Բրյուսելի պաշտոնյան Ցեղասպանությունը անցյալ դարի ամենամութ էջն է անվանում

Բրյուսելի պաշտոնյա Դավիդ Վեյցմանը Հայոց ցեղասպանությունը անցյալ դարի ամենամութ էջերից է անվանում, հորդորում պայքարել ժխտման դեմ – 2025

2025 թվականի ապրիլի 24-ին Բրյուսել քաղաքի Սոցիալական ապահովության կենտրոնի նախագահ Դավիդ Վեյցմանը կիսվել է իր տեսակետներով՝ կապված Հայոց ցեղասպանության պատմական նշանակության և դրա հիշատակման ու ժխտման հետ կապված արդի պատասխանատվության հետ։ Բրյուսելում «Արմենպրես»-ի թղթակցի հետ զրույցում պարոն Վեյցմանը մտորումներ է ներկայացրել ոճրագործության և դրա այսօրվա դասերի վերաբերյալ, հատկապես իր ներկայացրած քաղաքի համատեքստում։

Հայոց ցեղասպանությունը. անցյալ դարի մութ էջի բացումը

Դավիդ Վեյցմանը Հայոց ցեղասպանությունը բնութագրել է 20-րդ դարի պատմության մեջ նրա ունեցած տեղի առումով։ Նա նշել է, որ 1915 թվականի իրադարձությունները «բացել են անցած դարի ամենամութ էջերից մեկը»։ Այս նկարագրությունը Հայոց ցեղասպանությունը դասում է 20-րդ դարի պատմության մեջ մարդկային ծայրահեղ տառապանքի և անարդարության առանցքային պահերից մեկի շարքին՝ ընդգծելով դրա ծանրությունը և բացասական ազդեցությունը այդ ժամանակաշրջանի ընթացքի վրա։ Այն որակելով որպես «ամենամութ էջերից մեկը»՝ նա ենթադրում է, որ այն ներկայացնում է բարոյական և պատմական խորը անկում, մարդկության դաժանության և կործանարարության ներուժի վառ օրինակ այդ ժամանակաշրջանում։

Բրյուսել. հիշողությունը կրող քաղաքը

Պարոն Վեյցմանը նաև մտորել է Բրյուսել քաղաքի ինքնության և պատասխանատվության մասին՝ կապված պատմական հիշողության հետ։ Նա Բրյուսելը բնութագրել է որպես «խաչմերուկների և բախումների քաղաք», ինչը ենթադրում է մի վայր, որտեղ հատվել են բազմազան մշակույթներ, գաղափարներ և պատմական ուժեր՝ երբեմն հակամարտության մեջ։ Այս համատեքստում նա հաստատել է, որ Բրյուսելը «իր պատերի մեջ կրում է աշխարհի հիշողությունը»։ Այս փոխաբերական նկարագրությունը ենթադրում է, որ իր պատմության և եվրոպական մայրաքաղաքի ու միջազգային կենտրոնի դերի շնորհիվ Բրյուսելը մարմնավորում է համաշխարհային իրադարձությունների և փորձառությունների հավաքական հիշողությունը։ Հետևաբար, նա նշել է, որ քաղաքը «չի կարող մոռանալ կամ լռել 20-րդ դարի ողբերգությունների մասին», ինչը կապում է Բրյուսելի՝ որպես հիշողության քաղաքի բնույթը բարոյական հրամայականի հետ՝ չանտեսել կամ լռել անցյալ դարի խոշոր ողբերգությունների մասին, որոնց շարքում լուռ կերպով ներառված է Հայոց ցեղասպանությունը որպես հիմնական օրինակ։

Լռություն, ժխտում և պատմության կրկնության վտանգը

Դավիդ Վեյցմանը էական կապ է հաստատել պատմական ոճրագործություններին չանդրադառնալու և դրանց կրկնության վտանգի միջև։ Նա զգուշացրել է այն գործընթացի մասին, որը կարող է հանգեցնել ժողովրդի ոչնչացմանը։ Նա նշել է, որ այդ գործընթացը «հաճախ սկսվում է լռությամբ, այնուհետև՝ ժխտմամբ»։ Այս տեսակետի համաձայն՝ սկզբնական լռությունը թույլ է տալիս ոճրագործություններին տեղի ունենալ առանց անհապաղ դատապարտման կամ միջամտության։ Այնուհետև հաջորդում է ժխտումը, որը ձգտում է ջնջել պատմական ճշմարտությունը և կանխել հաշվետվողականությունը։ Վեյցմանը ընդգծել է այս դինամիկայի վտանգավոր հետևանքը՝ զգուշացնելով, որ «Այն, ինչ պատմությունն արդեն մեկ անգամ արտադրել է, կարող է կրկնվել, եթե զգույշ չլինենք»։ Այս հայտարարությունը ընդգծում է այն համոզմունքը, որ չճանաչված և չլուծված պատմական հանցագործությունները, հատկապես ցեղասպանությունը, ստեղծում են նախադեպ կամ խոցելիություն, որը կարող է թույլ տալ նմանատիպ իրադարձություններին կրկնվել ապագայում։ Անցյալից դասեր չքաղելը, որը նշանավորվում է սկզբնական լռությամբ և հետագա ժխտմամբ, մեծացնում է պատմության մութ էջերի կրկնության վտանգը։

