Լեզվի ուժը շատ ավելին է, քան պարզ հաղորդակցությունը. յուրաքանչյուր ընտրված բառ նրբորեն ձևավորում է հաղորդագրության ընկալումը՝ ազդելով զգացմունքների և վերջնական արդյունքում՝ որոշումների վրա։ Այս երևույթը, որը հայտնի է որպես «ձևակերպման ազդեցություններ», ուսումնասիրվում է Վասար քոլեջի Սթիվեն Ֆլուսբերգի և նրա գործընկերների կողմից «Psychological Science in the Public Interest» վերջերս հրապարակված աշխատության մեջ։ Նրանց համապարփակ վերլուծությունը խորանում է ձևակերպման մեխանիզմների մեջ՝ լուսաբանելով դրա խորը հասարակական հետևանքները և գործնական կիրառությունները։
Ձևակերպման ազդեցությունները, որոնք այս միջգիտակարգային հետազոտության կենտրոնական թեման են, ուսումնասիրում են, թե ինչպես են կոնկրետ լեզվական ընտրությունները ազդում լսարանի ըմբռնման և տվյալ հաղորդագրության արձագանքի վրա։ Ֆլուսբերգը և նրա համահեղինակները ներկայացնում են ձևակերպման տեխնիկայի մանրամասն դասակարգում՝ ցույց տալով, թե ինչպես է լեզուն գործում որպես մարդկային մտքի և վարքի ձևավորման հզոր գործիք։ Նրանք պնդում են, որ այս մեխանիզմների խորը ըմբռնումը կարևոր է ոչ միայն արդյունավետ անհատական հաղորդակցության, այլև ավելի լայն հասարակական պատմությունների կառուցման և տարածման ըմբռնման համար։ Այս ըմբռնումը թույլ է տալիս ավելի քննադատաբար վերլուծել տեղեկատվությունը։
Ինչպես նշում են հետազոտողները, «Զանգվածային լրատվամիջոցներում լեզվական վերահսկողության վրա կենտրոնացումը կարող է արտացոլել ավելի խորը մտահոգություն և հրապուրանք մեր առօրյա կյանքում լեզվի ուժի նկատմամբ»։ Այս դիտարկումը ընդգծում է մարդկային հիմնարար միտումը՝ գիտակցաբար և անգիտակցաբար օգտագործել լեզուն՝ ուրիշների մտքերի, զգացմունքների և գործողությունների վրա ազդելու համար։ Լեզվի այս համատարած օգտագործումը ընդգծում է ձևակերպման ըմբռնման կարևորությունը։
Ձևակերպման հատկապես ուշագրավ կողմերից մեկը փոխաբերությունների ռազմավարական օգտագործումն է։ Փոխաբերությունները արդյունավետորեն ներգործում են նախկինում գոյություն ունեցող ճանաչողական շրջանակների վրա՝ անհատներին տրամադրելով ծանոթ ոսպնյակ, որի միջոցով կարելի է մեկնաբանել վերացական կամ բարդ հասկացությունները։ Օրինակ, քաղցկեղը ոչ թե որպես «ճանապարհորդություն», այլ որպես «մարտ» ձևակերպելը զգալիորեն փոխում է հիվանդության ընկալումը։ Հաուզերի և Շվարցի (2020) կողմից իրականացված հետազոտությունը ցույց է տվել, որ այն անհատները, ովքեր ենթարկվել են «մարտ» փոխաբերությանը, ավելի հավանական է, որ քաղցկեղը ընկալեն որպես մահացու վիճակ՝ համեմատած նրանց հետ, ովքեր ներկայացվել են «ճանապարհորդություն» փոխաբերությանը։ Սա ցույց է տալիս փոխաբերությունների ուժը՝ ընկալումը ձևավորելու համար։
Մասնավորապես, պատերազմի փոխաբերությունների օգտագործումը հակված է ուժեղացնել հասարակական մարտահրավերների շուրջ հրատապության զգացումը։ Հիմնվելով հակամարտության խորապես արմատացած մարդկային փորձի վրա՝ այս փոխաբերությունները վերացական խնդիրներին, ինչպիսիք են առողջապահական ճգնաժամերը կամ բարդ քաղաքական բանավեճերը, հաղորդում են անմիջականության և էմոցիոնալ ծանրության զգացում։ Այս ազդեցությունը ընդգծում է ձևակերպման զգալի ներուժը՝ հասարակական կարծիքը և հետագա արձագանքները ձևավորելու համար։ Այս էմոցիոնալ լիցքը կարող է խթանել գործողությունները կամ ստեղծել անհանգստություն։
