Ռուբեն Վարդանյանը Բաքվի բանտից խաղաղության, միասնության և արդարության կոչ է անում

Բաքվի բանտից փոխանցված արտակարգ աուդիոուղերձում բանտարկված բարերար և Արցախի նախկին պետական նախարար Ռուբեն Վարդանյանը հանդես է եկել իսկական և տևական խաղաղության հզոր կոչով, որը հիմնված է մարդկային հիմնարար արժեքների և արժանապատվության վրա։ Ընտանիքին հեռախոսազրույցի ժամանակ փոխանցված և հրապարակային տարածման համար հատուկ խնդրված Վարդանյանի ուղերձը դուրս է գալիս իր բանտարկության սահմաններից՝ հնչելով որպես հայերի միասնության կոչ և արդարադատության պահանջ՝ Ադրբեջանում իր շարունակվող դատավարության պայմաններում։

«Հոգեպես ավելի ուժեղ, քան երբևէ». Վարդանյանի դիմադրողականության ուղերձը

2025 թվականի մարտի 5-ին խոսելով Վարդանյանի ուղերձը, որը փոխանցվել է իր ընտանիքի միջոցով, սկսվում է անձնական տոկունության ուղերձով։ Նույնականացնելով իրեն որպես «Ռուբեն Վարդանյան, այնպիսին, ինչպես ես կամ՝ ոգով հայ, ռուսերեն մտածող ու խոսող, համաշխարհային քաղաքացի», նա երախտագիտություն է հայտնում իրեն ստացած աջակցության համար՝ նշելով. «Ես դա զգում եմ, ու դա ինձ ուժ է տալիս: Միտքը նյութական է»։ Նա վստահեցնում է իր բարեկեցությունը՝ նշելով, որ «լավ վիճակում եմ, ամուր եմ, առողջությունս նորմալ է, ես ինքս ինձ հետ հաշտ եմ ու հոգով ուժեղ, ինչպես երբևէ»։ Այս բացումը տոկունության և մարտահրավեր նետելու տոն է հաղորդում՝ հակազդելով հուսահատության կամ պարտության ցանկացած պատմության։

Ներողություն մտերիմներին, հաստատակամ իր ընտրած ուղում

Վարդանյանը սրտագին ներողություն է հայտնում իր կնոջը, ընտանիքին և սիրելիներին իր որոշումների պատճառած ցավի և անհանգստության համար։ Այնուամենայնիվ, նա ընդգծում է իր ընտրությունների անձնական բնույթը՝ ասելով. «Մեզնից յուրաքանչյուրն իր ճանապարհն ունի, և ես ինձ համար այս ճանապարհն եմ ընտրել»։ Անդրադառնալով ավելի բարձր նպատակի՝ նա հավելում է. «Մեր ճակատագրերը կանխորոշված են Աստծո կողմից, իսկ ճանապարհները միշտ մենք ենք ընտրում»։ Սա արտացոլում է խորը անձնական համոզմունք և իրավիճակի ընդունման զգացում, նույնիսկ երբ նա ընդունում է իրեն մոտիկ մարդկանց հասցրած հուզական վնասը։

Դատավարական գործընթացի քննադատություն. Թափանցիկության և արդարության պահանջ

Վարդանյանի ուղերձը հստակորեն նշում է, որ իր ներկայիս դիրքորոշումը «ոչ մի կերպ պայմանավորված չէ ինձնով, իմ վիճակով կամ մեկուսարանում իմ պայմաններով»։ Նա պարզաբանում է, որ դա «բողոք է ընդդեմ գործընթացի, ընդդեմ նրա, թե ինչպես է իրականացվում այս դատական պրոցեսը»։ Կրկնելով ապրիլի 24-ին նախորդող իր նախորդ հացադուլը՝ նա վերահաստատում է արդար և թափանցիկ դատական գործընթացի իր պահանջները։

Վարդանյանի պահանջները արդար դատավարության համար.

• Մասնագիտական և բաց դատավարություն. Նա պնդում է, որ դատավարությունը պետք է անցկացվի «պրոֆեսիոնալ կերպով, բաց ու հրապարակային»՝ պահպանելով Ադրբեջանի օրենքներն ու ընթացակարգերը։
• Միջազգային վերահսկողություն. Նա կոչ է անում միջազգային լրատվամիջոցների և դիտորդների ներկայություն՝ ընդգծելով արտաքին հաշվետվողականության և թափանցիկության անհրաժեշտությունը։
• «Ցուցադրական դատավարության» մերժում. Նա պահանջում է, որ գործընթացը չլինի «ձևական դատավարություն, իմիտացիա, շոու», այլ արդարադատության իսկական հետապնդում։
• Իրավական նորմերի պահպանում. Նա հորդորում է պահպանել իրավական ընթացակարգերը՝ մերժելով փաստաթղթերի կեղծումը և արձանագրությունների կեղծումը։