Արդի համատեքստ. ծայրահեղականության և նսեմացնող խոսքի աճը

Պարոն Վեյցմանը իր զգուշացումը պատմական կրկնության մասին տեղադրել է արդի համատեքստում։ Նա նշել է, որ այսօր կան կոնկրետ պայմաններ, որոնք այս զգուշացումը հատկապես արդիական են դարձնում։ Նա նշել է, որ իր մտահոգությունն արտահայտվում է «Այսօր էլ, ծայրահեղականության աճի և ժխտող կամ նսեմացնող խոսքի ֆոնին»։ «Ծայրահեղականության աճը» վերաբերում է արմատական գաղափարախոսությունների և շարժումների աճին, որոնք հաճախ խթանում են ատելությունը, անհանդուրժողականությունը և բռնությունը։ «Ժխտող կամ նսեմացնող խոսքը» ընդգրկում է այն հռետորաբանությունը, որը ձգտում է մերժել, նվազեցնել կամ կեղծել պատմական իրադարձությունները, հատկապես ցեղասպանության նման ոճրագործությունները։ Վեյցմանի դիտարկումը ենթադրում է, որ ներկայիս միջավայրը, որը բնութագրվում է այս երևույթներով, Հայոց ցեղասպանության դասերը և լռության ու ժխտման վտանգները դարձնում է հատկապես արդիական և պահանջում է զգոնություն հաստատություններից և անհատներից։

Պետական հաստատությունների պատասխանատվությունը. անվանել, ճանաչել, փոխանցել

Հաշվի առնելով պատմական դասերը և արդի մարտահրավերները՝ Դավիդ Վեյցմանը նշել է պետական հաստատությունների հստակ պատասխանատվությունը։ Նա հաստատել է, որ այս համատեքստում պետական հաստատությունները «ունեն պատասխանատվություն՝ անվանել փաստերը, ճանաչել ճշմարտությունը և փոխանցել հիշողությունը»։ Սա կոչ է անում պաշտոնական մարմիններին գործողությունների։ «Անվանել փաստերը» ենթադրում է հստակ և միանշանակ նշել, թե ինչ է տեղի ունեցել՝ առանց մեղմասությունների կամ երկիմաստության։ «Ճանաչել ճշմարտությունը» նշանակում է պաշտոնապես ընդունել պատմական իրականությունը, ներառյալ իրադարձությունների դասակարգումը որպես ցեղասպանություն, եթե կիրառելի է։ «Փոխանցել հիշողությունը» վերաբերում է այն պարտավորությանը՝ ապահովելու, որ պատմական գիտելիքը փոխանցվի սերունդներից սերունդ՝ կրթության, ոգեկոչման և հանրային քննարկումների միջոցով՝ կանխելու մոռացությունը և ապահովելու, որ դասերը քաղվեն։ Վեյցմանի հայտարարությունը ընդգծում է, որ պետական հաստատությունները էական դեր ունեն պատմական ճշմարտությունը պահպանելու և հավաքական հիշողությունը խթանելու գործում։

Բրյուսելը պետք է շարունակի պայքարել ժխտման դեմ

Ավարտելով իր դիտարկումները՝ Դավիդ Վեյցմանը կոնկրետ հրամայական է տվել Բրյուսել քաղաքի համար՝ նրա՝ որպես հիշողության քաղաքի դերը համահունչ դարձնելով պետական հաստատությունների ավելի լայն պատասխանատվությանը։ Նա նշել է. «Բրյուսելը պետք է շարունակի կանգնել պատմական ճշմարտության կողքին և պայքարել ժխտողականության ցանկացած դրսևորման դեմ»։ Այս կոչը ամրապնդում է այն գաղափարը, որ Բրյուսելը, հաշվի առնելով իր խորհրդանշական կարգավիճակը և պատմական բնույթը, պարտավորություն ունի ակտիվորեն աջակցել անցյալի ճշգրիտ ըմբռնմանը։ «Կանգնել պատմական ճշմարտության կողքին» նշանակում է պահպանել պատմական իրադարձությունների, ինչպիսին է Հայոց ցեղասպանությունը, փաստական գրառումը։ «Պայքարել ժխտողականության ցանկացած դրսևորման դեմ» ենթադրում է ակտիվորեն հակազդել պատմական իրականությունները ժխտելու, աղավաղելու կամ նվազեցնելու փորձերին, անկախ դրանց ձևից։ Վեյցմանի եզրափակիչ հայտարարությունը Բրյուսելը դիտարկում է որպես պատմական ճշգրտությանը հանձնառու և ակտիվորեն ներգրավված քաղաք՝ պատմության կեղծման դեմ պայքարում։

