Իսրայելի հարվածներով սպանված իրանական գեներալներն ու գիտնականները

2025 թվականի հունիսին Իսրայելի և Իրանի միջև սրված հակամարտությունը հասավ կրիտիկական կետի, երբ Իսրայելի հարվածները թիրախավորեցին Իրանի միջուկային օբյեկտներն ու զինվորական ղեկավարներին, ներառյալ Հեղափոխական գվարդիայի ավագ հրամանատարներին։ Հարվածները, որոնք սկսվել էին հունիսի կեսերին, նպատակ ունեին խափանել Իրանի միջուկային ծրագիրը և կանխել հետագա ագրեսիան։ Այս հոդվածում ուսումնասիրվում են հիմնական իրադարձությունները, մարդկային ազդեցությունը և այդ հարվածների համաշխարհային հետևանքները։

Իսրայելի հարվածները Իրանի միջուկային օբյեկտներին

2025 թվականի հունիսի 21-ին Իսրայելի զորքերը երկրորդ ալիքով հարվածներ հասցրին Իրանի Իսֆահան քաղաքի միջուկային հետազոտական կենտրոնին։ Իսրայելի զինվորական պաշտոնյայի խոսքով, թիրախը երկու ցենտրիֆուգային արտադրական կայաններն էին, որոնք կարևոր էին Իրանի ուրանի հարստացման ծրագրի համար։ Հարվածը հաջորդեց նմանատիպ օբյեկտների վրա կատարված նախկին հարվածներին, ընդգծելով Իսրայելի վճռականությունը չեզոքացնել Իրանի միջուկային հնարավորությունները։ Իսֆահանի անվտանգության հարցերով փոխնահանգապետ Աքբար Սալեհին հաստատեց վնասը, բայց հայտարարեց, որ մարդկային զոհեր չեն եղել։

Այս հարվածները Իսրայելի ավելի լայն ռազմավարության մաս էին, որը նպատակ ուներ վերացնել այն, ինչ վարչապետ Բենիամին Նեթանյահուն անվանել էր Իրանի միջուկային ծրագրի և բալիստիկ հրթիռների պաշարի «գոյությունային սպառնալիք»։ Սակայն փորձագետները նշել են, որ Իսրայելի կարողությունը ամբողջությամբ վերացնել Իրանի ստորգետնյա Ֆորդո օբյեկտը, հավանաբար, կպահանջի ԱՄՆ-ի օգնությունը՝ հաշվի առնելով օբյեկտի ամրացված կառուցվածքը։

Իրանի զինվորական ղեկավարների թիրախավորումը

Բացի միջուկային օբյեկտներից, Իսրայելը թիրախավորեց Իրանի զինվորական ավագ ղեկավարներին։ Հունիսի 21-ին Իսրայելի պաշտպանության նախարարը հայտարարեց, որ Հեղափոխական գվարդիայի երեք ավագ հրամանատարներ սպանվել են թիրախային հարվածների արդյունքում։ Հրամանատարներից մեկը, ըստ պնդումների, ներգրավված էր Համասին ֆինանսավորելու և զինելու գործում՝ ի պատրաստություն 2023 թվականի հոկտեմբերի 7-ի Իսրայելի վրա հարձակման, որը հանգեցրեց Գազայի հատվածում 20 ամիս տևած պատերազմին։

Այս ղեկավարների վերացումը հակամարտության մեջ նշանակալի սրում էր, քանի որ Իսրայելը ձգտում էր թուլացնել Իրանի ռազմական ենթակառուցվածքը և խափանել նրա աջակցությունը տարածաշրջանում գործող գործակալ խմբերին։ Սակայն Իրանի արտաքին գործերի նախարար Աբբաս Արագչին նախազգուշացրեց, որ ԱՄՆ-ի ցանկացած միջամտություն հակամարտության մեջ կլինի «շատ վտանգավոր», ազդարարելով Թեհրանի պատրաստակամությունը պատասխանելու հետագա ագրեսիային։

Իրանի պատասխանը և տարածաշրջանային ազդեցությունը

Իրանը պատասխանեց Իսրայելի հարվածներին՝ հունիսի 21-ին հրթիռային և անօդաչու նոր հարվածներով։ Չնայած դրանց մեծ մասը կասեցվեց Իսրայելի բազմաստիճան օդային պաշտպանական համակարգերի կողմից, հարվածները ընդգծեցին տարածաշրջանում շարունակվող անկայունությունը։ Իսրայելի պաշտոնյաների գնահատմամբ, Իրանը հակամարտության սկզբից ի վեր արձակել է ավելի քան 450 հրթիռ և 1000 անօդաչու սարք, ինչը հանգեցրել է Իսրայելում առնվազն 24 մահվան և հարյուրավոր վիրավորումների։

Միաժամանակ, պատերազմը Գազայի հատվածում շարունակվում էր սրվել, երբ Գազա քաղաքի հիվանդանոցները հունիսի 21-ի Իսրայելի գիշերային հարվածների արդյունքում գրանցեցին 84 մահ և ավելի քան 120 վիրավոր։ Համասի կողմից ղեկավարվող Գազայի առողջապահության նախարարությունը հայտարարեց, որ վերջին 48 ժամում հիվանդանոցներ է բերվել ավելի քան 200 մարմին, ինչը ընդգծում է հակամարտության մարդկային ծանր հետևանքները։

ԱՄՆ-ի ներգրավվածությունը և համաշխարհային դիվանագիտությունը

Իսրայել-Իրան պատերազմի սրման հետ մեկտեղ ԱՄՆ-ն ավելի ու ավելի ճնշման տակ էր միջամտելու հարցում։ Նախագահ Թրամփը հունիսի 21-ին հայտարարեց, որ երկու շաբաթվա ընթացքում կորոշի՝ արդյոք ԱՄՆ-ն ներգրավելու է իր զորքերը հակամարտության մեջ։ B-2 անտեսանելի ռմբակոծիչների Գուամ ուղարկումը ցույց էր տալիս ուժի ցուցադրման պոտենցիալ, թեև մնում էր անհասկանալի, թե արդյոք ԱՄՆ-ն կձեռնարկի ուղղակի ռազմական գործողություններ։

Եվրոպայի ղեկավարները կոչ էին անում դիվանագիտական լուծում գտնել, սակայն Իրանի արտաքին գործերի նախարարը բացառեց բանակցությունները, քանի դեռ Իսրայելը շարունակում էր իր հարվածները։ Իրավիճակը մնում էր անկայուն՝ հետագա սրման և համաշխարհային հետևանքների պոտենցիալով։

2025 թվականի հունիսին Իսրայելի հարվածները Իրանի միջուկային օբյեկտներին և զինվորական ղեկավարներին նշանավորեցին կարևոր հանգրվան Իսրայել-Իրան հակամարտության մեջ։ Մինչ Իսրայելը ձգտում էր չեզոքացնել Իրանի միջուկային սպառնալիքը, Գազայի հատվածում շարունակվող պատերազմը և Իրանի պատասխան հարվածները ընդգծեցին այս տարածաշրջանային հակամարտության բարդ և հեռավոր հետևանքները։