Ինչպես բացատրում են հեղինակները, «Փոխաբերությունները հատկապես արդյունավետ են քաղցկեղի նման վերացական և բարդ հարցերի վերաբերյալ համոզմունքները ձևավորելու համար, քանի որ դրանք օգտագործում են այն, ինչ դուք գիտեք՝ ձեր ճանաչողական շրջանակները՝ ավելի կոնկրետ, ծանոթ ոլորտների մասին, ինչպիսիք են մարտերը և ճանապարհորդությունները»։ Այս ճանաչողական լծակումը փոխաբերությունները դարձնում է համոզման հզոր գործիք։
Ֆլուսբերգը և նրա թիմը եզրափակում են իրենց վերլուծությունը՝ ընդգծելով բոլոր համատեքստերում ուշադիր հաղորդակցության կարևորությունը։ Նրանք պնդում են, որ արդյունավետ ձևակերպումը կարող է ոչ միայն բարելավել անհատական հաղորդակցման հմտությունները, այլև զգալիորեն բարելավել համատեղ ջանքերը՝ բարդ հասարակական մարտահրավերները լուծելու ուղղությամբ։ Գիտակցաբար մտածելով այն կոնկրետ բառերի և արտահայտությունների մասին, որոնք մենք օգտագործում ենք, և հատկապես այն բառերի մասին, որոնք ուժեղ էմոցիոնալ արձագանք են առաջացնում, մենք կարող ենք ավելի արդյունավետ կերպով կողմնորոշվել բարդ լեզվական միջավայրերում և հասնել ավելի իմաստալից արդյունքների։ Լեզվին այս ուշադիր մոտեցումը էական նշանակություն ունի արդյունավետ հաղորդակցության համար։
Ուղեկցող մեկնաբանության մեջ «The Agency Fund»-ից Ջեյմս Ուոլշը ընդլայնում է ձևակերպման հետազոտության շրջանակը՝ նշելով դրա աճող ազդեցությունը հոգեբանությունից դուրս այնպիսի ոլորտներում, ինչպիսիք են տնտեսագիտությունը, հանրային քաղաքականությունը և կառավարումը։ Նա պնդում է, որ շրջանակները պարզապես մտավոր դյուրանցումներ չեն, այլ իրականում հիմնարար են մարդկային ճանաչողության համար։ Այս ավելի լայն կիրառումն ընդգծում է ձևակերպման միջգիտակարգային կարևորությունը։
Ուոլշը դիտարկում է. «Ֆլուսբերգը և մյուսները ցույց են տալիս, որ մենք մեծ ճանապարհ ենք անցել վերջին 100 տարում շրջանակների մեր ըմբռնման մեջ։ Նոր ապացույցները ենթադրում են, որ մենք դեռ միայն սկսում ենք օգտագործել դրանց լիարժեք ներուժը։ Առաջիկա 100 տարին խոստանում է էլ ավելի հետաքրքիր լինել»։ Այս տեսակետը ընդգծում է ձևակերպման հետազոտության շարունակական զարգացումը և դրա աճող նշանակությունը տարբեր ոլորտների համար։
«Psychological Science in the Public Interest»-ում ներկայացված հետազոտությունը համոզիչ ապացույց է տալիս լեզվի խորը ազդեցության մասին մարդկային ճանաչողության և հասարակական դինամիկայի վրա։ Քանի որ ձևակերպման ազդեցությունների հետազոտությունը շարունակում է զարգանալ, դրա հետևանքները հաղորդակցության, հանրային քաղաքականության և հասարակական ըմբռնման համար միայն ավելի նշանակալի կդառնան։ Ֆլուսբերգի և նրա թիմի բացահայտումները ծառայում են որպես կարևոր հիշեցում լեզվի մեր օգտագործման մեջ ուշադրության կարևորության մասին՝ ինչպես պատմություններ կառուցելիս, այնպես էլ մեզ շրջապատող աշխարհը մեկնաբանելիս։ Այս ուշադիր մոտեցումը բանալի է արդյունավետ հաղորդակցության և ըմբռնման համար։