Հարցազրույցի համատեքստը Բրյուսելում

Դավիդ Վեյցմանի հայտարարությունները արվել են Բրյուսելում «Արմենպրես»-ի թղթակցին տված հարցազրույցի ընթացքում։ Հարցազրույցը հարթակ է տրամադրել պարոն Վեյցմանին՝ որպես Բրյուսել քաղաքի Սոցիալական ապահովության կենտրոնի նախագահ, արտահայտելու իր տեսակետները Հայոց ցեղասպանության և դրա արդիականության վերաբերյալ։ Հարցազրույցի վայրը Բրյուսելում՝ որպես Եվրոպական կարևոր մայրաքաղաք, նշանակալիություն է հաղորդում նրա դիտարկումներին՝ կապելով նրա տեսակետը պատմական հիշողության և մարդու իրավունքների վերաբերյալ ավելի լայն եվրոպական դիսկուրսի հետ։

Բրյուսել քաղաքի պաշտոնյայի հայտարարության նշանակությունը

Դավիդ Վեյցմանի՝ Բրյուսել քաղաքի վարչակազմում ղեկավար պաշտոն զբաղեցնող անձի հայտարարությունը նշանակալի է։ Այն ցույց է տալիս, որ Հայոց ցեղասպանության հիշատակումը և ժխտման դեմ պայքարի կարևորությունը ճանաչվում և համարվում են կարևոր հարցեր Եվրոպական խոշոր մայրաքաղաքի քաղաքային մակարդակում։ Թեև տարբերվում է ազգային կառավարությունների կամ խորհրդարանների հայտարարություններից, Բրյուսել քաղաքի պաշտոնյայի հայտարարությունը նպաստում է քաղաքի ներսում իրազեկության բարձրացմանը և ընդգծում այն դերը, որը քաղաքային կենտրոնները կարող են խաղալ պատմական հիշողությունը խթանելու, մարդու իրավունքները առաջ մղելու և ժխտման դեմ կանգնելու գործում։ Նրա հստակ կոչը՝ Բրյուսելին պայքարել ժխտման դեմ, ընդգծում է քաղաքի մակարդակով այս կարևորագույն հարցերին անդրադառնալու հանձնառությունը։

Բրյուսելի պաշտոնյան ընդգծում է պատմական հիշողությունը և պայքարը ժխտման դեմ Ցեղասպանության տարելիցին

Եզրափակելով, Բրյուսել քաղաքի Սոցիալական ապահովության կենտրոնի նախագահ Դավիդ Վեյցմանը 2025 թվականի ապրիլի 24-ին նշանակալի ուղերձ է հղել Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ։ «Արմենպրես»-ի հետ Բրյուսելում ունեցած հարցազրույցում նա Ցեղասպանությունը բնութագրել է որպես անցյալ դարի ամենամութ էջերից մեկը բացած իրադարձություն։ Ընդգծելով Բրյուսելի՝ որպես աշխարհի հիշողությունը կրող քաղաքի ինքնությունը՝ նա ընդգծել է 20-րդ դարի ողբերգությունները չմոռանալու նրա պարտավորությունը։ Վեյցմանը հստակ կապ է հաստատել լռության, ժխտման և պատմության կրկնության վտանգի միջև, ինչը հատկապես արդիական է այսօր՝ ծայրահեղականության և ժխտողական խոսքի աճի պայմաններում։ Նա նշել է պետական հաստատությունների պատասխանատվությունը՝ անվանել փաստերը, ճանաչել ճշմարտությունը և փոխանցել հիշողությունը։ Ավարտելով իր դիտարկումները՝ Դավիդ Վեյցմանը հստակ կոչ է արել Բրյուսելին շարունակել կանգնել պատմական ճշմարտության կողքին և պայքարել ժխտողականության ցանկացած դրսևորման դեմ՝ արտացոլելով քաղաքային մակարդակում հիշատակմանը և պատմական ճշմարտության պայքարին հանձնառությունը։