Վարդանյանը մարտահրավեր է նետում իր գործի առանձնացմանը մյուսներից՝ հարցնելով, թե ինչու է իր դատավարությունն առանձնացվում, երբ իր դեմ ուղղված մեղադրանքները հիմնված են ենթադրյալ անդամակցության վրա «կազմակերպված հանցավոր խմբին» 1987 թվականից։ Սա մատնանշում է իրավական գործընթացների արդարության և անաչառության վերաբերյալ մտահոգությունները՝ ենթադրելով քաղաքական դրդապատճառներով հետապնդում։

«Նրանք դատում են բոլոր հայերին». Միասնության և ըմբռնման կոչ

Դիմելով իր «հայրենակիցներին, սիրելի ու հարազատ մարդկանց»՝ Վարդանյանը ընդլայնում է իր ուղերձի շրջանակը՝ նշելով. «Նրանք դատում են ոչ թե ինձ ու մյուս 15 հոգուն, այլ բոլոր հայերին»։ Նա զգուշացնում է ինքնագոհության դեմ՝ պնդելով, որ այս ավելի լայն համատեքստը չհասկանալը «մեծ ողբերգություն է», քանի որ «սա ողջ պատմության, հակամարտության վերջը չէ, այլ ընդամենը հերթական փուլը՝ ի ափսոսանք բոլոր կողմերի»։ Միասնության և ըմբռնման այս կոչը իր դատավարությունը ներկայացնում է որպես հայ ժողովրդի առջև ծառացած ավելի մեծ պայքարի խորհրդանիշ։

Ներողամտություն, տոկունություն և վրեժխնդրության մերժում

Չնայած իր իրավիճակի լրջությանը՝ Վարդանյանի ուղերձը ներթափանցված է ներողամտության և տոկունության թեմաներով։ Նա պատրաստակամություն է հայտնում կրել «ամենածանր պատիժը», եթե դա նպաստի խաղաղությանը, սակայն զգուշացնում է պատրանքների դեմ, թե իր դատապարտությունը տևական խաղաղություն կբերի։ Նա դեմ է արտահայտվում չարին չարությամբ պատասխանելուն՝ մեջբերելով Սումգայիթից մինչև Խոջալու բռնության շրջապտույտը, պնդելով, որ «այդ ճանապարհն ինձ համար միշտ անընդունելի է եղել, որովհետև այն ապագա չունի, դա միայն փակուղի է»։

Երախտագիտություն և կապ Արցախի հետ

Վարդանյանը մտորում է Արցախում անցկացրած ժամանակի մասին՝ երախտագիտություն հայտնելով ժողովրդի «սիրո, վստահության, ջերմության և երախտագիտության» համար։ Նա սիրով հիշում է համայնքային և տոկունության ընդհանուր պահերը դժվարությունների մեջ, ներառյալ Գանձասար վանքի վերականգնումը, հաց կիսելը և միասին պարելը։ Նա ընդգծում է իր փորձի պարադոքսալ բնույթը՝ նշելով, որ չնայած դժվարություններին, «դրանք իմ կյանքի լավագույն օրերից էին»։ Այս հատվածն ընդգծում է նրա խորը կապը Արցախի և նրա ժողովրդի հետ՝ ամրապնդելով տարածաշրջան տեղափոխվելու դրդապատճառները։

Հիմնական արժեքները պահպանելու և հուսահատությունը մերժելու կոչ

Հզոր եզրափակիչ հատվածում Վարդանյանը շեշտում է հիմնական արժեքները պահպանելու և հուսահատությունը մերժելու կարևորությունը։ Նա պնդում է, որ «կան ավելի կարևոր բաներ, քան մեկ մարդու կյանքը. դա քո մեջ բարու, լույսի, արժեքների, սրբությունների, հոգևոր հիմքերի նկատմամբ հավատի պահպանման անհրաժեշտությունն է, որը մարդուն տարբերում է ռոբոտից»։ Նա զգուշացնում է «ոսկե հորթի ստրուկը» դառնալու դեմ՝ հորդորելով լսողներին սովորել պատմությունից և խուսափել անցյալի սխալները կրկնելուց։

Նա եզրափակում է «իրական երկարաժամկետ խաղաղության» կոչով, ոչ միայն «թղթի վրա ստորագրված, այլ կյանքի կոչված», որը հիմնված է փոխադարձ հարգանքի և ուժի ու արժանապատվության ճանաչման վրա։ Նա շեշտում է իսկական էլիտայի պատասխանատվությունը, որը սահմանվում է ոչ թե հարստությամբ կամ իշխանությամբ, այլ հանրային պարտքի հանդեպ հանձնառությամբ և իրենց ազգի ապագայով, առաջնահերթություն տալով ազգային շահը անձնական բոլոր շահերից վեր։ Նրա վերջին խոսքերը, անցնելով հայերենին՝ «Լյոխ լավա լինելու» (Ամեն ինչ լավ կլինի), հույսի և ապագայի նկատմամբ անսասան հավատի ուղերձ են հաղորդում՝ հիմնված իր ինքնության և ժառանգության վրա։