաբերյալ։ Ուկրաինայի պատրաստակամությունը՝ ընդունել հրադադարը, դրական ազդակ է, սակայն վճռորոշ դերը պատկանում է Ռուսաստանին։ Դոնալդ Թրամփի՝ Պուտինի հետ անձնական բանակցություններ վարելու ցանկությունը կարող է նոր հնարավորություններ բացել դիվանագիտական ջանքերի համար, բայց հակամարտության խորքային պատճառները և կողմերի անվստահությունը դեռևս լուրջ մարտահրավերներ են։ Միջազգային հանրությունը սպասում է Ռուսաստանի պատասխանին՝ հույս ունենալով, որ այս նախաձեռնությունը կդառնա դեպի խաղաղություն տանող ճանապարհի սկիզբ, թեև իրավիճակը դեռևս մնում է անորոշ և փխրուն։ Հրադադարի հաստատումը կլինի առաջին քայլը երկարատև և դժվարին խաղաղության գործընթացում, որը կպահանջի համառություն, փոխզիջումների պատրաստակամություն և միջազգային համագործակցություն։